سوال مطالعه مروری
آیا یوگا به عنوان یک درمان کمکی در افراد مبتلا به اسکیزوفرنی موثر است؟
پیشینه
یوگا از هند باستان می‌آید و برای پیشبرد تعادل بین ذهن و بدن، حالات بدنی و تمرینات تنفسی را درگیر می‌کند. یوگا در حال حاضر به‌طور گسترده‌ای به عنوان یک روش آرام‌سازی و ورزش، بهبود قدرت، انعطاف‌پذیری، هماهنگی، استقامت، و کنترل تنفس و تمرکز پذیرفته شده است. همچنین نشان داده شده که انجام یوگا در کاهش استرس و ارتقاء سطح سلامت و احساس بهزیستی (well-being) موثر است. یوگا به عنوان یک درمان تکمیلی برای بسیاری از شرایط پزشکی، از جمله بهبودی در کنترل فشار خون، همچنین سلامت شرایط ذهنی و روانی مانند افسردگی و اختلالات اضطرابی استفاده می‌شود.
بعضی از تحقیقات نشان می‌دهند که یوگا می‌تواند به عنوان یک درمان کمکی برای کاهش نشانه‌های پیچیده اسکیزوفرنی (مانند شنیدن صدا، دیدن بعضی چیزها، عدم علاقه به مردم و فعالیت، خستگی، از دست دادن احساسات و کناره‌گیری) و بهبود کیفیت زندگی در افراد مبتلا به اسکیزوفرنی مفید باشد. یوگا و استفاده از آن به‌طور خاص برای افراد مبتلا به اسکیزوفرنی تحت تحقیق و بررسی قرار دارد.
ویژگی‌های مطالعه
هشت مطالعه کوتاه-مدت (کمتر از شش ماه) را وارد این مطالعه کردیم که در آن‌ها افراد مبتلا به اسکیزوفرنی به صورت تصادفی به جلسات یوگا فرستاده شدند یا مراقبت استاندارد دریافت کردند. برنامه‌های یوگا از 45 دقیقه تا 1 ساعت طول کشیده، و از نظر تعداد جلسات، از 8 جلسه تا حداکثر 36 جلسه متفاوت بودند. این مطالعات را با انجام جست‌وجو‌های الکترونیکی در مرکز ثبت گروه اسکیزوفرنی در کاکرین در ژانویه سال 2015 یافتیم. در تمام مطالعات بیماران شرکت‌کننده به دریافت داروهای آنتی‌سایکوتیک تجویز شده ادامه دادند.
نتایج کلیدی
برخی از نتایج نشان می‌دهند که یوگا ممکن است برای افراد مبتلا به اسکیزوفرنی مفید باشد. یوگا ممکن است برای وضعیت روانی، عملکرد اجتماعی و کیفیت زندگی مفید باشد اما شواهد موجود ضعیف است و باید با احتیاط زیاد به کار گرفته شوند. هیچ موردی از عوارض جانبی در تنها کارآزمایی که این پیامد را گزارش کرد، یافت نشد. چندین پیامد مهم دیگر، از جمله تغییرات در شناخت، ملاحظات اقتصادی، و فعالیت‌های زندگی روزانه مورد توجه قرار نگرفتند. شواهد کافی و با کیفیت خوب در این مرور وجود نداشت که ادعا کند یوگا باید به عنوان درمان کمکی برای مراقبت استاندارد برای اسکیزوفرنی تجویز شود.
کیفیت شواهد
شواهد محدود و ضعیف بود. تعداد مطالعات وارد شده اندک بوده، و فقط پیگیری کوتاه-مدت گزارش شد. بنابراین، انجام کارآزمایی‌های بیشتر، وسیع‌تر و طولانی-مدت‌تر برای تمرکز بر پیامدهای مهم این موضوع مورد نیاز است.
بن گری (Ben Gray)، پژوهشگر همکار اصلی، بنیاد مک پین (McPin Foundation). http://mcpin.org
با اینکه شواهد مثبتی را به نفع یوگا نسبت به کنترل مراقبت استاندارد پیدا کردیم، با توجه به پیامدهایی که عمدتا از یک مطالعه با حجم نمونه محدود و پیگیری کوتاه-مدت به دست آمد، باید با احتیاط تفسیر شوند. به‌طور کلی، بسیاری از پیامدها گزارش نشده و شواهد ارائه شده در این مرور دارای کیفیت پائین تا متوسط بودند و برای نشان دادن اینکه یوگا نسبت به کنترل مراقبت استاندارد در مدیریت اسکیزوفرنی ارجح است، خیلی ضعیف هستند.
