دیابت نوع 2 چیست؟
دیابت نوع 2، که تحت عنوان دیابت با شروع در دوران بزرگسالی نیز شناخته می‌شوند، شایع‌ترین نوع دیابت است. این نوع دیابت به بدن اجازه نمی‌دهد تا از انسولین به درستی استفاده کند - انسولین هورمونی است که به بدن در تنظیم سطح قند خون کمک می‌کند. افراد مبتلا به دیابت نوع 2، ممکن است از تاثیرات طولانی‌مدت (عوارض دیابت)، مانند بیماری چشم یا کلیه، یا ابتلا به زخم‌های پا رنج ببرند. گفته می‌شود که افراد با سطوح نسبتا بالای قند خون (وضعیت «پیش-دیابت (prediabetes)») در معرض خطر بالای ابتلا به دیابت قرار دارند. پیوگلیتازون (pioglitazone) یک داروی کاهش دهنده سطح قند خون است، که برای درمان افراد مبتلا به دیابت نوع 2 از آن استفاده می‌شود.
ما می‌خواستیم چه چیزی را پیدا کنیم؟
ما می‌خواستیم بدانیم که میتوان از پیوگلیتازون برای پیشگیری یا تاخیر در بروز دیابت نوع 2 در افرادی که در معرض خطر بالای ابتلا به این وضعیت قرار دارند، استفاده کرد یا خیر. تاثیرات پیوگلیتازون را بر پیامدهای مهم از نظر بیمار، از جمله عوارض مربوط به دیابت، مرگ‌ومیر به هر علتی، کیفیت زندگی مرتبط با سلامت و تاثیرات ناخواسته درمان بررسی کردیم.
ما چه کاری را انجام دادیم؟
ما به دنبال مطالعاتی بودیم که استفاده از پیوگلیتازون را برای پیشگیری یا تاخیر در شروع دیابت نوع 2 بررسی کردند. شرکت‌کنندگان باید سطح قند خون بالا، اما کمتر از سطح تشخیصی دیابت داشته، و لازم بود مبتلا به بیماری‌های دیگر نباشند. مطالعات باید حداقل به مدت 24 هفته از مداخله (پيوگليتازون) استفاده می‌کردند.
آنچه ما پیدا کردیم
ما 27 کارآزمایی تصادفی‌سازی و کنترل شده (مطالعات بالینی که در آن افراد به صورت تصادفی در یکی از دو یا چند گروه درمانی قرار داده می‌شوند) را با مجموع 4186 شرکت‌کننده پیدا کردیم. این مطالعات پیوگلیتازون را با دیگر داروهای ضد-دیابت، رژیم غذایی و ورزش، دارونما (placebo) (یک درمان «ساختگی»)، یا عدم مداخله مقایسه کردند. بیست‌وسه مورد از 27 مطالعه، در چین انجام شدند. مطالعات بین 24 هفته و سه سال به طول انجامیدند.
این شواهد تا نوامبر 2019 به‌روز است.
نتایج کلیدی
پنج مطالعه، پیوگلیتازون را با سایر داروهای ضد-دیابت (متفورمین (metformin)، آکاربوز (acarbose) یا رپاگلیناید (repaglinide))، و یک مطالعه پیوگلیتازون را با رژیم غذایی و ورزش مقایسه کرد. مقایسه داروها هیچ تاثیر مفید یا مضر روشنی را بر خطر ابتلا به دیابت نشان ندادند.
در شش مطالعه پیوگلیتازون با دارونما مقایسه شد. کاهش یا تاخیر در بروز دیابت نوع 2 دیده شد: 188 نفر از هر 1000 فرد درمان شده با دارونما در مقایسه با 75 نفر از هر 1000 فرد درمان شده با پیوگلیتازون به دیابت نوع 2 مبتلا شدند (احتمال گسترش بیماری: 32 نفر در هر 1000 فرد تا 179 نفر در هر 1000 فرد).
بیست‌وسه مطالعه، پیوگلیتازون را با عدم مداخله مقایسه کردند. کاهش یا تاخیر در بروز دیابت نوع 2 دیده شد: 193 نفر از هر 1000 فرد با عدم مداخله در مقایسه با 60 نفر از هر 1000 فرد درمان شده با پیوگلیتازون به دیابت نوع 2 مبتلا شدند (احتمال گسترش بیماری: 44 نفر در هر 1000 فرد تا 77 نفر در هر 1000 فرد).
