پیشینه
بارداری‌های ناخواسته تاثیر زیادی بر سلامت و بهزیستی (well-being) زنان، خانواده‌ها و جوامع آنها دارند. سایت‌های شبکه‌های اجتماعی (social networking sites; SNSs) مانند فیس‌بوک و اینستاگرام در سراسر جهان محبوب هستند، اما پتانسیل آنها در کمک به بهبود استفاده از روش‌های پیشگیری از بارداری به‌طور کامل مورد بررسی قرار نگرفته است.
اهداف
ارزیابی اثربخشی استفاده از SNSها برای ترویج مصرف و پایبندی به روش‌های پیشگیری از بارداری در زنان در سنین باروری.
روش‌های جست‌وجو
در ژانویه 2018 یک جست‌وجوی الکترونیکی را در چندین بانک اطلاعاتی اینترنتی و کنفرانس‌های کلیدی برای شناسایی مطالعات مرتبط اجرا کردیم که از SNSها برای بهبود استفاده از روش‌های پیشگیری از بارداری در زنان در سنین باروری استفاده کردند.
معیارهای انتخاب
برای وارد شدن به مرور، مطالعات باید از SNS (به تنهایی یا همراه با روش دیگری) استفاده کنند، و زنان را به مدت حداقل سه ماه پس از مداخله پیگیری کنند.
جمع‌آوری و تجزیهوتحلیل داده‌ها
دو نویسنده به‌طور مستقل از هم عناوین، چکیده‌ها و متن کامل مطالعات را غربالگری کرده و داده‌ها را از مطالعات وارد شده استخراج کردند. نویسنده سوم به حل زمینه‌های مورد اختلاف اختصاص داده شد.
نتایج اصلی
ما 461 عنوان، چکیده و متن کامل مقالات را مرور کردیم و فقط دو مطالعه را یافتیم که معیارهای ورود را داشتند. هر دو مطالعه در ایالات متحده آمریکا انجام شدند و در معرض خطر بالای سوگیری (bias) قرار داشتند. در اولین مطالعه زنان به دو گروه تقسیم شدند؛ یک گروه به یک وب‌سایت حاوی اطلاعات بسیار دقیق پزشکی درباره پیشگیری از بارداری برای عموم به نام Bedsider.org دسترسی داشتند، در حالی که گروه دیگر در معرض هیچ اطلاعاتی قرار نگرفتند. این مطالعه از لحاظ میزان هم‌سو و سازگار بودن زنان با روش پیشگیری از بارداری، یا دانش آنها درباره این‌که هر روش پیشگیری از بارداری چقدر خوب است، هیچ تفاوتی را بین گروه‌ها نیافت. با این حال، این مطالعه نشان داد که در گروه استفاده کننده از Bedsider.org زنان بیش‌تری پس از یک سال، از یک روش پیشگیری از بارداری بسیار موثری استفاده کردند.
مطالعه دوم از یک صفحه بسته شده فیس‌بوک که زنان را در معرض محتوای سلامت جنسی یا مقالات خبری که از ارائه اطلاعات سلامت جنسی اجتناب کردند، قرار می‌داد، استفاده کرد تا تاثیر استفاده از کاندوم را تعیین کند. این مطالعه در مورد میزان هم‌سو و سازگار بودن با استفاده از کاندوم در شش ماه پس از مداخله یا قصد آنها برای استفاده از کاندوم در آینده، هیچ تفاوتی را میان گروه‌ها نیافت.
نتیجه‌گیری‌های نویسندگان
ما شواهد علمی موجود اندکی را برای حمایت از این موضوع یافتیم که SNSها استفاده یا ادامه استفاده از داروهای پیشگیری از بارداری را میان زنان بهبود می‌بخشند یا خیر.
علی‌رغم شیوع SNSها، شواهد علمی کمی برای حمایت از استفاده از SNSها برای بهبود استفاده از داروهای پیشگیری از بارداری یا پایبندی به آنها میان زنان یافتیم.
