Wprowadzenie

Padaczka katamenialna (miesiączkowa) cechuje się występowaniem napadów ściśle związanych z okresem okołomiesiączkowym i może dotyczyć około 40% kobiet chorych na padaczkę. Istnieją szczególne okresy w cyklu miesiączkowym, kiedy kobiety są najbardziej narażone na ryzyko pojawienia się napadów: w dniach poprzedzających miesiączkę i w czasie jej trwania (okres okołomiesiączkowy lub wzorzec katamenialny typu 1.), w czasie owulacji (wzorzec katamenialny typu 2.) oraz w drugiej połowie cyklu (faza lutealna lub wzorzec katamenialny typu 3.). Przyczyna zwiększonego ryzyka może wiązać się ze zmianami stężenia progesteronu (hormonu wydzielanego przez jajniki) w czasie menstruacji oraz z gwałtownym zwiększeniem stężenia estrogenu (żeńskiego hormonu płciowego) w czasie owulacji. W badaniach na zwierzętach wykazano, że mniejsze stężenie progesteronu może wpływać na reakcję mózgu na substancję chemiczną – kwas gamma-aminomasłowy (GABA) – który odgrywa znaczącą rolę w zapobieganiu napadom. Związek między dużym stężeniem estrogenu i ryzykiem wystąpienia napadów pozostaje niejasny.

Obecnie leczenie padaczki katamenialnej zależy od tego, czy kobieta ma regularne czy nieregularne miesiączki. Jeśli kobieta ma regularne miesiączki, można stosować leczenie hormonalne (np. przyjmować progesteron) i niehormonalne (np. klobazam lub acetazolamid) przed miesiączką i w jej trakcie. U kobiet, które nie mają regularnych miesiączek i dlatego nie mogą przewidzieć dni menstruacji, metodą leczenia jest powstrzymanie miesiączki za pomocą syntetycznych hormonów (np. medroksyprogesteronu (lek Depo-Provera) lub analogów hormonu uwalniającego gonadotropinę (GnRH) (tryptoreliny i gosereliny).

Padaczka katamenialna często występuje u kobiet chorych na padaczkę i może mieć negatywny wpływ na jakość życia. Kobiety cierpiące na padaczkę katamenialną mogą nie otrzymać odpowiedniego leczenia napadów. Nie ma pewności co do tego, które metoda leczenia działa najlepiej i kiedy w cyklu miesiączkowym powinno się ją stosować. Istnieją również obawy dotyczące możliwego wpływu na płodność, cykl menstruacyjny, zdrowie kości i układ sercowo-naczyniowy. Celem tego przeglądu było odniesienie się do tych kwestii, aby dostarczyć informacji na potrzeby praktyki klinicznej i przyszłych badań.

Cele

Celem tego przeglądu było zbadanie skuteczności leczenia hormonalnego i niehormonalnego w hamowaniu napadów u kobiet chorych na padaczkę katamenialną.

Metody

Przeszukaliśmy elektroniczne bazy danych, aby znaleźć badania, w których leczenie prowadzono przez co najmniej 12 tygodni. Interesowały nas: średnia zmiana liczby napadów, odsetek kobiet, u których uzyskano zmniejszenie liczby napadów o ≥50% oraz odsetek kobiet, u których nie wystąpiły napady. Zbadaliśmy również powody, dla których kobiety zrezygnowały z udziału w badaniach oraz wszelkie zgłoszone działania niepożądane.

Wyniki

Do przeglądu włączyliśmy 4 badania z randomizacją (RCT; badania, w których uczestnicy są losowo przydzielani do jednej z co najmniej dwóch grup leczenia) dotyczące leczenia hormonalnego, 2 RCT dotyczące stosowania progesteronu i 2 RCT dotyczące noretysteronu. We wszystkich tych badaniach leczenie porównywano z placebo (nieszkodliwą pigułką z cukru). Nie znaleźliśmy żadnych badań, w których oceniano skuteczność leczenia niehormonalnego ani żadnych badań u kobiet z nieregularnymi miesiączkami. W 4 włączonych badaniach wzięły udział łącznie 192 kobiety w wieku od 13 do 45 lat chore na padaczkę katamenialną. W uwzględnionych badaniach nie wykazano istotnych różnic między grupami leczonymi progesteronem lub noretysteronem,w porównaniu z placebo, w zakresie wyników dotyczących napadów drgawkowych. W uwzględnionych badaniach podawano ograniczone informacje na temat działań niepożądanych, ale kobiety przyjmujące progesteron nie były bardziej skłonne do wycofania się z badania z powodu działań niepożądanych niż kobiety otrzymujące placebo.

Dane są aktualne do lipca 2021 r.

Jakość danych naukowych

Oceniliśmy pewność co do wiarygodności uzyskanych wyników jako bardzo niską do umiarkowanej, ponieważ włączone badania dostarczały niejasnych informacji na temat zastosowanych metod zaślepienia próby, były niespójne w raportowaniu wyników leczenia i rekrutowano do nich małą liczbę uczestników.

Wnioski

Znaleźliśmy bardzo ograniczone dowody, w większości o małej wiarygodności, wskazujące na brak różnicy w zakresie wyników leczenia napadów drgawkowych w przypadku stosowania noretysteronu i progesteronu, w porównaniu z placebo, u kobiet chorych na padaczkę katamenialną. W naszym przeglądzie podkreślono ogólny brak informacji na temat skuteczności szerokiej gamy innych hormonalnych i niehormonalnych metod leczenia, które są obecnie stosowane. Konieczne są dalsze badania obejmujące kobiety z padaczką katamenialną.