Dlaczego ten przegląd jest ważny?

Dzieci i młodzież, które przeżyły traumę są obciążone dużym ryzykiem rozwoju zespołu stresu pourazowego (PTSD) oraz wystąpienia negatywnych skutków psychologicznych i społecznych.

Kto będzie zainteresowany wynikami tego przeglądu?

Wyniki tego przeglądu zainteresują dzieci i młodzież, które przeżyły traumę oraz ich rodziny i opiekunów, a także pracowników służby zdrowia, szczególnie tych, którzy pracują w dziedzinie zdrowia psychicznego dzieci i młodzieży.

Na jakie pytania odpowiada ten przegląd?

• Jakie są skutki terapii psychologicznych (psychoterapii) w zapobieganiu PTSD i innym negatywnym skutkom emocjonalnym, behawioralnym i tym związanym ze zdrowiem psychicznym, u dzieci i młodzieży, które przeżyły traumatyczne doświadczenie?

• Jakie rodzaje terapii psychologicznych są najbardziej skuteczne?

• Czy terapie psychologiczne są skuteczniejsze niż farmakoterapia lub inne metody leczenia?

Jakie badania włączono do przeglądu?

Autorzy przeglądu przeszukali bazy danych do maja 2015 roku, aby odnaleźć wszystkie istotne badania. Do niniejszego przeglądu włączono wyłącznie badania z randomizacją, które obejmowały dzieci i młodzież, które przeżyły traumę.

Do przeglądu włączyliśmy 51 badań, które obejmowały łącznie 6201 uczestników. W 12 badaniach uczestnicy doświadczyli nadużycia seksualnego, w 10 badaniach przeżyli wojnę lub akty przemocy między społecznościami, w 6 badaniach doświadczyli urazu fizycznego i w 6 klęski żywiołowej, a w 3 badaniach przemocy interpersonalnej. W 1 badaniu, wszyscy uczestnicy cierpieli na chorobę zagrażającą życiu lub była wobec nich stosowana przemoc fizyczna albo byli maltretowani. Uczestnicy w pozostałych badaniach byli narażeni na szereg urazów.

W większości badań porównywano terapię psychologiczną z postępowaniem kontrolnym, w ramach którego stosowano standardowe leczenie, listę oczekujących na leczenie lub nie stosowano leczenia; w innych badaniach porównywano różne rodzaje terapii psychologicznych.

Łącznie w 43 badaniach podano wyniki zarejestrowane w ciągu pierwszego miesiąca od zakończenia leczenia; w 27 badaniach - w okresie od jednego miesiąca do jednego roku, a w 8 badaniach - przez co najmniej rok po zakończeniu leczenia.

O czym mówią wyniki przedstawione w tym przeglądzie?

U dzieci i młodzieży uczestniczących w terapii psychologicznej (psychoterapii) rzadziej rozpoznawano PTSD i obserwowano mniej objawów PTSD w okresie jednego miesiąca od zakończenia leczenia, w porównaniu z tymi, którzy nie otrzymali żadnego leczenia, zostali poddani standardowemu leczeniu albo oczekiwali na leczenie. Nasze zaufanie wobec tych wyników jest ograniczone ze względu na niską lub bardzo niską jakość danych naukowych. Nie odnaleziono danych naukowych dotyczących skuteczności stosowania terapii psychologicznych w okresie dłuższym niż jeden miesiąc. Dane naukowe umiarkowanej jakości wskazują, że terapia poznawczo-behawioralna (CBT) może być skuteczniejsza pod względem zmniejszenia nasilenia objawów PTSD, w porównaniu z innymi rodzajami terapii psychologicznej, w okresie do jednego miesiąca. Nie podano informacji o objawach niepożądanych. Nie odnaleziono żadnych badań, w których porównywano stosowanie psychoterapii i farmakoterapii.

Jaki powinien być następny krok?

Naukowcy powinni przeprowadzić badania wysokiej jakości w celu dalszej oceny skuteczności stosowania terapii psychologicznych u dzieci i młodzieży, które przeżyły traumę. Badania te należy zaprojektować tak, żeby uczestnicy i ich rodziny nie wiedzieli czy otrzymują terapię psychologiczną, zwłaszcza gdy wyniki podawane są przez uczestników lub ich rodziców. Ponadto należy dołożyć starań, aby zapewnić duży odsetek osób poddanych obserwacji dłuższej niż jeden miesiąc po zakończeniu terapii.

Ponadto w badaniach należy porównać różne rodzaje terapii psychologicznej, aby dostarczyć wskazówki, czy dzieci i młodzieży, które przeżyły różnego rodzaju traumę lepiej lub gorzej odpowiedzą na te różne rodzaje terapii.