Dlaczego ten przegląd jest ważny?

Wiele osób z północnych szerokości geograficznych cierpi na sezonowe zaburzenia afektywne (tzw. depresję sezonową; SAD – ang. seasonal affective disorder), które występują w reakcji na zmniejszoną ekspozycję na światło słoneczne. Kobiety stanowią 75% osób dotkniętych tą depresją. Apatia, przejadanie się, zwiększone spożycie węglowodanów i obniżenie nastroju są typowymi objawami depresji sezonowej. U niektórych osób depresja sezonowa przekształca się w dużą depresję, która bardzo niekorzystnie wpływa na ich codzienne funkcjonowanie. Aż 2/3 osób dotkniętych depresją sezonową doświadcza objawów depresyjnych każdej zimy.

Dla kogo wyniki tego przeglądu mogą okazać się interesujące?

Wyniki przeglądu mogą zainteresować każdego, kto sam doświadczył SAD lub ma wśród krewnych i przyjaciół osobę zmagającą się z tym zaburzeniem, jak również badaczy interesujących się tym zagadnieniem.

Na jakie pytania odpowiada ten przegląd?

Sezonowość jako przewidywalny aspekt SAD zapewnia obiecujące możliwości zapobiegania wystąpieniu choroby. Niewiele jednak wiadomo na temat skuteczności i potencjalnych działań niekorzystnych interwencji stosowanych w zapobieganiu SAD. Przegląd ten jest jednym z czterech przeglądów przeprowadzonych w celu zbadania skuteczności i działań niepożądanych interwencji stosowanych w celu zapobiegania SAD. Skupia się on na terapii psychologicznej (psychoterapii) jako interwencji profilaktycznej stosowanej u pacjentów z SAD, którzy w czasie rozpoczęcia tych interwencji nie wykazywali objawów SAD.

Jakie badania włączono do przeglądu?

Autorzy przeglądu przeszukali bazy danych do 19 czerwca 2018 r. pod kątem badań dotyczących stosowania terapii psychologicznych w zapobieganiu SAD. Wśród 3745 wyników znaleźliśmy jedno badanie z randomizacją obejmujące 46 osób, które poddano psychoterapii - tak zwanej terapii poznawczej opartej na uważności (ang. mindfulness-based cognitive therapy, MBCT) albo standardowemu leczeniu. Standardowe leczenie uczestników z grupy kontrolnej obejmowało brak działań profilaktycznych oraz propozycję terapii światłem, kiedy pojawiły się pierwsze objawy depresji. Wszyscy uczestnicy cierpieli w przeszłości na depresję zimową, lecz nie stwierdzono u nich objawów tego zaburzenia w momencie rozpoczęcia badania.

Na co wskazują dane naukowe przeglądu?

Odsetek uczestników, u których wystąpiła depresja zimowa oraz nasilenie epizodów depresyjnych były podobne w obu grupach. Jednak jakość danych naukowych była bardzo niska, więc nie możemy jednoznacznie stwierdzić, że MBCT jest rzeczywiście nieskuteczna w zapobieganiu depresji sezonowej. We włączonym badaniu nie przedstawiono żadnych informacji na temat efektów ubocznych interwencji. Lekarze powinni omówić z pacjentami korzyści i wady płynące ze stosowania MBCT i innych potencjalnych sposobów zapobiegania SAD, takich jak terapie psychologiczne, leki przeciwdepresyjne lub zmiana stylu życia. Z uwagi na brak jakichkolwiek badań porównujących te różne formy leczenia, przy ich wyborze należy wziąć pod uwagę preferencje pacjenta oraz możliwość wykorzystania innych działań prewencyjnych, których skuteczność została poparta danymi naukowymi.

Jakie powinny być następne kroki?

Autorzy przeglądu zalecają, aby w przyszłych badaniach ocenić skuteczność różnych terapii psychologicznych w zapobieganiu SAD i bezpośrednio porównać te interwencje z innymi metodami zapobiegawczymi, takimi jak terapia światłem, stosowanie leków przeciwdepresyjnych i agomelatyny, w celu określenia najlepszego sposobu leczenia w zapobieganiu SAD.