Wprowadzenie
Można sądzić, że zakład pracy to dobre miejsce udzielania pomocy w rzucaniu palenia. W takich miejscach łatwo dotrzeć do dużych grup osób palących oraz pomagać im wykorzystując sprawdzone metody. Poprawa zdrowia pracowników jest również w interesie pracodawców. Wprowadzenie przepisów antytytoniowych w wielu krajach rozwiniętych mogło zmniejszyć nacisk na potrzebę wykazywania wartości programów realizowanych w zakładach pracy. W krajach rozwijających się sytuacja wciąż wymaga oceny skuteczności metod stosowanych w takich warunkach. Dokonaliśmy przeglądu danych na temat programów w zakładach pracy, które mają pomóc zatrudnionym rzucić palenie, uwzględniając ich koszty i korzyści.

Charakterystyka badań
W obecnej aktualizacji przeglądu (opublikowanego po raz pierwszy w 2003 r.) uwzględniliśmy badania z randomizacją i z pseudo-randomizacją. Odsetki osób rzucających palenie dzięki uczestnictwu w programach realizowanych w miejscu pracy porównywano z odsetkami osób rzucających palenie niebiorących udziału w takich programach. Porównania dokonywano między osobami w tym samym zakładzie pracy albo pomiędzy różnymi zakładami, losowo wyznaczanymi do brania lub niebrania udziału w programie (randomizacja grupowa). Badania dotyczyły osób dorosłych (powyżej 18 lat); mogły być opublikowane lub nie, w dowolnym języku i formacie. Wymagane było podanie liczby osób, które zaprzestały palenia na co najmniej 6 miesięcy.

Wyniki
Wyszukiwanie badań przeprowadzono w lipcu 2013 r. i znaleziono 10 nowych badań spełniających kryteria. Łącznie zaktualizowany przegląd obejmuje 61 porównań z 57 zakwalifikowanych badań. Badania podzielono na dwie kategorie: dotyczące indywidualnej pomocy palaczom oraz obejmujące interwencje w miejscu pracy skierowane do całej populacji palących. Pierwsza grupa obejmuje takie metody, jak poradnictwo indywidualne lub grupowe, samopomoc, nikotynowa terapia zastępcza (NTZ) oraz inne leki, wsparcie przez kolegów i innych współpracowników oraz pomoc osobom rzucającym palenie w utrzymaniu abstynencji. Druga grupa badań obejmowała środowiskowe działania (plakaty, przypomnienia), zachęty finansowe i rzeczowe oraz kompleksowe programy antynikotynowe lub programy promocji zdrowia. Przegląd wykazał, że pomocne w rzucaniu palenia są programy oparte na grupowej terapii behawioralnej (8 badań; 1309 uczestników), indywidualnym poradnictwie (8 badań; 3516 uczestników), stosowaniu terapii farmakologicznej (5 badań; 1092 uczestników) oraz programy łączące różne działania (6 badań; 5018 uczestników). Stosowanie tych metod w miejscu pracy wiąże się z podobną szansą na zaprzestanie palenia jak stosowanie w innych miejscach. W przeglądzie wykazano, że metody takie jak samopomoc, wsparcie znajomych, rodziny, współpracowników, cykliczne programy profilaktyczne, działania środowiskowe lub kompleksowe programy ukierunkowane na zmianę ryzykownych zachowań nie są skuteczne we wspomaganiu rzucania palenia w miejscu pracy. Wyniki nie były jednoznaczne w odniesieniu do stosowania zachęt. Tylko w jednym z sześciu badań wysokiej jakości wykazano wyraźne korzyści.

Jakość danych naukowych
Jakość przeprowadzenia i sposób prezentacji starszych badań były gorsze w porównaniu do nowszych badań. W mniej niż jednym na pięć badań dokonano randomizacji odpowiednimi metodami. W dwóch trzecich badań weryfikowano deklaracje uczestników o zaprzestaniu palenia za pomocą badań wydychanego powietrza, krwi lub moczu. Otrzymane wyniki są zasadniczo zgodne z wynikami innych przeglądów, które oceniały sposoby rzucania palenia w różnych środowiskach. Tabela "Podsumowanie wyników" pokazuje, iż generalnie badania były umiarkowanej i wysokiej jakości, co potwierdza siłę przedstawionych wniosków. W przyszłości warto zbadać, dlaczego w jednym dużym badaniu stosowanie zachęt było skuteczniejsze niż w innych badaniach z tej kategorii. Przydałoby się też więcej badań w krajach rozwijających się oraz o niskich dochodach, gdzie odsetek palących jest nadal wysoki, a przepisy antytytoniowe nie są powszechnie egzekwowane.