سروناز: مقالات مروری متعددی در کاکرین در ارتباط با جراحی تعویض مفصل ران یا زانو وجود دارند، که مجموعه‌ای از مداخلات مختلف را پوشش می‌دهند. مرکز کاکرین ایران، گفتگوی «پاراگ راول» (Parag Raval)، جراح تروما و ارتوپدی، و «نائومی گیبز» (Naomi Gibbs) در بخش «ابتکار در مرور سیستماتیک» (Systematic Review Initiative) از «سازمان خون و پیوند خدمات سلامت ملی» (NHS Blood and Transplant) در اکسفورد انگلستان، که یکی از نویسندگان این مطالعه مروری در ژانویه ۲۰۲۴ است، را ترجمه و ضبط کرده است که با صدای من،‌ سروناز محبتی و فرشاد شاه‌کرمی می‌شنوید. مطالعه مذکور، بهترین داروی متوقف‌کننده خونریزی را در افراد تحت این جراحی، مورد ارزیابی قرار داده است.

فرشاد: سلام سروناز، در ابتدا، لطفا در مورد نیاز به مصرف دارو برای پیشگیری از وقوع خونریزی در افرادی که تحت جراحی تعویض مفصل ران یا زانو قرار می‌گیرند، توضیح دهید؟

سروناز: سلام فرشاد. ممنون. جراحی تعویض مفصل ران یا زانو می‌تواند باعث بروز خونریزی قابل توجهی شود، بنابراین کنترل خونریزی در این اعمال جراحی سنگین بسیار اهمیت دارد. این خونریزی ممکن است منجر به کم‌خونی بعد از جراحی در بسیاری از افراد شود، که خود احساس خستگی، ضعف، و تنگی نفس را ایجاد کرده و در برخی موارد حتی ممکن است تهدید کننده حیات باشد. یکی از راه‌های مدیریت این مسئله، تزریق خون است، اما این مورد نیز با خطرات خاص خود همراه است. بنابراین، استفاده از دارو برای پیشگیری از خونریزی حین جراحی می‌تواند گزینه‌ای بهتری باشد و نشان داده که باعث بهبودی در پیامدهای بیماران، کاهش هزینه‌های درمانی و مدیریت ذخایر بانک خون اهدایی می‌شود.

فرشاد: با توجه به این موضوع، در حال حاضر چه داروهایی برای پیشگیری از خونریزی وجود دارند؟

سروناز: دارو‌های متعددی برای حل این مشکل در دسترس قرار دارند، و برخی بیشتر مورد مطالعه قرار گرفته‌اند. ما در این مقاله مروری، همه گروه‌های دارویی را، شامل ضدفیبرینولیتیک‌ها (antifibrinolytics) مانند ترانکسامیک اسید (tranexamic acid)، دسموپرسین (desmopressin)، فاکتور VIIa و XII، فیبرینوژن (fibrinogen)، سیلانت‌های فیبرینی (fibrin sealants) و غیرفیبرینی، پوشش دادیم. همچنین مقالاتی را مورد نظر قرار دادیم که به مقایسه دوزهای مختلف، نحوه تجویز دارو و زمان‌ مصرف آن، اعم از قبل، حین یا پس از جراحی پرداختند. این کار به ما کمک می‌کند تا بدانیم که هر کدام از داروها می‌توانند میزان هدررفت خون و نیاز به انتقال خون را کاهش دهند یا خیر، و نیز بهترین دوز، روش مصرف و زمان استفاده از آنها چیست.

فرشاد: آیا شما شواهد مورد نیاز را پیدا کردید؟

سروناز: ما ۱۰۲ کارآزمایی تصادفی‌سازی شده را پیدا کردیم که با معیارهای واجد شرایط همخوانی داشتند. در بین آنها، ۹۰ مطالعه تعداد شرکت‌کنندگان خود را گزارش کردند، که مجموع آنها کمی بیش از ۸۴۰۰ نفر بود. این مطالعات در سراسر جهان انجام شدند و بیشترین تعداد از اروپا و آسیا بودند. بیشتر مطالعات ترانکسامیک اسید را بررسی کردند که به صورت وریدی، خوراکی، موضعی، یا ترکیبی از این روش‌ها تجویز شده بود.

فرشاد: به نظر می‌رسد که این مطالعه مروری یکی از مطالعات مروری بزرگ کاکرین باشد؛ این شواهد به ما چه می‌گویند و چقدر به نتایج اطمینان دارید؟

سروناز: مهم‌ترین مطلب آن است که ترانکسامیک اسید موثرترین داروی آزمایش‌شده برای کنترل خونریزی بود، و بزرگسالانی که تحت جراحی تعویض مفصل ران یا زانو قرار داشتند، با تجویز این دارو، نیاز کمتری به انتقال خون پیدا کردند.

با این حال، ما قادر به نتیجه‌گیری برای تعیین موثرترین دوز، روش مصرف یا زمان تجویز دارو نبودیم و در مورد شواهد برای برخی از پیامدها اطمینان کافی را به دست نیاوردیم. با این حال، استفاده از ترانکسامیک اسید با دوزهای بالاتر و استفاده از چندین روش تجویز، اعم از خوراکی و تزریق به داخل مفصل در طول جراحی، احتمالاً در پیشگیری از خونریزی موثرتر خواهد بود، و مصرف خوراکی آن به اندازه‌ تزریق وریدی در پیشگیری از نیاز به انتقال خون، احتمالاً موثر است.

فرشاد: در مورد بی‌خطری مصرف ترانکسامیک اسید چطور؟ آیا خطرات احتمالی وجود دارد؟

سروناز: با اطمینان می‌توانیم بگوئیم که خیر. ما هیچ‌گونه شواهدی را از آسیب‌های ناشی از آن پیدا نکردیم، حتی زمانی که ترانکسامیک اسید با دوز بالا استفاده شد.

فرشاد: در مجموع، چه پیامی برای مخاطبین دارید؟

سروناز: جراحانی که جایگزینی مفصل ران یا زانو را انجام می‌دهند، باید در نظر داشته باشند که برای پیشگیری از خونریزی، بهتر است ترانکسامیک اسید را از چند طریق تجویز کنند، دوزهای بالاتر را به کار ببرند یا از ترانکسامیک اسید خوراکی استفاده کنند.

فرشاد: متشکرم، سروناز. اگر شنوندگان مایل به خواندن این مقاله مروری باشند، چطور می‌توانند آن‌را پیدا کنند؟

سروناز: ممنون فرشاد. این مقاله به صورت رایگان در دسترس قرار دارد. اگر شنوندگان به کتابخانه کاکرین به نشانی Cochrane Library دات کام مراجعه کنند و عبارت فارسی «پیشگیری از خونریزی در افراد تحت جراحی الکتیو مفصل ران یا زانو» یا انگلیسی «medications to stop bleeding in hip or knee surgery» را در قسمت جست‌وجو وارد کنند، مقاله‌ را در بالای لیست خواهند دید. عنوان دقیق این مطالعه به فارسی: «نقش مداخلات دارویی در پیشگیری از خونریزی در افراد تحت جراحی الکتیو مفصل ران یا زانو: مرور سیستماتیک و متاآنالیز شبکه» است.

Podcast translated by Sayed Ali Emami
Podcast edited by Shadi Kolahdoozan
Podcast recorded by Farshad Shahkarami and Sarvenaz Mohabbati