فقط در چند مطالعه مرگ‌ومیر به هر علتی، تاثیرات ناخواسته جدی، حملات قلبی یا سکته‌های مغزی غیر-کشنده گزارش شد. ما نتوانستیم مزایا یا آسیب‌های آشکاری را از مصرف پیوگلیتازون بر این پیامدها تشخیص دهیم. هیچ یک از مطالعات وارد شده، کیفیت زندگی مرتبط با سلامت یا تاثیرات اجتماعی‌اقتصادی (مانند هزینه‌های مداخله، غیبت از محل کار، مصرف دارو) را گزارش نکردند.
دو مطالعه در حال انجام را پیدا کردیم که توانستیم آن‌ها را به‌طور بالقوه وارد این مرور کنیم. این مطالعات ممکن است داده‌های مربوط به حدودا 2694 شرکت‌کننده را برای به‌روزرسانی بعدی مرور ارائه دهند.
پژوهش‌های آینده باید بر این موضوع تمرکز داشته باشند که تاثیر پیوگلیتازون پس از قطع مصرف آن توسط افراد، پایدار باقی می‌ماند یا خیر. علاوه بر این، پژوهش‌ها باید بر پیامدهای مهم از نظر بیمار، مانند تاثیرات ناخواسته و عوارض دیابت متمرکز شوند.
کیفیت شواهد
تمامی مطالعات، مشکلاتی در روش انجام یا نحوه گزارش‌دهی نتایج خود داشتند. علاوه بر این، بسیاری از پیامدها توسط هیچ یک از مطالعات گزارش نشده یا فقط در مطالعات معدودی گزارش شدند. بنابراین مطمئن نیستیم که پیوگلیتازون از ابتلا به دیابت نوع 2 در افرادی که در معرض خطر ابتلا به این وضعیت قرار دارند، پیشگیری می‌کند یا آن را به تاخیر می‌اندازد یا خیر.
پیوگلیتازون در مقایسه با دارونما (شواهد با قطعیت پائین) و در مقایسه با عدم مداخله (شواهد با قطعیت متوسط)، ابتلا به T2DM را در افراد در معرض خطر بالای ابتلا به T2DM کاهش داد یا به تاخیر انداخت. مشخص نیست که تاثیر پیوگلیتازون پس از قطع مصرف پایدار است یا خیر. پیوگلیتازون در مقایسه با متفورمین از نظر ابتلا به T2DM در افراد در معرض خطر بالای ابتلا، مزیت یا آسیبی را نشان نداد (شواهد با قطعیت پائین).
داده‌ها و گزارش‌دهی مورتالیتی به هر علتی، SAEها، عوارض میکروواسکولار و ماکروواسکولار به‌طور کلی پراکنده بودند. هیچ یک از مطالعات وارد شده، QoL یا تاثیرات اجتماعی‌اقتصادی را گزارش نکردند.
اصطلاح پیش-دیابت برای توصیف جمعیتی با خطر بالای ابتلا به دیابت ملیتوس نوع 2 (type 2 diabetes mellitus; T2DM) استفاده می‌شود. با پیش‌بینی افزایش در میزان بروز T2DM، پیشگیری یا تاخیر در بروز بیماری و عوارض آن در درجه اول اهمیت قرار می‌گیرند. در حال حاضر مشخص نیست که پیوگلیتازون در درمان افرادی که در معرض خطر بالای ابتلا به T2DM قرار دارند، مفید است یا خیر.
ارزیابی تاثیرات پیوگلیتازون برای پیشگیری یا تاخیر در T2DM و عوارض مرتبط با آن در افرادی که در معرض خطر ابتلا به T2DM قرار دارند.
ما CENTRAL؛ MEDLINE؛ بانک‌های اطلاعاتی چینی، پورتال جست‌وجوی ICTRP و ClinicalTrials.gov را جست‌وجو کردیم. هیچ‌گونه محدودیت زبانی را اعمال نکردیم. علاوه بر این، فهرست منابع همه مطالعات و مرورهای وارد شده را بررسی کردیم. سعی کردیم با تمام نویسندگان مطالعه تماس بگیریم. تاریخ آخرین جست‌وجو در بانک‌های اطلاعاتی، نوامبر 2019 بود (مارچ 2020 برای بانک‌های اطلاعاتی چینی).
ما کارآزمایی‌های تصادفی‌سازی و کنترل شده (randomised controlled trials; RCTs) را با مدت زمان حداقل 24 هفته، و شرکت‌کنندگان با تشخیص هیپرگلیسمی متوسط بدون ابتلا به بیماری همزمان وارد کردیم، که به مقایسه پیوگلیتازون به صورت مونوتراپی یا بخشی از درمان دو-گانه با سایر داروهای کاهش دهنده گلوکز، مداخلات تغییر رفتار، دارونما (placebo) یا عدم مداخله پرداختند.
