پیشینه
مصرف دخانیات، اصلی‌ترین علت مرگ‌ومیر قابل پیشگیری در سراسر جهان بوده و نرخ سیگار کشیدن به ویژه میان افرادی که وابسته به الکل یا مواد مخدر دیگر هستند، بالا است. معمولا به کسانی که تحت درمان برای اعتیاد به الکل یا مواد مخدر قرار دارند، درمان برای کمک به ترک سیگار هم‌زمان پیشنهاد نمی‌شود. این نگرانی وجود دارد که تلاش برای توقف مصرف سیگار، ممکن است تمایل به بهبودی از دیگر اعتیادها را در افرادی که تحت درمان قرار دارند، کاهش دهد.
ویژگی‌های مطالعه
به دنبال مطالعاتی بودیم که افراد سیگاری بزرگسالی را که در حال درمان بودند یا درمان سوءمصرف مواد را تکمیل کرده بودند، در بیمارستان، به صورت سرپایی یا در سطح جامعه وارد کرده و آن‌ها را به صورت تصادفی در گروه کمک به ترک سیگار یا کنترل قرار دادند. آخرین جست‌وجو را در آگوست 2016 انجام دادیم. تعداد 34 مطالعه منتشر شده را یافتیم. انواع درمان‌های ترک سیگار آزموده‌شده عبارت بودند از: مشاوره (که ممکن است یک جلسه مشاوره کوتاه یا چندین جلسه حمایت رفتاری به صورت فردی یا گروهی باشد)؛ دارو (که دارو-درمانی خوانده می‌شود؛ شامل هر نوعی از درمان جایگزینی نیکوتین، با یا بدون داروهایی که به سیگاری‌ها برای ترک سیگار کمک می‌کنند)؛ یا ترکیبی از مشاوره و دارو-درمانی. نتایج کارآزمایی‌ها را به شکل جداگانه برای هریک از این انواع درمان ترکیب کردیم، گرچه کارآزمایی‌های مختلف از درمان‌های متفاوتی استفاده کردند. افراد حاضر در گروه کنترل، درمان معمول را دریافت کردند، مشاوره کوتاهی را درباره ترک سیگار گرفته یا در فهرست انتظار برای دریافت درمان در آینده قرار گرفتند. اغلب کارآزمایی‌ها، تعدادی را از افرادی که سیگار کشیدن را حداقل به مدت شش ماه پس از آغاز درمان ترک کردند، ارزیابی کردند، گرچه برخی مطالعات را با زمان کوتاه‌تر نیز برگزیدیم.
نتایج کلیدی
یازده مطالعه با 1808 شرکت‌کننده، تاثیرات انواع مختلف دارو-درمانی را آزمودند. شواهدی وجود داشت که افراد دریافت‌کننده دارو-درمانی، بیشتر در ترک سیگار موفق بودند. دوازده مطالعه با 2229 شرکت‌کننده، درمان‌های ترکیبی دارو-درمانی و مشاوره را سنجیدند. شواهدی وجود داشت که افراد دریافت‌کننده درمان ترکیبی، بیشتر در ترک کردن سیگار موفق بودند. یازده مطالعه با 1759 شرکت‌کننده، اثرات مشاوره را در مقایسه با مراقبت معمول به آزمایش گذاشتند. ترکیب این نتایج، نشان‌دهنده شواهد مثبت مشاوره به‌تنهایی نبودند.
یازده مطالعه با 2231 شرکت‌کننده، خودداری افراد را از مصرف الکل و دیگر مواد مخدر گزارش کردند. ارائه مداخلات ترک دخانیات باعث نشد که افراد بیشتری به مصرف الکل یا سایر مواد مخدر برگردند.
ما هیچ شواهدی را پیدا نکردیم که بیانگر اختلاف میان افرادی باشد که هنگام آغاز درمان برای مصرف مواد مخدر یا پس از بهبودی، درمانی را برای ترک سیگار دریافت کرده باشند. نتایج همچنین برای افرادی که به دلیل مصرف الکل تحت درمان قرار داشته و برای افرادی که برای دیگر مواد مخدر مانند هروئین درمان دریافت می‌کردند، مشابه بود.
کیفیت شواهد
سطح کیفیت این شواهد را پائین ارزیابی کردیم. بسیاری از مطالعات، جزئیات کافی را درباره روش‌هایی که از آن‌ها استفاده کردند، ارائه ندادند. همچنین این مطالعات انواع بسیار متفاوتی را از درمان در نظر گرفتند که انجام مقایسه را چالش‌برانگیز می‌ساخت.
