Najważniejsza informacja
Obecnie nie ma danych naukowych wysokiej jakości na poparcie lub odrzucenie skuteczności nieinwazyjnych metod stymulacji mózgu w przewlekłym bólu.
Wprowadzenie
Elektryczna stymulacja mózgu została zastosowana w celu złagodzenia wielu dolegliwości bólowych. Dostępne są różne urządzenia, które mogą elektrycznie stymulować mózg, bez konieczności operacji lub inwazyjnego leczenia. Istnieje pięć głównych rodzajów leczenia: powtarzalna przezczaszkowa stymulacja magnetyczna (repetitive transcranial magnetic stimulation - rTMS), polegająca na stymulowaniu mózgu przez cewkę nałożoną na skórę głowy, elektryczna stymulacja czaszkowa (cranial electrotherapy stimulation - CES), podczas której elektrody przypina się do uszu lub nakłada na skórę głowy, przezczaszkowa bezpośrednia stymulacja elektryczna (transcranial direct current stimulation - tDCS), nieinwazyjna elektrostymulacja korowa (reduced impedance non-invasive cortical electrostimulation - RINCE) oraz przezczaszkowa stymulacja szumów tła (transcranial random noise stimulation - tRNS), podczas której elektrody są nakładane na skórę głowy. Metody te stosowane są w celu złagodzenia bólu poprzez zmianę aktywności mózgu. Ich skuteczność jest niepewna.
Charakterystyka badań
Ta aktualizacja przeglądu danych obejmowała 94 badania randomizowane: 42 badania rTMS, 11 badań CES, 36 badań tDCS, 2 badania RINCE, 2 badania z tRNS i 1 badanie, które oceniało zarówno tDCS, jak i rTMS.
Główne wyniki
Zastosowanie rTMS na korę ruchową może prowadzić do niewielkiego, krótkotrwałego zmniejszenia bólu, ale efekty te prawdopodobnie nie będą miały znaczenia klinicznego. Metoda tDCS może zmniejszyć ból w porównaniu z terapią pozorowaną (placebo), lecz dla rTMS i tDCS nasza ocena korzyści może być przesadzona przez niewielką liczbę uczestników w każdym z badań i ograniczenia dotyczące sposobu prowadzenia badań. Dane naukowe o niskiej lub bardzo niskiej jakości sugerują, że rTMS o niskiej częstotliwości i rTMS stosowane w obszarach przedczołowych mózgu są nieskuteczne. Dane naukowe niskiej jakości nie wskazują, że CES jest skutecznym sposobem leczenia przewlekłego bólu. W przypadku wszystkich form stymulacji dane naukowe nie są jednoznaczne i istnieje znaczna niepewność co do możliwych korzyści i szkód związanych z leczeniem. W badaniach oceniających działania niepożądane zgłaszano na ogół drobne i krótkotrwałe skutki uboczne, takie jak bóle głowy, nudności i podrażnienie skóry, były one zazwyczaj zgłaszane przy rzeczywistej, jak i pozorowanej stymulacji. Odnotowano dwa przypadki napadu padaczki po rzeczywistym rTMS. Nasze wnioski dotyczące rTMS, CES, tDCS i RINCE nie zmieniły się znacząco w tej aktualizacji.
Jakość danych naukowych
Jakość danych naukowych pochodzących z badań sklasyfikowaliśmy w oparciu o cztery kategorie: bardzo niska, niska, średnia lub wysoka. Dane naukowe bardzo niskiej jakości oznaczają, że nie jesteśmy pewni wyników. Dane naukowe wysokiej jakości oznaczają, że jesteśmy bardzo pewni wyników. Uznaliśmy, że wszystkie dane naukowe mają niską lub bardzo niską jakość, głównie ze względu na błędy systematyczne w badaniach, które mogą prowadzić do nierzetelnych wyników oraz niewielki rozmiar badań, co czyni je nieprecyzyjnymi.
Tłumaczenie: Katarzyna Łasicka Redakcja: Piotr Szymczak, Magdalena Koperny, Małgorzata Kołcz