دو نویسنده مرور به‌طور مستقل از هم چکیده مقالات را غربالگری کرده، و متن کامل مقالات و رکوردها را مطالعه کردند، خطر سوگیری (bias) را ارزیابی و داده‌ها را استخراج کردند. با استفاده از یک مدل اثرات تصادفی متاآنالیز را انجام دادیم و خطرهای نسبی (RRs) را برای پیامدهای دو حالتی و تفاوت‌های میانگین (MDs) را برای پیامدهای پیوسته، با استفاده از 95% فاصله اطمینان (CIs) برای تخمین اثرگذاری، محاسبه کردیم. قطعیت شواهد را با استفاده از درجهبندی توصیه، ارزیابی، توسعه و ارزشیابی (GRADE) ارزیابی کردیم.
ما 27 مطالعه را با تعداد کلی 4186 شرکت‌کننده تصادفی‌سازی شده وارد کردیم. حجم نمونه مطالعات مجزا بین 43 و 605 شرکت‌کننده و طول دوره مطالعات بین 6 و 36 ماه متغیر بود. هیچ یک از مطالعات وارد شده را در طول تمام حوزه‌های «خطر سوگیری» با خطر پائین سوگیری قضاوت نکردیم. در اکثر مطالعات، افراد با اختلال در گلوکز ناشتا یا اختلال در تحمل گلوکز (impaired glucose tolerance; IGT) یا هر دو، در معرض خطر بالای T2DM شناسایی شدند.
معیارهای پیامد اصلی ما عبارت بودند از مورتالیتی به هر علتی، بروز T2DM، حوادث جانبی جدی (serious adverse events; SAEs)، مورتالیتی قلبی‌عروقی، انفارکتوس میوکارد یا سکته مغزی غیر-کشنده (nonfatal myocardial infarction; NMI/stroke; S)، کیفیت زندگی مرتبط با سلامت (quality of life; QoL) و تاثیرات اجتماعی‌اقتصادی. مقایسه‌های زیر عمدتا فقط بخشی از مجموعه پیامد اصلی ما را گزارش کردند.
در سه مطالعه پیوگلیتازون (pioglitazone) با متفورمین (metformin) مقایسه شد. این مطالعات مورتالیتی به هر علتی و مورتالیتی قلبی‌عروقی، NMI/S، یا تاثیرات اجتماعی‌اقتصادی یا QoL را گزارش نکردند. بروز T2DM معادل 9/168 شرکت‌کننده در گروه‌های پیوگلیتازون در برابر 9/163 شرکت‌کننده در گروه‌های متفورمین گزارش شد (RR: 0.98؛ 95% CI؛ 0.40 تا 2.38؛ P = 0.96؛ 3 مطالعه، 331 شرکت‌کننده؛ شواهد با قطعیت پائین). در دو مطالعه هیچ موردی از SAEها گزارش نشد (201 شرکت‌کننده، شواهد با قطعیت پائین). یک مطالعه پیوگلیتازون را با آکاربوز (acarbose) مقایسه کرد. بروز T2DM معادل 1/50 شرکت‌کننده در گروه پیوگلیتازون در برابر 2/46 شرکت‌کننده در گروه آکاربوز بود (شواهد با قطعیت بسیار پائین). هیچ شرکت‌کننده‌ای دچار SAE نشد (شواهد با قطعیت بسیار پائین). یک مطالعه پیوگلیتازون را با رپاگلیناید (repaglinide) مقایسه کرد. بروز T2DM معادل 2/48 شرکت‌کننده در گروه پیوگلیتازون در برابر 1/48 شرکت‌کننده در گروه رپاگلیناید بود (شواهد با قطعیت پائین). هیچ شرکت‌کننده‌ای دچار SAE نشد (شواهد با قطعیت پائین).
یک مطالعه پیوگلیتازون را با یک رژیم غذایی مختص خود فرد و مشاوره ورزشی مقایسه کرد. مورتالیتی به هر علتی و مورتالیتی قلبی‌عروقی، NMI/S، تاثیرات اجتماعی‌اقتصادی یا QoLگزارش نشدند. بروز T2DM معادل 2/48 شرکت‌کننده در گروه پیوگلیتازون در برابر 5/48 شرکت‌کننده در گروه رژیم غذایی و مشاوره ورزشی بود (شواهد با قطعیت پائین). هیچ شرکت‌کننده‌ای دچار SAE نشد (شواهد با قطعیت پائین).
