W celu zebrania danych naukowych dających podstawę do sformułowania wytycznych postępowania, naukowcy z Cochrane dokonali przeglądu badań dotyczących skuteczności niechirurgicznego leczenia osób powyżej 18. roku życia z chorobą zwyrodnieniową stawu skokowego. W wyniku przeprowadzonego wyszukiwania danych naukowych opublikowanych do września 2014 roku nie odnaleziono badań analizujących skuteczność innych niż stosowanie kwasu hialuronowego niechirurgicznych metod leczenia choroby zwyrodnieniowej stawu skokowego. Odnaleziono sześć badań oceniających skuteczność stosowania kwasu hialuronowego u łącznie 240 chorych. Podsumowanie ich wyników przedstawiono poniżej.

W pięciu badaniach porównywano skuteczność stosowania kwasu hialuronowego z innymi metodami leczenia choroby zwyrodnieniowej stawu skokowego (ćwiczenia [30 chorych], wstrzykiwanie toksyny botulinowej typu A [75 chorych] lub placebo [fałszywe iniekcje, 3 badania, 109 chorych]). Jedno badanie miało na celu ustalenie właściwej dawki leku (26 chorych). Okres obserwacji w badaniach wahał się od trzech do sześciu miesięcy. Jakość danych naukowych oceniono jako niską ze względu na nieznane ryzyko błędu i niewielką liczbę uczestników.

U osób z chorobą zwyrodnieniową stawu skokowego:

- Żadne z badań nie potwierdziło skuteczności stosowania innych niechirurgicznych metod leczenia.

- Nie ma pewności, czy kwas hialuronowy jest skuteczniejszy niż placebo w leczeniu choroby zwyrodnieniowej stawu skokowego.

- Wyniki porównania skuteczności kwasu hialuronowego z innymi metodami leczenia są niejednoznaczne.

- Wyniki dotyczące najskuteczniejszej dawki kwasu hialuronowego są niejednoznaczne.

- Możliwe działania niepożądane związane ze stosowaniem kwasu hialuronowego obejmują ból i obrzęk kostki ustępujące w ciągu kilku dni.

- Wstrzykiwanie kwasu hialuronowego może być zalecane warunkowo jeśli zwykłe środki przeciwbólowe są nieskuteczne.

Czym jest choroba zwyrodnieniowa stawów, kwas hialuronowy i jakie są inne możliwości leczenia niechirurgicznego?

Osteoartroza jest chorobą stawów. Gdy zmniejsza się ilość chrząstki stawowej, kość rośnie starając się naprawić uszkodzenie. Jednak zamiast prowadzić do poprawy, nieprawidłowo rosnąca kość pogłębia problem. Kość może ulec zniekształceniu i powodować ból w stawie i niestabilność. Może to wpłynąć na sprawność fizyczną lub zdolność poruszania kostką.

Kwas hialuronowy jest naturalnym składnikiem płynu stawowego. Wstrzyknięcia kwasu hialuronowego (zwane również wiskosuplementacją) to zastrzyki z płynu o żelowej konsystencji, które pomagają nasmarować staw i działają jak amortyzator dla obciążeń stawowych. Wstrzyknięcia takie stosuje się w warunkach szpitalnych, gdy zwykłe środki przeciwbólowe są nieskuteczne.

Inne metody niechirurgicznego leczenia choroby zwyrodnieniowej stawu skokowego obejmują stosowanie różnego rodzaju środków przeciwbólowych oraz postępowanie niefarmakologiczne, takie jak: noszenie specjalnego obuwia, ortezy, zmniejszenie masy ciała, ćwiczenia lub połączenie powyższych metod.

Co się dzieje u osób z chorobą zwyrodnieniową stawu skokowego otrzymujących zastrzyki z kwasu hialuronowego w porównaniu z chorymi otrzymującymi placebo?

Po sześciu miesiącach (u 45 badanych) oceniono natężenie bólu i sprawność fizyczną za pomocą łącznej oceny (w skali od 0 do 100, gdzie 0 jest najlepszym, a 100 najgorszym wynikiem):

- Chorzy otrzymujący zastrzyki z kwasu hialuronowego ocenili odczuwany ból i sprawność fizyczną 12,3 punktu niżej w porównaniu z osobami otrzymującymi placebo (bezwzględna poprawa o 12%).

- Chorzy otrzymujący zastrzyki z kwasu hialuronowego ocenili odczuwany ból i sprawność fizyczną 24,4 punktu niżej.

- Chorzy otrzymujący zastrzyki z placebo ocenili odczuwany ból i sprawność fizyczną 12,1 punktu niżej.

Zmiany w radiologicznej strukturze stawu:

- Nie znaleziono badań analizujących ten punkt końcowy.

Jakość życia:

- Brak jest danych naukowych do sformułowania wniosków dotyczących jakości życia.

Chorzy, u których wystąpiły jakiekolwiek poważne działania niepożądane (109 chorych):

- U żadnego z chorych nie obserwowano poważnych działań niepożądanych.

Chorzy, u których wystąpiły jakiekolwiek działania niepożądane (109 osób):

- Na każdy 1000 chorych leczonych kwasem hialuronowym przypada o 35 osób więcej mających działania niepożądane w porównaniu z chorymi otrzymującymi placebo (bezwzględny wzrost o 3,5%).

- U 78 na 1000 chorych otrzymujących kwas hialuronowy wystąpiły działania niepożądane.

- U 43 chorych na 1000 chorych otrzymujących placebo wystąpiły działania niepożądane.

Chorzy, którzy wycofali się z udziału w badaniu z powodu działań niepożądanych (109 osób):

- Żaden z uczestników nie wycofał się z udziału w badaniu w żadnej z grup.