Jaki jest cel tego przeglądu?

Celem tego przeglądu było sprawdzenie, czy antybiotyki stosowane miejscowo są skuteczne w leczeniu przewlekłego ropnego zapalenia ucha środkowego i czy jakiś rodzaj miejscowej antybiotykoterapii jest bardziej skuteczny niż inne. By odpowiedzieć na to pytanie, zebrano i przeanalizowano wszystkie badania dotyczące tego zagadnienia.

Kluczowe wyniki

Istnieje duża niepewność co do tego, czy antybiotyki stosowane miejscowo zmniejszają ilość wydzieliny usznej u pacjentów z przewlekłym ropnym zapaleniem ucha środkowego. Pomimo tej niepewności istnieją jednak dowody wskazujące na to, że stosowanie antybiotykoterapii miejscowej może być skuteczne w porównaniu z placebo albo w przypadku stosowania antybiotyku miejscowego jako dodatek do terapii antybiotykiem ogólnoustrojowym (w postaci tabletek lub zastrzyków). Istnieje również duża niepewność co do tego, który rodzaj antybiotyku jest najbardziej skuteczny. Ogólnie rzecz biorąc, pewność co do wiarygodności danych naukowych była bardzo niska.

Co badano w ramach tego przeglądu?

Przewlekłe ropne zapalenie ucha środkowego, czasami nazywane przewlekłym zapaleniem ucha środkowego, jest to długotrwały (przewlekły) obrzęk i zakażenie ucha środkowego, przebiegające z obecnością wydzieliny z ucha przez perforowaną błonę bębenkową. Głównymi objawami choroby są wydzielina z ucha i ubytek słuchu. Antybiotyki stosowane miejscowo (podawane do kanału słuchowego w postaci kropli do uszu, maści, aerozoli lub kremów) są najczęściej stosowaną metodą leczenia przewlekłego ropnego zapalenia ucha środkowego. Antybiotykoterapia miejscowa zabija lub powstrzymuje wzrost mikroorganizmów, które mogą być odpowiedzialne za zakażenie. Może być ona stosowana samodzielnie lub łączona z innymi metodami leczenia, takimi jak antyseptyki, czyszczenie uszu lub antybiotyki ogólnoustrojowe (przyjmowane doustnie albo w formie zastrzyków domięśniowych lub dożylnych). W tym przeglądzie ważne było zbadanie, czy nie wystąpiły jakiekolwiek działania niepożądane związane z miejscowym stosowaniem antybiotyków, ponieważ mogą one powodować podrażnienia skóry w uchu zewnętrznym, co z kolei skutkuje dyskomfortem, bólem lub świądem. Zbadano również, czy określone rodzaje antybiotyków były bardziej skuteczne w leczeniu przewlekłego ropnego zapalenia ucha środkowego niż inne. Wiadomo, że niektóre antybiotyki, takie jak aminoglikozydy, mogą być potencjalnie toksyczne dla ucha wewnętrznego (ototoksyczność), a także mogą powodować nieodwracalny ubytek słuchu (czuciowo-nerwowy), zawroty głowy lub dzwonienie w uchu (szumy uszne).

Jakie są główne wyniki tego przeglądu?

Znaleźliśmy 17 badań, w których wzięło udział co najmniej 2126 uczestników, jednak liczba ta była trudna do określenia, ponieważ w wielu badaniach nie podano dokładnych danych. Zastosowano wiele różnych rodzajów antybiotyków i ich kombinacji.

Porównanie antybiotykoterapii miejscowej z placebo lub niestosowaniem leczenia

W jednym z badań porównano antybiotykoterapię miejscową z płukaniem uszu solą fizjologiczną. Po 1-2 tygodniach leczenia antybiotyki stosowane miejscowo okazały się bardziej skuteczne niż płukanie uszu solą fizjologiczną. Badanie to było jednak przeprowadzone na małą skalę, więc trudno mówić o jakiejkolwiek pewności co do wiarygodności tych wyników (dane naukowe o bardzo niskiej pewności).

Porównanie antybiotyków stosowanych miejscowo z antybiotykami ogólnoustrojowymi (doustnymi lub w zastrzykach)

W 4 badaniach porównano leczenie antybiotykiem w kroplach (cyprofloksacyną) przy jednoczesnym stosowaniu antybiotyku ogólnoustrojowego (doustnie lub w zastrzykach). Leczenie łączące antybiotyki stosowane miejscowo i antybiotyki doustne okazało się w niewielkim stopniu skuteczniejsze, w porównaniu z leczeniem samymi antybiotykami doustnymi. Dotyczyło to jednak tylko zmniejszenia ilości wydzieliny w okresie 1-2 i 2-4 tygodni. Badania te były jednak za małe, żeby móc mówić o jakiejkolwiek pewności co do wiarygodności tych wyników (dane naukowe o niskiej pewności).

Porównanie różnych antybiotyków stosowanych miejscowo

Przeprowadzono 12 badań, w których badano skuteczność różnych antybiotyków między sobą. Pewność co do wiarygodności danych naukowych w odniesieniu do wszystkich wyników tych porównań jest bardzo niska. W 2 badaniach nie podano liczby uczestników lub podano jedynie liczbę leczonych uszu, więc nie można było obliczyć całkowitej liczby uczestników. Ze względu na niską pewność co do wiarygodności tych danych naukowych nie wiadomo, który antybiotyk do stosowania miejscowego jest najskuteczniejszy.

Na ile aktualny jest ten przegląd?

Dane naukowe obejmują okres do kwietnia 2019 roku.