اختلالات طیف اوتیسم (autism spectrum disorder; ASD) بیش از 1% از کودکان را تحت تاثیر قرار میدهند و معمولا پیشاز سن سه سالگی در رفتار کودک مشهود است. کودک مبتلا به ASD درک درستی از نحوه تعامل با فرد دیگر ندارد، ممکن است زبان یا ارتباطات افراد دیگر را درک نکند، و ممکن است بر کارهای روتین و رفتارهای تکراری پافشاری کند. این الگوی اولیه از مشکلات، چالشی برای والدین محسوب میشود. بنابراین، کمک به والدین برای توسعه راهبردهایی برای تعامل (اثر متقابل (interaction)) و مدیریت رفتار، مسیری آشکار برای ارائه مداخله زودهنگام است. مرور حاضر، یک مطالعه منتشرشده را در سال 2003 بهروز میکند که فقط شامل دو مطالعه با طراحی خوب بود. این مرور، مبتنی بر یک پروتکل جدید، شامل 17 کارآزمایی تصادفیسازی و کنترلشده است، که اکثر آنها پس از سال 2010 منتشر شدند، و در آنها مداخلات ارائهشده توسط والدین با عدم درمان یا خدمات محلی، یا مداخلات جایگزین کودکمحور مانند حضور در مهد کودک، یا دیگر مداخلات ارائهشده توسط والدین که از نظر برخی جنبهها با شرایط اصلی متفاوت بودند، مقایسه شدند. ما توانستیم اطلاعات پیامد را ترکیب کرده و بدین ترتیب، اعتماد خود را به نتایج افزایش دهیم. تمام مطالعات بر اساس کیفیت شواهدشان رتبهبندی شده، و سپس درباره استحکام نتیجهگیریها بررسی شدند.
مطالعات در زمینه محتوای آموزش والدین و مدت زمان تماس والدین با متخصصان، متفاوت بودند. والدین آموزش را بهصورت انفرادی با فرزند خود یا بهصورت گروهی همراه با والدین دیگر دریافت کردند. در اکثر مطالعات، مداخلات با هدف کمک به والدین برای مشاهدهگرتر و پاسخگوتر بودن در تعاملات با کودکشان، به منظور کمک به رشد مهارتهای ارتباطی کودک، انجام شدند.
بهطور خلاصه، این مرور شواهد کافی را پیدا کرد که شیوههای تعامل والدین با فرزندانشان، همانطور که در نظر گرفته شد، تغییر یافت. مرور حاضر بهبودی در پیامدهای مربوط به کودک را، مانند درک زبان و شدت ویژگیهای اوتیسم، بهعنوان نتیجه مداخلات ارائهشده توسط والدین نیز نشان میدهد. بااینحال، پیامدهای مهم، مانند دیگر جنبههای زبان کودکان، مهارتهای سازگاری کودکان و استرس والدین، تغییری را نشان ندادند. شواهد هنوز برای هیچ پیامدی قوی نیست و اندازهگیری تاثیرات به روشهای یکسان توسط پژوهشگران، مزایایی برای تقویت شواهد خواهد داشت.
این مرور شواهدی را مبنی بر اثربخشی مداخلات والدینمحور نشان میدهد، بهویژه در شاخصهای نزدیک طی تعامل والد-کودک، همچنین در شاخصهای دورتر مانند درک زبان کودک و کاهش شدت اوتیسم. شواهد برای نشان دادن اینکه چنین مداخلاتی ممکن است استرس والدین را کاهش دهند، قطعی نیست. این مرور نیاز به توجه به مدلهای خدمات مداخله زودهنگام را تقویت میکند، مدلی که والدین را قادر میسازد تا بهطرز ماهرانهای در درمان کودک مبتلا به اوتیسم خود مشارکت داشته باشند. بااینحال، پزشکانی که از مداخله با واسطه والدین حمایت میکنند، باید سطوح استرس والدین را کنترل کنند. توانایی دستیابی به نتیجهگیری از مطالعات با اتخاذ مجموعهای مشترک و شایع از معیارهای پیامد توسط پژوهشگران بهبود خواهد یافت زیرا کیفیت شواهد فعلی پائین است.
کودکان خردسال مبتلا به اختلالات طیف اوتیسم (autism spectrum disorder; ASD) در زمینههای ارتباطی و تعاملات اجتماعی (اثر متقابل (interaction)) دچار اختلالات بوده و اغلب رفتارهای تکراری یا ناسازگارانه از خود نشان میدهند. این الگوی اولیه از مشکلات، چالشی برای والدین محسوب میشود. بنابراین، رویکردهایی که به والدین در توسعه استراتژیهای تعامل و مدیریت رفتار کمک میکنند، مسیری آشکار برای مداخله زودهنگام در ASD محسوب میشوند. این مطالعه، در واقع یک مرور کاکرین را که برای اولینبار در سال 2002 منتشر شد، بهروز میکند اما بر اساس یک پروتکل جدید بنا میشود.
ارزیابی اثربخشی مداخلات اولیه با واسطه والدین از نظر مزایای آنها هم برای کودکان مبتلا به ASD و هم برای والدین آنها، و دست یافتن به برخی تعدیلکنندههای بالقوه تاثیر درمان.