سایت‌های شبکه اجتماعی (social networking sites; SNSs) به عنوان یک پلت‌فرم برای مداخلات بهداشت عمومی به منظور رفع نیاز‌های پاسخ داده نشده برای پیشگیری از بارداری، دارای پتانسیل بالایی هستند.
ارزیابی اثربخشی مداخلات با استفاده از SNSها برای ترویج مصرف و پایبندی به روش‌های پیشگیری از بارداری در زنان در سنین باروری.
در ژانویه 2018 به جست‌وجو در CENTRAL؛ MEDLINE؛ Embase و شش پایگاه بانک اطلاعاتی دیگر پرداختیم. هم‌چنین Google Scholar و مجموعه مقالات کنفرانس‌های کلیدی را جست‌وجو کردیم، فهرست منابع مطالعات وارد شده را کنترل کردیم و برای شناسایی مطالعات بیشتر با نویسندگان مطالعه تماس گرفتیم.
کارآزمایی‌های تصادفی‌سازی و کنترل شده (randomised controlled trials; RCTs) و مطالعات مداخله‌ای غیر-تصادفی‌سازی شده (NRS) درباره زنان در سنین باروری را مورد توجه قرار دادیم. SNSهایی در نظر گرفته شدند که نیاز به یک پروفایل اجتماعی درون یک سیستم با دسترسی محدود یا انحصاری از اتصالات مشترک داشتند. ما هم‌چنین کارآزمایی‌هایی را وارد کردیم که از SNSها به‌تنهایی یا به عنوان یک کمکی برای یک مداخله استفاده کردند. مطالعات باید ارزیابی پیگیری پیامد را حداقل به مدت سه ماه داشته باشند.
دو نویسنده به‌طور مستقل از هم عناوین، چکیده‌ها و متن کامل مطالعات را غربالگری کرده و داده‌ها را از مطالعات وارد شده استخراج کردند. نویسنده سوم به داوری درباره زمینه‌های مورد اختلاف نظر اختصاص داده شد. نویسندگان، خطر سوگیری (bias) را بر اساس کتابچه راهنمای کاکرین برای مرورهای سیستماتیک مداخلات ارزیابی کردند. ما به دلیل ناهمگونی موجود در طرح‌های مطالعه و معیارهای پیامد قادر به انجام متاآنالیز نبودیم.
از 461 مورد رکورد شده منحصربه‌فرد که یافت شده، فقط دو مطالعه معیارهای ورود ما را داشتند. هر دو مطالعه در ایالات متحده آمریکا انجام شدند و در معرض خطر بالای سوگیری قرار داشتند. یک RCT، تعداد 2284 زن در معرض SNS مبتنی بر وب یا هیچ چیز را وارد کرد. گروه‌ها از نظر پایداری استفاده از روش‌های پیشگیری از بارداری که به صورت خود-گزارشی بود یا دانش اثربخشی نسبی روش‌های مختلف، پس از مداخله متفاوت نبودند. طی 12 ماه پیگیری، افزایش کم اما معنی‌داری در استفاده از روش‌های موثرتر (روش‌های برگشت‌پذیر طولانی-اثر) وجود داشت.
مطالعه دوم، یک RCT خوشه‌ای با 1578 زن بود که از یک صفحه بسته شده فیس‌بوک استفاده کرد که نشان دهنده محتوای سلامت جنسی بود و با یک صفحه خبری اصلاح شده فیس‌بوک مقایسه کرد که از محتوای سلامت جنسی اجتناب کرد. آنها هیچ تفاوتی را در استفاده از کاندوم در آخرین مقاربت جنسی یا قصد استفاده از کاندوم بین گروه‌های مداخله و کنترل در شش ماه نیافتند.
این متن توسط مرکز کاکرین ایران به فارسی ترجمه شده است.