سوال مطالعه مروری
رژیم غذایی، فعالیت فیزیکی و مداخلات رفتاری در کاهش وزن نوجوانان 12 تا 17 سال دارای اضافه-وزن و چاق تا چه میزان موثر هستند؟
پیشینه
در سرتاسر جهان، نوجوانان بیشتری دچار اضافه-وزن و چاقی می‌شوند. این افراد با احتمال بیشتری در معرض آسیب ناشی از مشکلات سلامت در دوره بعدی زندگی خود هستند. به اطلاعات بیشتری در مورد بهترین راه حل درمان این مشکل نیاز است.
ویژگی‌های مطالعه
تعداد 44 کارآزمایی تصادفی‌سازی و کنترل شده (مطالعات بالینی که افراد در آنها به صورت تصادفی در یکی از دو یا چند گروه درمانی قرار می‌گیرند) را یافتیم که درمان‌های (مداخلات) رژیم غذایی، فعالیت فیزیکی و رفتار (عادات تغییر یابند یا بهبود پیدا کنند) را با گروه‌های مختلف کنترل در 4781 نوجوان دارای اضافه-وزن یا چاق در سنین 12 تا 17 سال مقایسه کردند. مرور سیستماتیک ما مقایسه تاثیرات مداخلات چند-مولفه‌ای، مداخلات رژیم غذایی و مداخلات فعالیت فیزیکی را با گروه کنترل (عدم-مداخله، «مراقبت معمول»، مراقبت معمول بهبود یافته یا برخی درمان‌های دیگر، اگر به گروه مداخله نیز ارائه شده بود) گزارش می‌کند. نوجوانان در مطالعات وارد شده بین شش ماه و دو سال تحت نظارت (پیگیری) قرار داشتند.
نتایج کلیدی
میانگین سنی نوجوانان بین 12 و 17.5 سال بود. اکثر مطالعات شاخص توده بدنی (BMI) را گزارش کردند. BMI معیاری است از چربی بدن و با تقسیم وزن (به کیلوگرم) بر مجذور قد به متر (kg/m2) محاسبه می‌شود. ما نتایج 28 مطالعه را با حضور 2774 نوجوان خلاصه کردیم که BMI را گزارش کردند، که متوسط BMI در گروه مداخله به طور متوسط 1.18 kg/m2 کمتر از گروه کنترل بود. اطلاعات 20 مطالعه را با مشارکت 1993 نوجوان که وزن را گزارش کردند، خلاصه کردیم، که در گروه مداخله به‌طور متوسط 3.67 کیلوگرم کمتر از گروه کنترل بود. کاهش BMI در طول دوره پیگیری 18 تا 24 ماهه (نظارت بر شرکت‌کنندگان تا پایان دوره مطالعه) حفظ شد، که در گروه مداخله به‌طور متوسط 1.49 kg/m2 کمتر از گروه کنترل به دست آمد. مداخلات، سطح کیفیت زندگی مرتبط با سلامت را به طور نسبی افزایش دادند (معیار رضایت فرد از زندگی و سلامت خود) اما شواهدی را در مورد مزیت یا زیان‌بار بودن این مداخلات در بهبود اعتماد به نفس، فعالیت فیزیکی و دریافت غذا نیافتیم. هیچ مطالعه‌ای درباره مرگ به هر دلیلی، موربیدیتی (بیماری‌ها) یا تاثیرات اجتماعی‌اقتصادی (از قبیل روزهای غیبت از مدرسه) گزارشی را ارائه نکرد. سه مطالعه اظهار داشتند که عارضه جانبی رخ نداده، یکی از آنها اعلام کرد که عوارض جانبی جدی مشاهده نشده، یکی از آنها جزئیات عوارض جانبی را ارائه نداد و بقیه مطالعات هم گزارش ندادند که عوارض جانبی وجود داشته یا نه.
ما 50 مطالعه در حال انجام را شناسایی کردیم که در به روزرسانی‌های آینده این بررسی گنجانده خواهند شد.
به‌روز بودن شواهد
شواهد تا جولای 2016 به‌روز است.
