سوال مطالعه مروری
ما شواهد 12 مطالعه را در مورد تاثیر درمان‌های سرفه در بیماران مبتلا به سیاه سرفه (whooping cough) مرور کردیم.
پیشینه
ما خواستیم بدانیم که چه دارویی در درمان سرفه در بیماران مبتلا به سیاه سرفه (pertussis) موثر است. این داروها شامل ایمونوگلوبولین سیاه سرفه (آنتی‌بادی‌هایی برای افزایش مقاومت بدن در برابر سیاه سرفه) و درمان‌هایی بودند که قبلا برای درمان نشانه‌های آسم و تب یونجه (hay fever) (آنتی هیستامین‌ها، سالبوتامول، استروئیدها) استفاده می‌شدند. بیماران مبتلا به سیاه سرفه ممکن است دچار حملات شدید سرفه شوند. اینها ممکن است با صدای بلند (صدایی که هنگام نفس عمیق بعد از سرفه ایجاد می‌شود) و استفراغ همراه باشند، که می‌توانند منجر به کم‌آبی بدن، مشکل در تنفس و بستری شدن در بیمارستان شوند. هدف ما آن بود که بدانیم دارویی در کاهش حملات سرفه در بیماران مبتلا به سیاه سرفه موثر است یا خیر. همچنین هدف آن بود که بدانیم دارویی باعث کاهش سرفه، استفراغ، سیانوز (کبود شدن به دلیل کمبود اکسیژن)، عوارض جدی (مانند سکته مغزی و تشنج‌ها)، بستری شدن در بیمارستان، مدت بستری در بیمارستان یا مرگ (به هر دلیلی) می‌شود یا خیر. علاوه بر این، عوارض جانبی احتمالی داروها را بررسی کردیم.
ویژگی‌‌های مطالعه
شواهد این مرور تا ژانویه 2014 به‌روز است. تعداد 12 مطالعه را وارد کردیم که مجموعا 578 شرکت‌کننده را بررسی کردند. ده مطالعه روی 448 کودک انجام شده و دو مطالعه شامل 130 نوجوان و بزرگسال بودند. پنج مطالعه تست‌های آزمایشگاهی را برای تایید وجود سیاه سرفه در همه شرکت‌کنندگان انجام دادند. نه مطالعه دارو را با دارونما (placebo) (یعنی دارویی «ساختگی» که حاوی ماده فعال مورد بررسی نبود) و سه مطالعه دارو را با عدم درمان مقایسه کردند. هفت مطالعه شامل بیماران بستری در بیمارستان بودند. سه مطالعه تاریخ شروع و پایان خود را گزارش کردند؛ یک مطالعه شرکت‌کنندگان را در یک دوره بیش از 14 ماه، دیگری بیش از 18 ماه و دیگری بیش از 31 ماه انتخاب کردند.
نتایج کلیدی
شش مطالعه شامل 196 شرکت‌کننده نتایج خود را با جزئیات کافی گزارش کردند که قابل ارزیابی بودند. بر اساس این نتایج، آنتی هیستامین‌ها (یک مطالعه، 49 شرکت‌کننده)، ایمونوگلوبولین سیاه سرفه (یک مطالعه، 24 شرکت‌کننده) و سالبوتامول (دو مطالعه، 42 شرکت‌کننده) تعداد حملات سرفه را در بیماران مبتلا به سیاه سرفه کاهش ندادند. نه ایمونوگلوبولین سیاه سرفه (یک مطالعه، 46 شرکت‌کننده) و نه استروئیدها (یک مطالعه، 11 شرکت‌کننده) مدت زمانی را که شرکت‌کنندگان در بیمارستان سپری کردند، کم نکردند. یک مطالعه نرخ مشابهی را از بروز عوارض جانبی در شرکت‌کنندگانی گزارش کرد که تحت درمان با ایمونوگلوبولین سیاه سرفه (4%؛ بثورات پوستی) یا دارونما (5%؛ مدفوع شل، درد و تورم پوست اطراف محل تزریق) بودند. مطالعات آنتی‌هیستامین‌ها، سالبوتامول و استروئیدها هیچ نتیجه‌ای را در مورد عوارض جانبی گزارش نکردند. هیچ یک از این شش مطالعه هیچ نتیجه‌ای را در مورد استفراغ، سیانوز، عوارض جدی، مرگ‌ومیر یا بستری شدن در بیمارستان ارائه ندادند.
کیفیت شواهد
به طور کلی، کیفیت شواهد پائین بود و بسیاری از مطالعات چند سال پیش انجام شدند. فقط سه کارآزمایی جزئیات کافی را از نحوه مخفی ماندن صحیح نوع درمان از شرکت‌کنندگان و متخصصان مراقبت سلامت گزارش کردند. روش‌های ثبت تعداد حملات سرفه نیز بین مطالعات متفاوت بودند. به دلیل تعداد کم شرکت‌کنندگان که نتایج آنها در دسترس بودند، برآورد تاثیرات درمان‌های مختلف دقیق نبود. علاوه بر این، این نتایج ممکن است برای بزرگسالان یا محیط‌های اجتماعی قابل تعمیم نباشند، زیرا بیشتر مطالعات مربوط به کودکان بوده و در بیمارستان‌ها انجام شدند.
شواهد کافی برای نتیجه‌گیری در مورد اثربخشی مداخلات برای تسکین سرفه در سیاه سرفه وجود ندارد. برای ارزیابی اثربخشی درمان‌های بالقوه ضدسرفه در بیماران مبتلا به سیاه سرفه، انجام کارآزمایی‌های بیشتری با کیفیت بالا مورد نیاز است.
