Kluczowe informacje

- Wirtualna rzeczywistość może mieć korzystny wpływ na poprawę równowagi i kontroli postawy, funkcjonowanie kończyn górnych, funkcjonowanie społeczne oraz jakość życia. Niemniej jednak, ogólna jakość dostępnych danych naukowych jest ograniczona.
- Wyniki te opierają się na niewielkiej liczbie badań o niskiej jakości, dlatego powinny być interpretowane z zachowaniem ostrożności.

Czym jest stwardnienie rozsiane?

Stwardnienie rozsiane (ang. sclerosis multiplex , SM) jest najczęściej występującą chorobą neurologiczną u młodych dorosłych. Chorzy na SM mogą doświadczać różnorodnych objawów, w tym zmęczenia, zaburzeń sensorycznych, kognitywnych i seksualnych, a także osłabienia mięśni i problemów z koordynacją ruchową.

W jaki sposób wirtualna rzeczywistość może pomóc chorym na stwardnienie rozsiane?

Wirtualna rzeczywistość jest coraz powszechniej wykorzystywana jako nowe narzędzie w rehabilitacji pacjentów neurologicznych. Interwencje w wirtualnej rzeczywistości wykorzystują programy komputerowe, które umożliwiają użytkownikom nawigację i interakcję z wirtualnym środowiskiem. Zastosowanie wirtualnej rzeczywistości w rehabilitacji oferuje szereg korzyści, takich jak zapewnienie w pełni kontrolowanych i spersonalizowanych środowisk oraz sytuacji, które w warunkach rzeczywistych są zbyt niebezpieczne, kosztowne lub niemożliwe do zrealizowania. Ponadto, poziom trudności i intensywności może być dostosowany do umiejętności pacjenta, a wirtualna rzeczywistość może potencjalnie zwiększyć motywację pacjentów dzięki tworzeniu bardziej interesujących środowisk treningowych oraz dostarczaniu informacji zwrotnej.

Czego chcieliśmy się dowiedzieć?

Celem niniejszego przeglądu była ocena skuteczności interwencji z wykorzystaniem wirtualnej rzeczywistości w rehabilitacji chorych na SM. Chcieliśmy ustalić, czy trening z wykorzystaniem wirtualnej rzeczywistości prowadzi do większej poprawy funkcji kończyn dolnych i chodu, równowagi oraz kontroli postawy, funkcji kończyn górnych, funkcji poznawczych, uczucia zmęczenia, ogólnej funkcji motorycznej, ograniczeń aktywności, funkcjonowania społecznego oraz jakości życia, a także czy wiąże się z niekorzystnymi działaniami (szkodliwymi lub niepożądanymi). Trening z wykorzystaniem wirtualnej rzeczywistości porównaliśmy z: 1) niestosowaniem interwencji oraz z 2) terapią konwencjonalną lub terapią alternatywną.

Co zrobiliśmy?

Zidentyfikowaliśmy 33 badania obejmujące łącznie 1294 chorych na SM, u których średnio (na podstawie wyników 22 badań) stwierdzono znaczny stopień niepełnosprawności – jednak były w stanie przejść bez pomocy odległość 500 metrów. Wykorzystano wiele różnych urządzeń oraz programów wirtualnej rzeczywistości. Prawie w 91% (30) spośród włączonych badań wykorzystywano nieimmersyjne systemy wirtualnej rzeczywistości (np. ekrany telewizyjne), w 2 badaniach wykorzystano urządzenia półimmersyjne (np. duże ekrany), a w 1 badaniu pełnoimmersyjny wyświetlacz zakładany na głowę. Większość interwencji z wykorzystaniem wirtualnej rzeczywistości miała na celu poprawę równowagi i funkcji chodu.

Czego się dowiedzieliśmy?

W 10 badaniach oceniano, czy wirtualna rzeczywistość może poprawić funkcję chodu i równowagi. Wyniki wykazały, że użycie wirtualnej rzeczywistości, w porównaniu z niestosowaniem interwencji, może nie przynosić lepszych efektów w większości przypadków. Jednak nie jesteśmy pewni co do tych wyników. W porównaniu z terapią konwencjonalną, korzyści w zakresie funkcji kończyn dolnych i chodu prawdopodobnie nie były większe dla interwencji z wykorzystaniem wirtualnej rzeczywistości. Jednak wirtualna rzeczywistość prawdopodobnie jest lepsza w poprawie równowagi i kontroli postawy w porównaniu z terapią konwencjonalną. W 2 badaniach sprawdzano, czy wykorzystanie wirtualnej rzeczywistości wiąże się z większą poprawą funkcji kończyn górnych w porównaniu z niestosowaniem interwencji i wykazano, że jest to możliwe. Wirtualna rzeczywistość może być bardziej skuteczna w poprawie funkcjonowania kończyn górnych niż terapia konwencjonalna. Badania, w których oceniano funkcjonowanie społeczne i jakość życia, mogą wskazywać na pozytywne efekty na korzyść wirtualnej rzeczywistości, zarówno w porównaniu z niestosowaniem interwencji, jak i z terapią konwencjonalną. Jednak nie jesteśmy pewni co do tych wyników. Nie byliśmy w stanie ocenić wpływu interwencji z wykorzystaniem wirtualnej rzeczywistości na ogólne funkcje motoryczne oraz występowanie działań niepożądanych.

Jakie są ograniczenia prezentowanych danych naukowych?

Nasza pewność w odniesieniu do danych naukowych jest umiarkowana, niska lub bardzo niska. Wiąże się to głównie z małą liczbą uczestników badań oraz z ich słabą jakością. Ponadto, ze względu na charakter uwzględnionych badań, dane ograniczają się głównie do osób o stosunkowo małym stopniu niepełnosprawności fizycznej oraz technologii wirtualnej rzeczywistości o ograniczonym stopniu immersji. Ponadto metody stosowane w badaniach różniły się między innymi pod względem rodzaju mierzonych wyników oraz projektu interwencji.

Na ile aktualne są przedstawione dane naukowe?

Niniejsze dane naukowe są aktualne do sierpnia 2022 roku.