کیفیت شواهد
کیفیت کلی شواهد برای اغلب پیامدها (نتایج) در سطح پائین رتبه‌بندی شد، عمدتا به دلیل اطمینان محدود به نحوه انجام مطالعات، نتایج متضاد بین مطالعات و نحوه استفاده از برخی پیامدها، که پیامدهای چاقی را مستقیما در بر نمی‌گرفتند. همچنین، فقط معدودی مطالعه، با تعداد کمی از نوجوانان برای برخی از پیامدها وجود داشت.
شواهدی را با کیفیت پائین یافتیم که مداخلات چند-مولفه‌ای شامل ترکیبی از رژیم غذایی، فعالیت فیزیکی و عوامل رفتاری در نوجوانان دارای اضافه-وزن یا چاق، باعث کاهش مقادیر BMI شده و شواهدی با کیفیت متوسط نشان داد که این مداخلات باعث کاهش وزن در این دسته از نوجوانان می‌شوند، به‌خصوص زمانی که با کنترل‌های عدم-درمان یا لیست انتظار مقایسه شدند. نتایج متناقض، خطر سوگیری یا غیر-مستقیم بودن پیامدهای اندازه‌گیری شده، به این معنی است که شواهد باید با احتیاط تفسیر شوند. تعداد زیادی را از کارآزمایی‌های در حال انجام (50) یافتیم که در به‌روزرسانی‌های آینده این مرور گنجانده خواهند شد.
تعداد نوجوانان دارای اضافه-وزن و چاقی در سرتاسر جهان افزایش یافته و این امر می‌تواند با پیامدهای کوتاه-مدت و طولانی-مدت سلامت همراه شوند. اصلاح ریسک‌فاکتورهای شناخته شده رژیم غذایی و رفتاری به وسیله مداخلات تغییر رفتار (behaviour changing interventions; BCI) ممکن است به کاهش اضافه-وزن و چاقی نوجوانان بی‌انجامد. این به‌روزرسانی یک مرور منتشر شده در سال 2009 است.
ارزیابی تاثیرات رژیم غذایی، فعالیت فیزیکی و مداخلات رفتاری در درمان اضافه-وزن یا چاقی در نوجوانان 12 تا 17 سال.
ما یک جست‌وجوی سیستماتیک منابع علمی را در: CENTRAL؛ MEDLINE؛ Embase؛ PsycINFO؛ CINAHL؛ LILACS و کارآزمایی‌های ثبت شده در ClinicalTrials.gov و پورتال جست‌وجوی ICTRP انجام دادیم. منابع مطالعات یافت شده و مرورهای سیستماتیک را بررسی کردیم. هیچ گونه محدودیتی از نظر زبان نگارش مقاله اعمال نشد. تاریخ آخرین جست‌وجو در جولای 2016 برای همه بانک‌های اطلاعاتی بود.
کارآزمایی‌های تصادفی‌سازی و کنترل شده (randomised controlled trials; RCTs) را در مورد رژیم غذایی، فعالیت فیزیکی و مداخلات رفتاری در درمان اضافه-وزن یا چاقی در نوجوانان 12 تا 17 سال انتخاب کردیم.
دو نویسنده مرور به‌طور مستقل از هم خطر سوگیری (bias) را ارزیابی کرده، کیفیت کلی شواهد را با استفاده از ابزار درجهبندی توصیه، ارزیابی، توسعه و ارزشیابی (GRADE) تعیین کرده و داده‌ها را بر اساس دستورالعمل‌های کتابچه راهنمای کاکرین برای مرورهای سیستماتیک مداخلات استخراج کردند. برای دریافت اطلاعات بیشتر با نویسندگان کارآزمایی‌ها تماس گرفتیم.
