سوال مطالعه مروری
ما شواهد را مرور کردیم تا مشخص شود که افزودن چربی اضافی (استفاده از مکمل‌ها) به شیر مادر که به نوزادان زود-متولد شده (پره‌ترم) داده می‌شود، در مقایسه با نوزادانی که چربی اضافی دریافت نمی‌کنند، می‌تواند بدون آن که عوارض جانبی قابل توجهی داشته باشد، باعث بهبودی رشد، چربی بدن، چاقی، مشکلات قلبی، قند خون بالا، و تکامل مغزی شود یا خیر.
پیشینه
نوزادان پره‌ترم در بدو تولد فاقد ذخایر کافی چربی هستند، زیرا قبل از آن که فرصت تامین ذخایر مغذی را در فاز رشد سریع سه ماهه سوم بارداری بیابند، متولد می‌شوند. در نتیجه، برای دستیابی به رشد و تکامل کافی، نیاز به دریافت چربی بیشتری در مقایسه با همتایان ترم خود دارند. چربی تقریبا نیمی از کالری موجود را در شیر مادر تامین کرده و از رشد و تکامل مغز حمایت می‌کند. اگرچه شیر مادر مزایای فراوانی برای نوزاد پره‌ترم دارد، ممکن است حاوی مقادیر متغیر و ناکافی چربی برای رشد و تکامل مطلوب باشد. تامین ناکافی چربی در نوزادان پره‌ترم که با شیر مادر تغذیه می‌شوند ممکن است بر رشد و تکامل آنها اثرات منفی داشته باشد. بنابراین، می‌توان چربی اضافی را به شیر مادر افزود، که معمولا با اضافه کردن ترکیباتی از محصولات تجاری چربی به مقدار کمی (به عنوان مثال، 20 میلی‌لیتر) از شیر دوشیده شده مادر انجام می‌شود.
ویژگی‌های مطالعه
یک کارآزمایی را با شواهدی با کیفیت بسیار پائین و شامل 14 نوزاد پره‌ترم وارد کردیم. این جست‌وجو تا تاریخ آگوست 2019 به‌روز است.
نتایج کلیدی
افزودن چربی اضافی به شیر مادر در نوزادان پره‌ترم هیچ مزیت واضحی را از نظر میزان وزن‌گیری، افزایش طول بدن، و رشد سر در کوتاه-مدت نشان نداد. هیچ شواهدی به نفع این ادعا وجود نداشت که چربی اضافی، خطر عدم تحمل گوارشی را افزایش می‌دهد. هیچ اطلاعاتی در مورد اثرات افزودن چربی اضافی بر رشد، چربی بدن، چاقی، افزایش قند خون، یا تکامل مغزی در دراز-مدت در دسترس نبود. همچنین، داده‌های محدودی برای ارزیابی عوارض جانبی وجود داشت.
نتیجه‌گیری‌‌ها
شواهد کافی و با کیفیت بالا در مورد مزایا و مضرات افزودن چربی اضافی به شیر مادر در نوزادان پره‌ترم وجود ندارد، و هیچ پیامد طولانی-مدتی گزارش نشده است. از آنجا که در حال حاضر افزودن چربی اضافی به شیر مادر به عنوان بخشی از غنی‌سازی با چند ماده مغذی (multi-nutrient fortification) انجام می‌شود، کارآزمایی‌های آتی باید تاثیر مولفه چربی را بر رشد، چربی بدن، چاقی، افزایش قند خون، یا تکامل مغزی در کوتاه-مدت و دراز-مدت ارزیابی کنند. میزان و ترکیب مناسب چربی اضافی مورد نیاز، عوارض جانبی، و راه‌های انتقال نیز باید ارزیابی شوند.
یک کارآزمایی وارد شده پیشنهاد می‌کند که هیچ شواهدی مبنی بر تاثیر مکمل‌یاری شیر مادر با چربی بر رشد و عدم تحمل گوارشی در نوزادان پره‌ترم در کوتاه-مدت وجود ندارد. با این حال، شواهدی با کیفیت بسیار پائین، حجم نمونه اندک، عوارض پراکنده، و دقت پائین، اعتماد ما را نسبت به این که نتایج به دست آمده تاثیر واقعی مکمل‌یاری شیر مادر را با چربی در نوزادان پره‌ترم منعکس می‌کنند یا خیر، کاهش داده و هیچ پیامد طولانی-مدتی گزارش نشد. پژوهش‌های با کیفیت‌تر بیشتری باید تاثیر مداخله را بر رشد، پیامدهای تکامل سیستم عصبی و قلبی-متابولیکی در کوتاه-مدت و دراز-مدت در زمینه توسعه محصولات غنی کننده با چند ماده غذایی ارزیابی کنند.
