افراد مبتلا به اسکیزوفرنی (schizophrenia) اغلب صداهایی را میشنوند یا چیزهایی را میبینند (توهمات (hallucinations)) و اعتقادات عجیب و غریب دارند (هذیان (delusions)). این یک بیماری روانی جدی، و اغلب طولانیمدت است که میتواند تاثیر مخرب شدیدی بر تمام جنبههای زندگی فرد مبتلا داشته باشد. درمان اصلی برای نشانههای اسکیزوفرنی، داروهای آنتیسایکوتیک یا ضدروانپریشی هستند. فلوفنازین (fluphenazine) یک داروی ضدروانپریشی قدیمی است که در درمان نشانههای اسکیزوفرنی موثر است. با این حال، بیشتر داروهای ضدروانپریشی دارای عوارض جانبی بوده و تصور میشود که فلوفنازین در مقایسه با داروهای جدیدتر، به احتمال زیاد باعث اختلالات حرکتی جدی مانند حرکات غیرارادی، لرزش، سفتی عضلات و ناتوانی در نشستن میشود. فلوفنازین همچنین باعث کاهش سطح خلقوخوی افراد میشود.
تجویز داروهای با قدرت پائین میتواند به کاهش عوارض جانبی کمک کند، اما اغلب در درمان نشانههای بیماری موثرتر نیستند.
این مرور، تاثیرات فلوفنازین، داروی ضدروانپریشی با قدرت بالا، را در مقایسه با داروهای ضدروانپریشی با قدرت پائین بررسی کرد. در سال 2010، جستوجویی برای یافتن کارآزماییهای تصادفیسازی شده انجام شد که به مقایسه این نوع داروها پرداختند. این مرور هفت مطالعه را با 1567 شرکتکننده وارد کرد. دادههای جمعآوریشده از دو مورد از این کارآزماییها، تفاوت بارزی را در اثربخشی میان فلوفنازین و داروهای ضدروانپریشی با قدرت پائین نشان ندادند.
با این حال، شواهد نشان داد که فلوفنازین اختلالات حرکتی بیشتری را نسبت به داروهای ضدروانپریشی با قدرت پائین ایجاد کرد، در حالی که داروهای با قدرت پائین بیشتر باعث سرگیجه، خوابآلودگی و آرامبخشی، خشکی دهان، حالت تهوع و گاهی اوقات حتی استفراغ شدند.
تعداد مطالعات وارد شده، اندک و سطح کیفیت شواهد ارائهشده متوسط بود. بنابراین، برای نتیجهگیری قطعی در مورد اثربخشی نسبی فلوفنازین در مقایسه با داروهای ضدروانپریشی با قدرت پائین، انجام مطالعات بیشتری با کیفیت خوب مورد نیاز است.
اطلاعات مهمی در مورد استفاده از خدمات مراقبت سلامت، مراجعه مجدد به بیمارستان (بستری مجدد)، هزینهها و کیفیت زندگی وجود نداشت و گزارش نشدند.
این خلاصه به زبان ساده توسط یک مصرفکننده، به نام بن گری (Ben Gray)، برای بخش بازنگری بیماریهای روانی (Rethink Mental Illness) نوشته شده است.
نتایج، تفاوت بارزی را در اثربخشی میان فلوفنازین و داروهای آنتیسایکوتیک با قدرت پائین نشان نمیدهند. تعداد مطالعات واردشده، اندک و کیفیت آنها متوسط بودند. بنابراین، برای نتیجهگیری قطعی در مورد تاثیرات نسبی فلوفنازین و داروهای آنتیسایکوتیک با قدرت پائین، انجام مطالعات بیشتری مورد نیاز است.
داروهای آنتیسایکوتیک (antipsychotic) یا ضدروانپریشی درمان اصلی اسکیزوفرنی را تشکیل میدهند. دستورالعملهای درمانی بیان میکنند که هیچ تفاوتی در اثربخشی میان دیگر داروهای آنتیسایکوتیک وجود ندارد، با این حال، داروهای آنتیسایکوتیک با قدرت پائین (low-potency) گاهی از نظر پزشکان کمتر از ترکیبات با قدرت بالا (high-potency)، کارآمدی دارند، و به نظر میرسد که در عوارض جانبی آنها نیز تفاوتهایی دیده میشود. این مرور، تاثیرات مصرف فلوفنازین (fluphenazine)، یک داروی آنتیسایکوتیک با قدرت بالا، را در مقایسه با داروهای آنتیسایکوتیک با قدرت پائین بررسی کرد.
مرور تاثیرات فلوفنازین و داروهای آنتیسایکوتیک با قدرت پائین در افراد مبتلا به اسکیزوفرنی.
پایگاه ثبت کارآزماییهای گروه اسکیزوفرنی در کاکرین را جستوجو کردیم (نوامبر 2010).
همه کارآزماییهای تصادفیسازی و کنترلشدهای (randomised controlled trials; RCTs) را وارد کردیم که فلوفنازین را با داروهای آنتیسایکوتیک نسل اول دارای قدرت پائین در درمان افراد مبتلا به اسکیزوفرنی یا سایکوز شبه-اسکیزوفرنی مقایسه کردند.
دادهها را جداگانه استخراج کردیم. برای دادههای دو حالتی (dichotomous data)، خطر نسبی (RR) و 95% فاصله اطمینان (CI) آنها را بر اساس قصد درمان (intention-to-treat; ITT) مبتنی بر مدل اثرات تصادفی (random-effects model) محاسبه کردیم.