تعداد 44 RCT کامل شده (4781 شرکت کننده) و 50 مطالعه در حال انجام را وارد این مرور کردیم. تعداد شرکت‌کنندگان در هر کارآزمایی (10 تا 521) و مدت زمان پیگیری هم (6 تا 24 ماه) متغیر بودند. میانگین سنی شرکت‌کنندگان در تمام کارآزمایی‌هایی که آن را در ابتدای مطالعه گزارش کردند، از 12 تا 17.5 سال متغیر بود. اغلب کارآزمایی‌ها از مداخلات چند-مولفه‌ای با ترکیبی از رژیم غذایی، فعالیت فیزیکی و عناصر رفتاری استفاده کردند. محتوا و مدت مداخله، شیوه ارائه آن و مقایسه‌های آن در تمام کارآزمایی‌ها متفاوت بودند. مطالعاتی که بیشترین اطلاعات را در مورد پیامدهای وزن و شاخص توده بدنی (BMI) ارائه کردند، مواردی بودند که در معرض خطر پائین سوگیری قرار داشتند، اما مطالعاتی با خطر بالای سوگیری، داده‌های مربوط به عوارض جانبی و کیفیت زندگی را ارائه دادند.
تفاوت میانگین (MD) تغییرات در BMI در طولانی‌ترین دوره پیگیری به نفع BCI و به میزان 1.18- kg/m2 (95% CI؛ 1.67- تا 0.69-؛ 2774 شرکت‌کننده؛ 28 کارآزمایی؛ شواهد با کیفیت پائین) بود. BCI تغییر را در نمره BMI z به اندازه 0.13- واحد کاهش داد (95% CI؛ 0.21- تا 0.05-؛ 2399 شرکت‌کننده؛ 20 کارآزمایی؛ کیفیت شواهد پائین). BCI وزن بدن را تا 3.67- کیلوگرم کاهش داد (95% CI؛ 5.21- تا 2.13-؛ 1993 شرکت‌کننده، 20 کارآزمایی؛ کیفیت شواهد متوسط). تاثیر مداخله بر معیارهای وزن در کارآزمایی‌هایی با دوره 18 تا 24 ماه پیگیری هم برای BMI؛ (MD؛ 1.49- kg/m2؛ (95% CI؛ 2.56- تا 0.41-؛ 760 شرکت‌کننده؛ 6 کارآزمایی) و هم برای نمره BMI z MD؛ 0.34- (95% CI؛ 0.66- تا 0.02-؛ 602 شرکت‌کننده؛ 5 کارآزمایی) ثابت باقی ماند.
در مطالعاتی که مداخلات را با کنترل عدم-مداخله/لیست انتظار یا مراقبت معمول مقایسه کردند، تفاوت‌های زیر-گروهی نشان‌دهنده تاثیرات بزرگ‌تری از مداخله برای BMI و نمره BMI z، در مقایسه با آن دسته از مداخلات هم‌زمانی بود که به هر دو گروه مداخله و کنترل ارائه شدند. هیچ تفاوت زیر-گروهی بین مداخلات با و بدون دخالت والدین یا بر اساس نوع مداخله یا محیط (مراقبت‌های سلامت، جامعه، مدرسه) یا نحوه ارائه (فردی در مقابل گروه) وجود نداشت.
نرخ عوارض جانبی در گروه‌های مداخله و کنترل نامشخص بوده و فقط در پنج کارآزمایی گزارش شدند، و از آنها، جزئیات فقط در یک مورد ارائه شد (شواهد با کیفیت پائین). هیچ یک از مطالعات وارد شده در مورد مورتالیتی به هر علتی، موربیدیتی یا تاثیرات اجتماعی-اقتصادی گزارشی ندادند.
BCIها در طولانی‌ترین دوره پیگیری، کیفیت زندگی مرتبط با سلامت نوجوان را تا حدودی بهبود بخشیدند (تفاوت میانگین استاندارد شده: 0.44؛ (95% CI؛ 0.09 تا 0.79؛ P = 0.01؛ 972 شرکت‌کننده؛ 7 کارآزمایی؛ 8 مقایسه؛ شواهد با کیفیت پائین) اما تاثیری روی اعتماد به نفس آنها نداشتند.
کارآزمایی‌ها در مورد چگونگی محاسبه جذب مواد غذایی، رفتار رژیم غذایی، فعالیت فیزیکی و رفتار ناهمگون بودند.
این متن توسط مرکز کاکرین ایران به فارسی ترجمه شده است.