برخی از بانکهای اطلاعاتی روانشناختی، آموزشی و زیستپزشکی را، از جمله CENTRAL؛ MEDLINE؛ Embase؛ PsycINFO و ERIC، در آگوست 2012 جستوجو کردیم. از آنجایی که این یک نسخه بهروز شده از مرور قبلی است، جستوجو را به دوره پس از جستوجوهای اصلی در سال 2002 محدود کردیم. کتابشناختیها (bibliography) و فهرست منابع مقالات کلیدی جستوجو شدند، با کارشناسان این حوزه تماس گرفته شد، و مجلات کلیدی نیز بهصورت دستی جستوجو شدند.
فقط کارآزماییهای تصادفیسازی و کنترلشده را درباره مداخله زودهنگام برای کودکان مبتلا به ASD وارد این مرور کردیم. مداخلات در گروه آزمایشی توسط والدین انجام شدند؛ گروههای کنترل شامل عدم درمان، درمان معمول، لیست انتظار، مداخله جایگزین کودکمحور بدون دخالت والدین، یا مداخله جایگزین والدینمحور با تاثیر فرضی کمتر از گروه آزمایشی، بودند.
دو نویسنده مرور (HM و IPO) بهطور مستقل از هم مقالات شناساییشده در جستوجو را غربال کرده و تصمیم گرفتند کدام مقاله باید بهطور کامل بازیابی شود. برای هر مطالعه واردشده، دو نویسنده مرور (IPO و EH) دادهها را با استفاده از یک فرم آزمایشی گردآوری اطلاعات، استخراج و ثبت کردند. دو نویسنده مرور (IPO و HM) خطر سوگیری (bias) را در هر مطالعه ارزیابی کردند. سنتز و آنالیز دادهها را با استفاده از نرمافزار Review Manager 5.1 سازمان همکاری کاکرین (Cochrane Collaboration) انجام دادیم.
این مرور شامل 17 مطالعه از شش کشور (ایالات متحده آمریکا، بریتانیا، استرالیا، کانادا، تایلند و چین) است که 919 کودک مبتلا به ASD را وارد کردند. به دلیل تفاوت در مبانی نظری زیربنایی مداخلات، مدت زمان و شدت مداخلات، و ابزارهای اندازهگیری پیامدها، امکان مقایسه مستقیم یا ترکیب همه 17 مطالعه در متاآنالیزها وجود نداشت. دادهها از زیرمجموعهای از 10 مطالعه که مداخلات را برای تقویت سبک تعامل والدین و در نتیجه تسهیل ارتباط کودکان ارزیابی کردند، در متاآنالیز گنجانده شدند. بزرگترین متاآنالیز، دادههای 316 شرکتکننده را از شش مطالعه و کوچکترین متاآنالیز، دادههای 55 شرکتکننده را از دو مطالعه ترکیب کردند. یافتههای حاصل از هفت مطالعه باقیمانده نیز بهصورت روایی (narrative) گزارش شدند.
خطر سوگیری بالا در مطالعات در رابطه با پنهانسازی تخصیص (allocation concealment) و دادههای ناقص پیامد مشهود بود؛ کورسازی (blinding) شرکتکنندگان امکانپذیر نبود. بهطور کلی، شواهد آماری را مبنی بر دستاوردهای حاصل از رویکردهای والدینمحور در بیشتر پیامدهای اولیه ارزیابیشده (بیشتر جنبههای زبان و ارتباط - مستقیما ارزیابیشده یا گزارششده؛ فراوانی شروعهای کودک در تعامل مشاهدهشده والد-کودک؛ رفتار سازگارانه کودک؛ استرس والدین) پیدا نکردیم، و یافتهها عمدتا غیرقطعی و بین مطالعات مختلف، متفاوت هستند. بااینحال، شواهد برای نشان دادن تغییرات مثبت در الگوهای تعامل والد-کودک قوی بود و اهمیت آماری داشت (توجه مشترک (shared attention): تفاوت میانگین استانداردشده (SMD): 0.41؛ 95% فاصله اطمینان (CI): 0.14 تا 0.68؛ P value < 0.05؛ همگامی والدین (parent synchrony): SMD: 0.90؛ 95% CI؛ 0.56 تا 1.23؛ P < 0.05). علاوهبر این، شواهدی مبنی بر بهبود درک زبان کودک وجود دارد، که توسط والدین گزارش شد (درک واژگان (vocabulary comprehension): تفاوت میانگین (MD): 36.26؛ 95% CI؛ 1.31 تا 71.20؛ P < 0.05). همچنین، شواهدی حاکی از کاهش شدت ویژگیهای اوتیسم کودکان به دست آمد (SMD: -0.30؛ 95% CI؛ 0.52- تا 0.08-؛ P < 0.05). بااینحال، این شواهد دال بر تغییر در مهارتها و مشکلات کودکان در نتیجه مداخله با واسطه والدین نامشخص است، اندازه تاثیرگذاری (effect size) کوچک و CIها گسترده بوده، و نتیجهگیریها احتمالا با انتشار RCTهایی با کیفیت بالا در آینده تغییر خواهند کرد.
این متن توسط مرکز کاکرین ایران به فارسی ترجمه شده است.