از آنجا که نوزادان پره‌ترم، دوره ذخیره مواد غذایی و فاز سریع رشد را در سه ماهه سوم بارداری طی نمی‌کنند، در معرض کمبودهای تغذیه‌ای پس از زایمان، از جمله کمبود چربی هستند. در نتیجه، برای دستیابی به رشد و تکامل کافی، نیاز به دریافت چربی بیشتری در مقایسه با همتایان ترم خود دارند. چربی شیر مادر، تامین کننده عمده انرژی مورد نیاز نوزاد پره‌ترم است و همچنین، به چندین عملکرد متابولیکی و فیزیولوژیکی کمک می‌کند. اگرچه شیر مادر مزایای بسیاری برای این جمعیت سنی (نوزادان پره‌ترم) دارد، محتوای چربی آن بسیار متغیر است و ممکن است برای رشد و تکامل مطلوب آنها ناکافی باشد. این یک به‌روز‌رسانی از یک مرور کاکرین در سال 2020 است که آخرین بار در سال 2000 منتشر شد.
تعیین این که مکمل‌یاری شیر مادر با چربی در مقایسه با شیر مادر بدون مکمل‌یاری، برای تغذیه نوزادان پره‌ترم باعث بهبود رشد، ساختار و ترکیب بدن، پیامدهای قلبی-متابولیکی، و تکامل سیستم عصبی بدون بروز عوارض جانبی قابل توجه می‌شود یا خیر.
از استراتژی استاندارد جست‌وجوی گروه نوزادان در کاکرین برای جست‌وجو در پایگاه ثبت مرکزی کارآزمایی‌های کنترل شده کاکرین (CENTRAL؛ شماره 8؛ 2019) در کتابخانه کاکرین و MEDLINE از طریق PubMed در 23 آگوست 2019 استفاده کردیم. همچنین بانک‌های اطلاعاتی کارآزمایی‌های بالینی و فهرست منابع مقالات بازیابی شده را برای یافتن کارآزمایی‌های تصادفی‌سازی و کنترل شده و کارآزمایی‌های شبه-تصادفی‌سازی شده جست‌وجو کردیم.
کارآزمایی‌های تصادفی‌سازی و کنترل شده منتشر شده و منتشر نشده، در صورت استفاده از روش‌های تصادفی‌سازی شده یا شبه-تصادفی‌سازی شده برای تخصیص نوزادان پره‌ترم تغذیه شده با شیر مادر در بیمارستان به گروه‌هایی با یا بدون مکمل‌یاری با چربی اضافی، واجد شرایط بودند.
هیچ کارآزمایی تصادفی‌سازی و کنترل شده جدیدی مطابق با معیارهای انتخاب یافت نشد، اما به دلیل تغییرات رخ داده در پیامدهای مرور از زمانی که پروتکل آن برای اولین‌بار منتشر شد، داده‌ها را از کارآزمایی وارد شده قبلی استخراج کردیم. دو مرورگر به‌طور مستقل از هم، اطلاعات را خلاصه کرده، و با استفاده از معیار درجهبندی توصیه، ارزیابی، توسعه و ارزشیابی (Grading of Recommendations Assessment, Development and Evaluation; GRADE)، کیفیت کارآزمایی، و کیفیت شواهد را در سطح پیامد ارزیابی کردند. در نظر داشتیم که با استفاده از خطر نسبی (RR) برای داده‌های دو-حالتی و تفاوت میانگین (MD) برای داده‌های پیوسته، با 95% فاصله اطمینان (CI) آنها، متاآنالیزهایی را انجام دهیم. ما برنامه داشتیم که از یک مدل اثر ثابت (fixed-effect model) استفاده کرده و علل بالقوه ناهمگونی (heterogeneity) را در آنالیزهای حساسیت (sensitivity) بیابیم.
یک کارآزمایی تصادفی‌سازی شده، شامل 14 نوزاد پره‌ترم وارد شد. این خطر سوگیری (bias) برای همه حوزه‌های روش‌شناسی نامشخص بود. وجود شواهدی با کیفیت بسیار پائین به این معنی است که در مورد تاثیر مکمل‌یاری شیر مادر با چربی بر نرخ رشد وزنی در بیمارستان (MD؛ 0.6 گرم/کیلوگرم/روز؛ 95% CI؛ 2.4- تا 3.6؛ 1 RCT؛ 14 نوزاد)، طول قد (MD؛ 0.1 سانتی‌متر/هفته؛ 95% CI؛ 0.08- تا 0.3؛ 1 RCT؛ 14 نوزاد) و اندازه دور سر (MD؛ 0.2 سانتی‌متر/هفته؛ 95% CI؛ 0.07- تا 0.4؛ 1 RCT؛ 14 نوزاد)، و در معرض خطر عدم تحمل تغذیه (RR: 3.0؛ 95% CI؛ 0.1 تا 64.3؛ 1 RCT؛ 16 نوزاد) عدم قطعیت وجود دارد. هیچ داده‌ای در مورد اثرات مکمل‌یاری شیر مادر با چربی بر خطر آنتروکولیت نکروزان کننده یا پیامدهای تکامل سیستم عصبی در دسترس نبود.
این متن توسط مرکز کاکرین ایران به فارسی ترجمه شده است.