سالانه حدود 16 میلیون مورد سیاه سرفه (pertussis) در سرتاسر جهان رخ می‌دهد، که بیشتر آنها در کشورهای کم‌درآمد است. اغلب عوارض سیاه سرفه در کودکان و بزرگسالان ناشی از تاثیرات سرفه حمله‌ای (paroxysmal cough) هستند. درمان‌های پیشنهادی برای سرفه شامل کورتیکواستروئیدها، آگونیست‌های بتا2-آدرنرژیک، ایمونوگلوبولین اختصاصی سیاه سرفه، آنتی‌هیستامین‌ها و احتمالا آنتاگونیست‌های گیرنده لکوترین (leukotriene receptor antagonists; LTRAs) می‌شوند.
ارزیابی اثربخشی و بی‌خطری (safety) مداخلات برای کاهش شدت سرفه حمله‌ای در سیاه سرفه در کودکان و بزرگسالان.
ما جست‌وجوهای خود را در پایگاه مرکزی ثبت کارآزمایی‌های کنترل‌شده کاکرین (CENTRAL؛ 2014، شماره 1) به‌روز کردیم، که شامل پایگاه ثبت تخصصی گروه عفونت‌های حاد تنفسی در کاکرین، Database of Abstracts of Reviews of Effects (DARE؛ 2014، شماره 2)، با دسترسی از کتابخانه کاکرین ؛ MEDLINE (1950 تا 30 ژانویه 2014)، EMBASE (1980 تا 30 ژانویه 2014)، AMED (1985 تا 30 ژانویه 2014)، CINAHL (1980 تا 30 ژانویه 2014) و LILACS (30 ژانویه 2014) بود. Current Controlled Trials را برای شناسایی کارآزمایی‌های در حال انجام جست‌وجو کردیم.
کارآزمایی‌های تصادفی‌سازی و کنترل‌شده (randomised controlled trials; RCTs) و شبه-RCTهایی را برای هر مداخله (به استثنای آنتی‌بیوتیک‌ها و واکسن‌ها) به منظور سرکوب سرفه در سیاه سرفه انتخاب کردیم.
دو نویسنده مرور (SB؛ MT) به‌طور جداگانه کارآزمایی‌ها را انتخاب کرده، داده‌ها را استخراج کرده، و کیفیت هر کارآزمایی را برای این مرور در سال 2009 ارزیابی کردند. دو نویسنده مرور (SB؛ KW) به‌طور مستقل از هم مطالعات شناسایی‌شده بیشتر را توسط جست‌وجوهای به‌روز شده در سال‌های 2012 و 2014 بررسی کردند. پیامد اولیه، فراوانی حمله سرفه بود. پیامدهای ثانویه عبارت بودند از: فراوانی استفراغ، فراوانی سرفه، فراوانی سیانوز (cyanosis) (آبی شدن پوست)، بروز عوارض جدی، مرگ‌ومیر به هر علت، عوارض جانبی ناشی از دارو درمانی، بستری شدن در بیمارستان و طول مدت بستری.
ما 12 کارآزمایی را با حجم نمونه‌های متغیر (9 تا 135)، عمدتا از کشورهایی با درآمد بالا، شامل 578 شرکت‌کننده، وارد کردیم. ده کارآزمایی کودکان را وارد کردند (448 شرکت‌کننده). دو کارآزمایی نوجوانان و بزرگسالان (130 شرکت‌کننده) را انتخاب کردند. ما فقط سه کارآزمایی را با کیفیت روش‌شناسی (methodology) بالا در نظر گرفتیم (یک کارآزمایی با هر یک از موارد دیفن‌هیدرامین (diphenhydramine)، ایمونوگلوبولین سیاه سرفه و مونته‌لوکاست (montelukast)). مطالعات واردشده مزیت آماری معنی‌داری را برای هیچ یک از مداخلات نشان ندادند. فقط شش کارآزمایی، شامل 196 شرکت‌کننده، داده‌ها را با جزئیات کافی برای آنالیز گزارش کردند. دیفن‌هیدرامین اپیزودهای سرفه را تغییر نداد؛ میانگین تفاوت (MD) برای دوره‌های سرفه در هر 24 ساعت، 1.9 بود؛ 95% فاصله اطمینان (CI): 4.7- تا 8.5 (49 شرکت‌کننده از یک کارآزمایی). یک کارآزمایی با بررسی ایمونوگلوبولین سیاه سرفه، میانگین کاهش احتمالی 3.1- سرفه را در هر 24 ساعت گزارش کرد (95% CI؛ 6.2- تا 0.02، 47 شرکت‌کننده) اما هیچ تغییری در میزان بستری شدن در بیمارستان (MD؛ 0.7- روز؛ 95% CI؛ 3.8- تا 2.4؛ 46 شرکت‌کننده) گزارش نشد. دگزامتازون کاهش واضحی را در طول مدت بستری در بیمارستان نشان نداد (MD؛ 3.5- روز؛ 95% CI؛ 15.3- تا 8.4، 11 شرکت‌کننده از یک کارآزمایی) و سالبوتامول هیچ تغییری را در حملات سرفه در هر روز ایجاد نکرد (MD؛ 0.2-؛ 95% CI؛ 4.1- تا 3.7، 42 شرکت‌کننده از دو کارآزمایی). فقط یک کارآزمایی که ایمونوگلوبولین سیاه سرفه را با دارونما (placebo) مقایسه کرد (47 شرکت‌کننده) داده‌های مربوط به عوارض جانبی را گزارش کرد: 4.3% در گروه درمان (بثورات پوستی) در مقابل 5.3% در گروه دارونما (مدفوع شل، درد و تورم در محل تزریق).
این متن توسط مرکز کاکرین ایران به فارسی ترجمه شده است.