مطالعات وارد شده در این مرور نشان می‌دهند که مداخلات ترک دخانیات برای افراد سیگاری که تحت درمان و در حال بهبودی از وابستگی به الکل و دیگر مواد قرار دارند، پرهیز از مصرف دخانیات را افزایش می‌دهند. شواهدی وجود نداشت که حاکی از تاثیر مداخلات ترک دخانیات بر پرهیز از مصرف الکل و مواد مخدر باشد. ارتباط بین مداخلات ترک دخانیات و پرهیز از مصرف دخانیات هم برای دارو-درمانی و هم برای مشاوره و دارو-درمانی ترکیبی، هم برای شرکت‌کنندگان تحت درمان و در حال بهبودی و هم برای افراد مبتلا به وابستگی به الکل یا سایر مواد مخدر، ثابت بود. شواهد برای مداخلات کیفیت پائینی داشتند که در درجه اول به دلیل گزارش‌دهی ناقص از وجود خطرات سوگیری و ناهمگونی بالینی در ماهیت درمان بود. برخی از نتایج به مدت زمان پیگیری یا نوع دارو-درمانی حساس بودند، و نشان می‌دهد که انجام تحقیقات بیشتر لازم است تا تعیین شود که مداخلات ترک دخانیات با پرهیز از مصرف دخانیات برای افراد در حال بهبودی، و برای پیامدهای مرتبط با NRT در مقابل غیر-NRT یا دارو-درمانی ترکیبی، مرتبط است یا خیر. به‌طور کلی، نتایج نشان می‌دهند که مداخلات ترک دخانیات شامل دارو-درمانی باید در عملکرد بالینی گنجانده شوند تا اعتیاد به دخانیات بین افراد تحت درمان یا در حال بهبودی از الکل و دیگر وابستگی‌ها به مواد مخدر، کاهش یابد.
نرخ سیگار کشیدن در افرادی که دچار وابستگی به الکل و مواد مخدر هستند نسبت به جمعیت عمومی، دو تا چهار برابر بیشتر است. به دلیل نگرانی از موفقیت‌آمیز نبودن مداخلات مذکور در این جمعیت یا اینکه در صورت ترکیب مداخلات ترک دخانیات با دیگر درمان‌های وابستگی به مواد، ممکن است روند بهبودی از دیگر اعتیادها به خطر افتد، درمان هم‌زمان وابستگی به دخانیات محدود شده است.
ارزیابی اینکه مداخلات اعمال شده برای ترک سیگار مرتبط هستند با پرهیز از دخانیات برای افرادی که تحت درمان هم‌زمان برای وابستگی به الکل و دیگر مواد مخدر یا بهبودی از آن هستند یا خیر.
پایگاه‌های ثبت تخصصی گروه اعتیاد به دخانیات کاکرین، پایگاه‌های ثبت مرکزی کارآزمایی‌های کنترل‌شده کاکرین (CENTRAL)، MEDLINE، و پایگاه‌های بانک‌های اطلاعاتی clinicaltrials.gov را جست‌وجو کردیم که آخرین جست‌وجو در آگوست 2016 تکمیل شد. انجام جست‌وجو در منابع علمی خاکستری خلاصه مقالات کنفرانس از Society on Nicotine Research and Treatment و بانک اطلاعاتی ProQuest از پایان‌نامه‌های دیجیتال، یک مطالعه بیشتر را پیدا کرد که از مطالعه خارج شد.
کارآزمایی‌های تصادفی‌سازی و کنترل شده مربوط به ارزیابی مداخلات ترک دخانیات را در افراد تحت درمان هم‌زمان برای وابستگی به الکل و دیگر مواد مخدر یا حاضر در برنامه‌های بازیابی سرپایی، انتخاب کردیم.