یوگا یک تمرین فکری باستانی است که از هند منشا گرفته و در حال حاضر در جهان غرب به عنوان شکلی از آرام‌سازی و ورزش پذیرفته شده است. تعیین اثربخشی آن به عنوان کمک برای درمان مراقبت استاندارد در افراد مبتلا به اسکیزوفرنی بسیار مهم است.
بررسی اثرات یوگا در مقایسه با مراقبت استاندارد در بیماران مبتلا به اسکیزوفرنی.
پایگاه ثبت کارآزمایی‌های گروه اسکیزوفرنی در کاکرین (نوامبر 2012 و 29 ژانویه 2015) را بر اساس جست‌وجوی منظم در MEDLINE؛ PubMed؛ EMBASE؛ CINAHL؛ BIOSIS؛ AMED؛ PsycINFO؛ و پایگاه‌های ثبت کارآزمایی‌های بالینی بررسی کردیم. فهرست منابع تمام مطالعات وارد شده را هم جست‌وجو کردیم. برای ورود رکوردها در پایگاه ثبت، هیچ‌گونه محدودیتی در زبان، تاریخ، نوع مقاله، یا وضعیت انتشار وجود نداشت.
همه کارآزمایی‌های تصادفی‌سازی و کنترل شده (randomised controlled trials; RCTs) شامل افراد مبتلا به اسکیزوفرنی که در آن‌ها یوگا با کنترل مراقبت استاندارد مقایسه شد.
تیم نویسندگان این مطالعه مروری مستقلا مطالعات را انتخاب کرده، آن‌ها را از نظر کیفی رتبه‌بندی کرده، و داده‌های آن‌ها را استخراج کردند. برای پیامدهای دو-حالتی، خطر نسبی (RR) و 95% فاصله اطمینان (CI) آن را، براساس قصد درمان (intention-to-treat)، محاسبه کردیم. برای داده‌های پیوسته، تفاوت میانگین (MD) بین گروه‌ها و 95% CI آن را برآورد کردیم. مدل‌های اثر-مختلط و اثر-ثابت را برای آنالیز به کار گرفتیم. داده‌ها را برای ناهمگونی (روش I2) ارزیابی کرده، خطر سوگیری (bias) را برای مطالعات وارد شده ارزیابی کرده، و با استفاده از مدل درجه‌بندی توصیه، ارزیابی، توسعه و ارزشیابی (GRADE)، جدول «خلاصه‌ای از یافته‌ها» را ایجاد کردیم.
هشت مطالعه را در این مطالعه مروری وارد کردیم. همه پیامدها کوتاه-مدت (کمتر از شش ماه) بودند. تفاوت بارزی در تعدادی از پیامدها به نفع گروه یوگا وجود داشت، اگرچه هر یک بر اساس یک مطالعه بودند، به غیر از موارد ترک زودهنگام مطالعه. این موارد شامل وضعیت روانی (بهبودی در مقیاس سندرم مثبت و منفی (Positive and Negative Syndrome Scale)، 1 RCT؛ n = 83؛ RR: 0.70؛ 95% CI؛ 0.55 تا 0.88، شواهد با کیفیت متوسط)، عملکرد اجتماعی (بهبودی در مقیاس عملکرد اجتماعی شغلی (Social Occupational Functioning Scale)؛ 1 RCT؛ n = 83؛ RR: 0.88؛ 95% CI؛ 0.77 تا 1، شواهد با کیفیت متوسط)، کیفیت زندگی (متوسط تغییر در 36-Item Short Form Survey (SF-36)؛ خرده-مقیاس کیفیت زندگی؛ 1 RCT؛ n = 60؛ MD: 15.50؛ 95% CI؛ 4.27 تا 26.73، شواهد با کیفیت پائین)، و ترک زودهنگام مطالعه (8 RCT؛ n = 457؛ RR: 0.91؛ 95% CI؛ 0.6 تا 1.37، شواهد با کیفیت متوسط ) بودند. برای پیامدهای سلامت جسمانی، تفاوت بارزی میان گروه‌ها وجود نداشت (متوسط تغییر در خرده-مقیاس سلامت فیزیکی SF-36؛ MD: 6.60؛ 95% CI؛ 2.44- تا 15.64؛ 1 RCT؛ n = 60؛ شواهد با کیفیت پائین). فقط یک مطالعه عوارض جانبی را گزارش کرد، و در گروه درمان هم هیچ موردی از بروز عوارض جانبی یافت نشد. این مرور در معرض تعداد قابل‌توجهی از پیامدهای از دست رفته، شامل وضعیت کلی، تغییر در شناخت، هزینه‌های مراقبت، تاثیر بر مراقبت استاندارد، مداخله خدماتی، ناتوانی، و فعالیت‌های زندگی روزمره، قرار داشت.
این متن توسط مرکز کاکرین ایران به فارسی ترجمه شده است.