Dlaczego ten przegląd badań jest ważny?

Zaburzenia snu (problemy z zaśnięciem lub utrzymaniem snu) są powszechne, około jedna na pięć osób zgłasza problemy ze snem w poprzednim roku. Bezsenność może powodować zmęczenie w ciągu dnia, uczucie niepokoju, zaburzenia w codziennym funkcjonowaniu i obniżać jakość życia. Trudności z zaśnięciem i utrzymaniem snu powiązane są z narastającymi problemami w obszarze zdrowia psychicznego, nadużywaniem narkotyków i alkoholu oraz większą dostępnością opieki medycznej. Postępowanie lecznicze zależy od czasu trwania i rodzaju zaburzeń snu. Może ono obejmować leczenie współistniejących problemów zdrowotnych; doradztwo w zakresie zwyczajów związanych z zasypianiem i stylem życia (określanych mianem higieny snu); stosowanie leków i terapie psychologiczne (np. terapia poznawczo-behawioralna [CBT, czyli psychoterapia]).

Leki nasenne (np. temazepam i leki typu ”Z” [zolpidem, zopiklon, zaleplon; przyp. tłum.]) są najczęściej stosowane w leczeniu bezsenności. Z jednej strony pomagają w zaśnięciu, ale mogą prowadzić do wystąpienia tolerancji (potrzeba stosowania coraz większych dawek do uzyskania tego samego efektu) oraz powodować uzależnienie (fizyczne lub psychiczne zaburzenia związane z odstawieniem leku). Wytyczne zalecają krótkie stosowanie leków nasennych (od dwóch do czterech tygodni) Pomimo tego, miliony ludzi na świecie stosują te leki przez bardzo długi czas.

Leki przeciwdepresyjne są często przepisywane osobom cierpiącym na bezsenność mimo, iż nie są zarejestrowane do leczenia zaburzeń snu, a dowody na ich skuteczność są niepewne. Może być to spowodowane obawami związanymi ze stosowaniem leków nasennych. Psychoterapie pomocne w leczeniu bezsenności (np. terapia behawioralno - poznawcza) są dostępne w ograniczonym stopniu. Dlatego często stosowane są alternatywne metody leczenia zaburzeń snu - leki przeciwdepresyjne (przeznaczone do terapii zaburzeń depresyjnych) i antyhistaminowe (przeznaczone do leczenia alergii). Niezbędna jest zatem ocena danych dla stosowania tego typu leków w bezsenności.

Do kogo przeznaczony jest ten przegląd?

Przeglądem tym mogą być zainteresowane osoby cierpiące na bezsenność oraz zajmujący się nimi lekarze, a poznanie danych naukowych może wpłynąć na świadome podjęcie decyzji odnośnie stosowania leków przeciwdepresyjnych w zaburzeniach snu.

Jaki jest cel tego przeglądu?

Przegląd miał na celu ocenę skuteczności, bezpieczeństwa i działań niepożądanych leków przeciwdepresyjnych przepisywanych w zaburzeniach snu.

Jakie badania włączono do przeglądu?

Do przeglądu włączono badania z randomizacją, (w takich badaniach uczestnicy są w sposób losowy przydzielani do dwóch lub więcej grup, w których stosuje się określone metody leczenia; badania takie dostarczają danych o najwyższej jakości i wiarygodności) w których wzięły osoby z bezsennością. Uczestnicy badań oprócz bezsenności mogli cierpieć na inne schorzenia (choroby współistniejące). Objęliśmy badania, w których leki przeciwdepresyjne (podawane w różnych dawkach) porównywano z placebo (leczenie pozorowane), innymi lekami przepisywanymi w zaburzeniach snu (benzodiazepiny lub tzw. leki „Z”), innym antydepresantem, grupą osób oczekujących na leczenie lub leczeniem standardowym.

Co mówią nam dane z przeglądu?

Analizie poddano 23 badania, w których udział wzięło 2806 osób cierpiących na bezsenność. Ogólnie, jakość danych była niska ze względu na małą liczbę osób biorących udział w badaniach oraz sposób, w jaki zostały one przeprowadzone i opracowane. Często nie mogliśmy przeprowadzić łącznej analizy wyników z poszczególnych badań. Dane dla uzasadnienia krótkotrwałego stosowania niektórych antydepresantów w leczeniu bezsenności (raczej przez tygodnie, a nie miesiące) okazały się być niskiej jakości. Nie uzyskano także danych dla potwierdzenia stosowania amitryptyliny - leku przeciwdepresyjnego powszechnie stosowanego w praktyce klinicznej w leczeniu zaburzeń snu, a także dla długoterminowego stosowania antydepresantów w bezsenności. Dane uzyskane w badaniach nie potwierdzają obecnej praktyki klinicznej przepisywania leków przeciwdepresyjnych w zaburzeniach snu.

Jakie powinny być następne kroki?

Niezbędne jest przeprowadzenie badań wyższej jakości, które dostarczyłyby pewniejszych danych dla praktyki klinicznej. Co więcej, zarówno pracownicy służby zdrowia, jak i sami pacjenci powinni być świadomi, że powszechne stosowanie leków przeciwdepresyjnych w zaburzeniach snu nie znajduje potwierdzenia w danych naukowych.