Wprowadzenie

Polio to choroba powodująca niepełnosprawność, której można zapobiec jedynie poprzez szczepienia. Istnieją dwa rodzaje szczepionek przeciw polio: żywa szczepionka przeciw wirusowi polio podawana doustnie (drogą doustną - tzw. OPV) oraz nieaktywna (zabita) szczepionka przeciw wirusowi polio (IPV). OPV jest podstawową metodą zwalczania polio, ale niesie ze sobą ryzyko zachorowań poszczepiennych. Nie ma to miejsca w przypadku szczepionki IPV, która powoduje mniej skutków ubocznych i może być stosowana u dorosłych z niską odpornością, co sprawia, że ma ona kluczowe znaczenie dla całkowitego zwalczania wirusa polio. Zabite szczepionki mogą być wstrzykiwane do mięśni (domięśniowe) lub do skóry (śródskórne).

Pytanie badawcze

Jak skuteczne jest podanie mniejszej dawki IPV śródskórnie, w porównaniu z podaniem pełnej dawki IPV domięśniowo w ramach podobnych schematów dawkowania?

Charakterystyka badań

Podczas przeglądu baz danych (dane aktualne do lutego 2019 r.) znaleźliśmy 13 badań z randomizacją (typ badania, w którym pacjenci zostają losowo przydzieleni do jednej z dwóch lub więcej grup terapeutycznych). Trzy badania objęły 890 dorosłych uczestników, a w 10 badaniach uwzględniono 6402 niemowląt i dzieci.

Dziewięć badań przeprowadzono w krajach o średnim dochodzie, trzy badania w krajach o wysokim dochodzie, a jedno badanie w kraju o niskim dochodzie. Badania trwały od 2 do 19 miesięcy. Firmy farmaceutyczne wspierały finansowo trzy badania, a w innych trzech zapewniły darmowe szczepionki. Mamy ograniczone zaufanie do jakości włączonych badań, ze względu na to, że np. w większości badań osoba otrzymująca szczepienie lub osoba dokonująca oceny (lub obie te osoby) były świadome tego, jaka szczepionka została podana.

Kluczowe wyniki

Przegląd obejmował 13 badań, w których uczestniczyło łącznie 7292 osób (6402 dzieci i 890 dorosłych). W miarę możliwości, połączyliśmy wyniki podobnych badań w metaanalizie (statystyczna metoda łączenia wyników wielu pojedynczych badań w celu obliczenia ogólnego efektu).

Istnieją trzy typy dzikich wirusów polio: typ 1, 2 i 3. Okazało się, że liczba reakcji przeciwciał na szczepionkę (mierzona za pomocą tzw. wskaźnika serokonwersji) u dzieci była większa w grupie, która otrzymała szczepionkę domięśniowo w porównaniu z grupą, w której wykonano podobną liczbę zastrzyków drogą śródskórną. Pomiary zostały dokonane po podaniu następujących dawek: pojedyncza dawka (6 badań, 2571 dzieci) i dwie dawki (3 badania, 981 dzieci) dla wszystkich typów wirusa polio oraz trzy dawki dla wirusa typu 2 (3 badania, 973 dzieci).

Szczepionki wytwarzają przeciwciała, które zwalczają wszystkie trzy typy wirusa polio. Liczba przeciwciał wytwarzana przez szczepionki (średnie geometryczne miana przeciwciał) była większa u dzieci, które otrzymały pełną dawkę IPV domięśniowo dla wszystkich typów wirusa polio (7 badań, 4887 dzieci).

W pięciu badaniach (obejmujących 2217 dzieci) odnotowano więcej zdarzeń niepożądanych, takich jak gorączka i zaczerwienienie w miejscu wstrzyknięcia w grupie szczepionej śródskórnie, natomiast w dwóch badaniach (obejmujących 1904 dzieci) odnotowano więcej takich zdarzeń w grupie szczepionej domięśniowo.

W żadnym z uwzględnionych badań nie przedstawiono danych dotyczących występowania polio paralitycznego.

Pewność oszacowania danych naukowych

Na podstawie powyższych danych naukowych można stwierdzić, że podanie pełnej dawki IPV domięśniowo może spowodować niewielkie zwiększenie wskaźnika serokonwersji dla wszystkich typów dzikiego wirusa polio, w porównaniu z podaniem niepełnej dawki IPV śródskórnie. Nie mamy pewności, czy podanie niepełnej dawki IPV śródskórnie jest lepsze niż podanie pełnej dawki IPV domięśniowo pod względem wpływu na wytwarzanie przeciwciał dla trzech typów wirusa polio lub zmniejszenie ryzyka działań niepożądanych.