Pytanie badawcze

W niniejszym przeglądzie podsumowano badania porównujące programy Anonimowych Alkoholików (AA) i podobne programy 12 kroków (ang. Twelve-Step Facilitation, TSF) z innymi metodami leczenia, aby sprawdzić, czy pomagają one uzależnionym od alkoholu zachować trzeźwość lub zmniejszyć spożycie alkoholu i konsekwencje związane z piciem. Oceniliśmy również, czy programy AA/TSF zmniejszają koszty opieki zdrowotnej, w porównaniu z innymi metodami leczenia.

Wprowadzenie

Zaburzenia związane z używaniem alkoholu (tj. alkoholizm) dotyczą indywidualnych i publicznych problemów zdrowotnych na całym świecie. Leczenie jest kosztowne. AA to szeroko rozpowszechniona i bezpłatna społeczność wzajemnej pomocy, która pomaga ludziom wyjść z alkoholizmu i poprawić jakość ich życia.

Data wyszukania

Dane naukowe są aktualne do 2 sierpnia 2019 roku.

Charakterystyka badań

Zidentyfikowaliśmy 27 istotnych badań, do których włączono 10 565 uczestników. Badania różniły się pod względem zaprojektowania oraz tego, czy leczenie było prowadzone według standardowych procedur (np. zwalidowanych), a także tego, czy programy AA/TSF porównywano z leczeniem, które miało inne podstawy teoretyczne (np. z terapią poznawczo-behawioralną [CBT]), czy też z innym rodzajem TSF (np. różniącym się stylem lub intensywnością od AA/TSF).

Źródła finansowania badań

Uwzględnione badania były finansowane z jednego lub kilku stypendiów z Narodowych Instytutów Zdrowia w USA (18 badań), amerykańskiego Departamentu Spraw Weteranów (8 badań) i innych organizacji (np. prywatnych fundacji lub instytucji akademickich; 8 badań). W dwóch badaniach nie podano źródła finansowania.

Najważniejsze wyniki

Zwalidowane interwencje AA/TSF przyczyniały się zazwyczaj do osiągnięcia większych wskaźników ciągłej abstynencji niż inne uznane metody leczenia. Wykorzystywano również niezwalidowane interwencje AA/TSF, jak również inne uznane metody leczenia.

AA/TSF mogą być skuteczniejsze niż inne metody leczenia pod względem zwiększenia odsetka dni abstynencji, szczególnie w dłuższej perspektywie czasu. Prawdopodobnie w zakresie zmniejszenia intensywności picia alkoholu AA/TSF działa równie dobrze jak inne metody leczenia. Prawdopodobnie AA/TSF przynosi równie dobre efekty jak inne metody leczenia w zakresie skutków związanych z piciem alkoholu i ciężkości uzależnienia od niego. W czterech spośród pięciu badań ekonomicznych stwierdzono znaczne korzyści w zakresie zmniejszania kosztów w ramach AA/TSF, co wskazuje, że interwencje stosowane w ramach AA/TSF prawdopodobnie znacznie obniżają koszty opieki zdrowotnej.

Podsumowując, interwencje kliniczne w ramach TSF, których celem jest zwiększenie udziału AA, zwykle prowadzą do lepszych wyników pod względem zwiększania wskaźników ciągłej abstynencji w kolejnych miesiącach lub latach. Efekt ten osiąga się w dużej mierze poprzez wspieranie zwiększonego udziału AA po zakończeniu interwencji TSF. AA/TSF prawdopodobnie przyniesie znaczne oszczędności kosztów opieki zdrowotnej, przy jednoczesnej poprawie abstynencji alkoholowej.

Wiarygodność danych naukowych

Nasza pewność co do wiarygodności danych naukowych wahała się od bardzo niskiej do wysokiej dla różnych wyników. Większość dowodów o wysokiej jakości opierała się na wynikach badań, w których zastosowano wiarygodne metody przy projektowaniu (badania z randomizacją) i dobre metody pomiaru. Uznaliśmy, że niektóre dane naukowe są niskiej wiarygodności, częściowo z powodu zastosowania nieodpowiednich metod doboru leczenia jakie ma otrzymać każda osoba w badaniu, co może skutkować wpływem na wyniki czynników innych niż leczenie (tzw. czynników zakłócających - przyp. tłum.). Istniała pewna niespójność w dowodach z różnych badań, co mogło być spowodowane różnicami w charakterystyce klinicznej uczestników, długością okresu obserwacji, błędem w przywołaniu przez uczestnika niektórych wyników oraz różnicami w czasie trwania interwencji lub efektami terapeuty. Niektóre badania obejmowały niewielkie grupy uczestników, co prowadziło do mniej precyzyjnych szacunków dla najdłuższych okresów abstynencji oraz dużej zmienności w zakresie szacowania liczby drinków w przeliczeniu na dzień picia.