در شش مطالعه پیوگلیتازون با دارونما مقایسه شد. هیچ مطالعه‌ای QoL یا تاثیرات اجتماعی‌اقتصادی مداخله را گزارش نکرد. مورتالیتی به هر علتی در 5/577 شرکت‌کننده در گروه‌های پیوگلیتازون در برابر 2/579 شرکت‌کننده در گروه‌های دارونما رخ داد (نسبت شانس پتو: 2.38؛ 95% CI؛ 0.54 تا 10.50؛ P = 0.25؛ 4 مطالعه، 1156 شرکت‌کننده؛ شواهد با قطعیت بسیار پائین). بروز T2DM معادل 80/700 شرکت‌کننده در گروه‌های پیوگلیتازون در برابر 131/695 شرکت‌کننده در گروه‌های دارونما بود (RR: 0.40؛ 95% CI؛ 0.17 تا 0.95؛ P = 0.04؛ 6 مطالعه، 1395 شرکت‌کننده؛ شواهد با قطعیت پائین). 3/93 شرکت‌کننده در گروه‌های پیوگلیتازون در برابر 1/94 شرکت‌کننده در گروه‌های دارونما دچار SAEها شدند (RR: 3.00؛ 95% CI؛ 0.32 تا 28.22؛ P = 0.34؛ 2 مطالعه، 187 شرکت‌کننده؛ شواهد با قطعیت بسیار پائین). با این حال، بزرگ‌ترین مطالعه برای این مقایسه تفاوتی را بین حوادث جانبی جدی و غیر-جدی قائل نشد. این مطالعه گزارش داد که 121/303 شرکت‌کننده (39.9%) در گروه پیوگلیتازون در برابر 151/299 شرکت‌کننده (50.5%) در گروه دارونما دچار یک حادثه جانبی شدند (0.03 = P). یک مطالعه مورتالیتی قلبی‌عروقی را در 2/181 شرکت‌کننده در گروه پیوگلیتازون در برابر 0/186 شرکت‌کننده در گروه دارونما مشاهده کرد (RR: 5.14؛ 95% CI؛ 0.25 تا 106.28؛ P = 0.29؛ شواهد با قطعیت بسیار پائین). یک مطالعه NMI را در 2/303 شرکت‌کننده در گروه پیوگلیتازون در برابر 1/299 شرکت‌کننده در گروه دارونما گزارش کرد (RR 1.97: 95% CI؛ 0.18 تا 21.65؛ 0.58 = P؛ شواهد با قطعیت بسیار پائین).
بیست‌ویک مطالعه پیوگلیتازون را با عدم مداخله مقایسه کردند. هیچ مطالعه‌ای مورتالیتی قلبی‌عروقی، NMI/S، تاثیرات اجتماعی‌اقتصادی یا QoL را گزارش نکرد. مورتالیتی به هر علتی در 11/441 شرکت‌کننده در گروه‌های پیوگلیتازون در برابر 12/425 شرکت‌کننده در گروه‌های دارونما رخ داد (RR: 0.85؛ 95% CI؛ 0.38 تا 1.91؛ P = 0.70؛ 3 مطالعه، 866 شرکت‌کننده؛ شواهد با قطعیت بسیار پائین). بروز T2DM معادل 60/1034 شرکت‌کننده در گروه‌های پیوگلیتازون در برابر 197/1019 شرکت‌کننده در گروه‌های عدم مداخله بود (RR: 0.31؛ 95% CI؛ 0.23 تا 0.40؛ P < 0.001؛ 16 مطالعه، 2053 شرکت‌کننده؛ شواهد با قطعیت متوسط). مطالعات، SAEها را در 16/610 شرکت‌کننده در گروه‌های پیوگلیتازون در برابر 21/601 شرکت‌کننده در گروه‌های عدم مداخله گزارش کردند (RR: 0.71؛ 95% CI؛ 0.38 تا 1.32؛ P = 0.28؛ 7 مطالعه، 1211 شرکت‌کننده؛ شواهد با قطعیت پائین).
ما دو مطالعه در حال انجام را برای مقایسه پیگلیتازون با دارونما و دیگر داروهای کاهش دهنده گلوکز شناسایی کردیم. این مطالعات، با 2694 شرکت‌کننده، شواهدی را برای به‌روزرسانی بعدی این مرور فراهم آورند.
این متن توسط مرکز کاکرین ایران به فارسی ترجمه شده است.