دو نویسنده مطالعه مروری به صورت مستقل، خطر سوگیری (bias) مطالعه را ارزیابی و داده‌ها را استخراج کردند. اختلاف‌نظرها را با گفت‌وگو حل‌وفصل کردیم. پیامد اولیه، پرهیز از مصرف دخانیات در طولانی‌ترین دوره پیگیری، و پیامد ثانویه، پرهیز از مصرف الکل یا دیگر مواد مخدر، یا هر دو، بودند. دقیق‌ترین تعریف را از پرهیز گزارش کردیم. اثرات مداخله را به صورت خطرات نسبی (RR) و 95% فواصل اطمینان (CI) خلاصه کردیم. دو مطالعه خوشه‌ای، ضریب همبستگی درون-رده‌ای (intraclass correlation coefficients) را ارائه نکرده و از آنالیز حساسیت کنار گذاشته شدند. برای ارزیابی ناهمگونی از آماره I2 استفاده کردیم.
سی-پنج کارآزمایی تصادفی‌سازی و کنترل شده، یک کارآزمایی در حال انجام، شامل 5796 شرکت‌کننده، دارای معیارهای ورود به این مطالعه مروری بودند. مطالعات وارد شده اثربخشی مداخلات ترک سیگار، از جمله مشاوره، و دارو-درمانی را متشکل از درمان جایگزینی نیکوتین (NRT) یا غیر-،NRT یا هر دو ترکیب، هم در هر دو حالت بستری و سرپایی برای شرکت‌کنندگان در حال درمان و در دوره بهبودی، ارزیابی کردند. در اغلب مطالعه‌ها، اطلاعات برای ارزیابی خطر سوگیری تخصیص، انتخاب، و سوگیری ریزش نمونه (attrition bias) گزارش نشده، و به عنوان نامشخص طبقه‌بندی شدند.
در آنالیزها ماهیت مداخله مدنظر قرار گرفته شد، اینکه شرکت‌کنندگان تحت درمان بودند یا در دوره بهبودی و همچنین نوع وابستگی. از 34 مطالعه وارد شده در متاآنالیز، 11 مورد مشاوره، 11 مورد دارو-درمانی، و 12 مطالعه مشاوره را در ترکیب با دارو-درمانی، در مقایسه با مراقبت معمول یا عدم-مداخله ارزیابی کردند. مداخلات ترک دخانیات، به‌طور چشمگیری با پرهیز از مصرف دخانیات برای دو نوع مداخله مرتبط بودند. به نظر می‌رسید دارو-درمانی، پرهیز از مصرف دخانیات را افزایش می‌دهد (خطر نسبی (RR): 1.88؛ 95% CI؛ 1.35 تا 2.57؛ 11 مطالعه؛ 1808 شرکت‌کننده؛ شواهد با کیفیت پائین)، هم‌چنان که ترکیب مشاوره و دارو-درمانی نیز در طولانی‌ترین دوره پیگیری که از شش هفته تا 18 ماه متفاوت بود، پرهیز از مصرف دخانیات را افزایش داد (RR: 1.74؛ 95% CI؛ 1.39 تا 2.18؛ 12 مطالعه؛ 2229 شرکت‌کننده؛ شواهد با کیفیت پائین). شواهدی با کیفیت متوسط از وجود ناهمگونی وجود داشت (I2 = 56% با دارو درمانی و 43% با مشاوره به علاوه دارو-درمانی). مداخلات مشاوره به‌طور معناداری پرهیز از مصرف دخانیات را افزایش ندادند (RR: 1.33؛ 95% CI؛ 0.90 تا 1.95).
مداخلات به‌طور معناداری با این موارد همراه بودند: پرهیز از مصرف دخانیات برای هر دو گروه از افراد تحت درمان (RR: 1.99؛ 95% CI؛ 1.59 تا 2.50) و در حال بهبودی (RR: 1.33؛ 95% CI؛ 1.06 تا 1.67)، و برای افراد وابسته به الکل (RR: 1.47؛ 95% CI؛ 1.20 تا 1.81) و وابسته به مواد دیگر (RR: 1.85؛ 95% CI؛ 1.43 تا 2.40).
توصیه به دریافت درمان ترک دخانیات برای افراد تحت درمان یا در حال بهبودی برای وابستگی به دیگر مواد مخدر، با تفاوت در نرخ پرهیز از الکل و مواد دیگر ارتباط نداشت (RR: 0.97؛ 95% CI؛ 0.91 تا 1.03؛ 11 مطالعه؛ 2231 شرکت‌کننده؛ شواهد با کیفیت متوسط ناهمگونی (I2 = 66%)).
داده‌ها در مورد عوارض جانبی مداخلات، محدود بودند.
این متن توسط مرکز کاکرین ایران به فارسی ترجمه شده است.