این مرور در حال حاضر شامل هفت کارآزمایی تصادفیسازی شده و 1567 شرکتکننده است که فلوفنازین را با داروهای آنتیسایکوتیک دارای قدرت پائین مقایسه کردند. حجم نمونه مطالعات واردشده میان 40 و 438 شرکتکننده بود. بهطور کلی، تولید توالی (sequence generation)، روشهای تخصیص (allocation) و کورسازی (blinding)، ضعیف گزارش شدند. فلوفنازین از نظر پاسخ به درمان، تفاوت معنیداری با داروهای آنتیسایکوتیک دارای قدرت پائین نداشت (فلوفنازین: 55%، داروی با قدرت پائین: 55%، 2 RCT؛ n = 105؛ RR: 1.06؛ 95% CI؛ 0.75 تا 1.50، شواهد با کیفیت متوسط ). همچنین تفاوت معنیداری در پذیرش درمان، با تعداد مبهم از شرکتکنندگانی که به هر دلیلی مطالعات را زودتر ترک کردند، وجود نداشت (فلوفنازین: 36%، آنتیسایکوتیکهای با قدرت پائین: 36%، 6 RCT؛ n = 1532؛ RR: 1.00؛ 95% CI؛ 0.88 تا 1.14، شواهد با کیفیت متوسط ). تفاوت معنیداری میان فلوفنازین و آنتیسایکوتیکهای با قدرت پائین برای تعدادی از بیماران که دچار حداقل یک عارضه جانبی شدند، وجود نداشت (فلوفنازین: 70%، آنتیسایکوتیکهای با قدرت پائین: 88%، 1 RCT؛ n = 65؛ RR: 0.79؛ 95% CI؛ 0.58 تا 1.07، شواهد با کیفیت متوسط ). . با این حال، حداقل یک اختلال حرکتی بهطور قابل توجهی بیشتر در گروه فلوفنازین رخ داد (فلوفنازین: 15%، داروهای آنتیسایکوتیک با قدرت پائین: 10%، 3 RCT؛ n = 971؛ RR: 2.11؛ 95% CI؛ 1.41 تا 3.15، شواهد با کیفیت پائین ). در مقابل، آنتیسایکوتیکهای با قدرت پائین آرامبخشی بسیار بیشتری را تولید کردند (فلوفنازین: 20%، آنتیسایکوتیکهای با قدرت پائین: 64%، 1 RCT؛ n = 65؛ RR: 0.31؛ 95% CI؛ 0.13 تا 0.77، شواهد با کیفیت بالا ). هیچ اطلاعاتی برای پیامدهای مرگومیر و کیفیت زندگی بیماران در دسترس نبود. نتایج حاصل از پیامد اولیه در چندین آنالیز زیرگروه و آنالیز حساسیت (sensitivity) قوی بودند.
عوارض جانبی مانند آکاتیزی (akathisia) یا بیقراری حرکتی (فلوفنازین: 15%، آنتیسایکوتیکهای با قدرت پائین: 6%، 5 RCT؛ n = 1209؛ RR: 2.28؛ 95% CI؛ 1.58 تا 3.28)؛ دیستونی (dystonia) (فلوفنازین: 5%، آنتیسایکوتیکهای با قدرت پائین: 2%، 4 RCT؛ n = 1309؛ RR: 2.66؛ 95% CI؛ 1.25 تا 5.64)؛ از دست دادن حرکت مرتبط (فلوفنازین: 20%، آنتیسایکوتیکهای با قدرت پائین: 2%، 1 RCT؛ n = 338؛ RR: 11.15؛ 95% CI؛ 3.95 تا 31.47)؛ سفتی (rigor) (فلوفنازین: 27%، داروهای آنتیسایکوتیک با قدرت پائین: 12%، 2 RCT؛ n = 403؛ RR: 2.18؛ 95% CI؛ 1.20 تا 3.97)؛ و لرزش (فلوفنازین: 15%، آنتیسایکوتیکهای با قدرت پائین: 6%، 2 RCT؛ n = 403؛ RR: 2.53؛ 95% CI؛ 1.37 تا 4.68) بهطور قابل توجهی در گروه فلوفنازین بیشتر رخ دادند.
برای دیگر عوارض جانبی مانند سرگیجه (فلوفنازین: 8%، داروهای آنتیسایکوتیک با قدرت پائین: 17%، 4 RCT؛ n = 1051؛ RR: 0.49؛ 95% CI؛ 0.32 تا 0.73)؛ خوابآلودگی (فلوفنازین: 18%، داروهای آنتیسایکوتیک با قدرت پائین: 25%، 3 RCT؛ n = 986؛ RR: 0.67؛ 95% CI؛ 0.53 تا 0.86)؛ خشکی دهان (فلوفنازین: 11%، داروهای آنتیسایکوتیک با قدرت پائین: 18%، 4 RCT؛ n = 1051؛ RR: 0.63؛ 95% CI؛ 0.45 تا 0.89)؛ حالت تهوع (فلوفنازین: 4%، داروهای آنتیسایکوتیک با قدرت پائین: 15%، 3 RCT؛ n = 986؛ RR: 0.25؛ 95% CI؛ 0.14 تا 0.45)؛ و استفراغ (فلوفنازین: 3%، داروهای آنتیسایکوتیک با قدرت پائین: 8%، 3 RCT؛ n = 986؛ RR: 0.36؛ 95% CI؛ 0.18 تا 0.72)، نتایج به نفع فلوفنازین با رویدادهای بسیار بیشتری در گروه داروهای آنتیسایکوتیک با قدرت پائین برای این پیامدها بودند.
این متن توسط مرکز کاکرین ایران به فارسی ترجمه شده است.