Eczeem is een chronische huidaandoening waar veel mensen wereldwijd aan lijden. In een nieuw Cochrane review van Februari 2017 hebben Bernd Arents van de Vereniging van Mensen met Constitutioneel Eczeem en collega’s al het relevante bewijs van bijna 80 studies bij elkaar vergaard en we hebben hem gevraagd om hun bevindingen te beschrijven.

Mensen met eczeem hebben last van een droge huid, rode vlekken en intense jeuk. Het kan leiden tot gevoelens van onaantrekkelijkheid, schaamte, ongemak, emotionele stress, en een laag gevoel van eigenwaarde. Nachtelijk jeuk kan ook slaaptekort veroorzaken, waardoor het voor mensen met eczeem moeilijker is zich te concentreren op school of op het werk. Bij elkaar opgeteld heeft eczeem een behoorlijke negatieve impact op kwaliteit van leven en is het belangrijk om effectieve behandelingen te vinden.
Het lijkt logisch om de droge en jeukende huid bij eczeem te behandelen met een basiszalf en die wordt ook op grote schaal voorgeschreven en als hoeksteen van eczeemtherapie gezien. Maar, we moeten wel weten of deze basiszalven inderdaad werkzaam en veilig zijn, en of misschien het ene middel te verkiezen is boven een ander. Het smeren van basiszalven is tijdrovend, ze blijven plakken aan kleding en beddengoed, en laten vetvlekken achter op alles wat aangeraakt wordt. Sommige kunnen irriteren of branden, en sommige ingrediënten kunnen aanleiding zijn tot een allergische reactie. Er zijn dus vele redenen om de voor- en nadelen van basiszalven te onderzoeken, temeer omdat het een levenslange noodzaak is voor mensen met eczeem. We hopen dat ons Cochrane review mensen zal helpen beslissingen te maken over het gebruik van bsiszalven.
De review omvat een verscheidenheid aan basiszalven, in 77 studies, met meer dan zes en een half duizend deelnemers. De kwaliteit van bewijs varieerde van zeer laag tot hoog, maar was meestal laag tot matig. De leeftijd van de deelnemers lag tussen de vier maanden en vier- en tachtig jaar, en het eczeem was meestal mild tot matig ernstig van aard. De meeste studies vergeleken twee middelen met elkaar, wat informatie geeft welke van de twee effectiever is, maar ons niet vertelt of het ene middel op zichzelf ook effectief is.
Over naar de resultaten: de meeste basiszalven verminderden de ernst van het eczeem, maar de mate van deze vermindering was vaak niet belangrijk genoeg voor mensen met eczeem. In vergelijking tot het NIET gebruiken van een basiszalf, bleken basiszalven het aantal opvlammingen te verminderen en de tijd tot een opvlamming te verlengen, wat twee belangrijke bevindingen zijn. Wanneer basiszalven worden gebruikt zijn minder hormoonzalven nodig om dezelfde verbeteringen van het eczeem te bereiken, vergeleken met als er geen basiszalf werd gebruikt. De meeste studies gaven weinig bruikbare informatie over bijwerkingen, maar als dat wel gebeurde, dan leken de basiszalven veilig en niet meer bijwerkingen op te leveren. Echter, ureumcrèmes en haver-bevattende crèmes veroorzaakten iets meer klachten, en dan met name prikken en branden.
Toch blijven er nog veel dingen onduidelijk. We vonden geen betrouwbaar bewijs dat de ene basiszalf overtuigend beter is dan een ander, en ook het belang van door de patiënt gerapporteerde uitkomsten bleek in de overgrote meerderheid van studies onderschat: slechts enkele studies onderzochten die tevredenheid over de basiszalf. Het is ook onduidelijk welke basiszalf het meest geschikt is en de voorkeur heeft bij acuut en bij chronisch eczeem.
Samengevat: beslissingen over het gebruik en de keuze van een basiszalf moeten gebaseerd zijn op beschikbaar bewijs, waarbij rekening gehouden moet worden met de ervaringen en voorkeuren van de persoon met eczeem.

Wanneer u meer wilt lezen of de bevindingen van de review en details van het grote aantal geïncludeerde studies, kunt u het volledige rapport online vinden. Ga naar ‘Cochrane Library punt com’ en zoek dan naar ‘Emollients and moisturisers for eczema.