لختههای خون ممکن است در وریدهای بیمارانی تشکیل شوند که به دلیل ابتلا به بیماری حاد پزشکی در بیمارستان بستری میشوند. این نوع لختههای خون به عنوان ترومبوزهای ورید عمقی (DVT) شناخته شده و ممکن است از دیواره عروق خونی جدا شده و به ریهها بروند و باعث مرگ شوند، که در این مرحله به آنها آمبولی ریه (PE) میگویند. این نوع از لختههای خون و پیشگیری از آنها در بیماران جراحی به طور کامل مورد مطالعه قرار گرفته، اما در بیماران غیر-جراحی و پزشکی که بخش بیشتری را از بیماران بیمارستانی تشکیل میدهند، به اندازه کافی مورد مطالعه قرار نگرفته است. بیماران غیر-جراحی از نظر سلامت، پیشرفت لختهها و تاثیر اقدامات پیشگیرانه متفاوت از بیماران جراحی هستند. بنابراین، تجربه به دست آمده از مطالعات پیشگیری از تشکیل لخته در بیماران جراحی، لزوما برای بیماران غیر-جراحی قابل استفاده نیست.
هپارین یک داروی رقیقکننده خون است، که نشان داده باعث کاهش لخته شدن خون در بیماران پس از جراحی میشود. هپارین به دو شکل وجود دارد، شکل اصلی آن، تجزیهنشده (UFH) و شکل جدیدتر آن تحت عنوان هپارین با وزن مولکولی پائین (LMWH) شناخته میشود. هدف این مرور، تعیین اثربخشی و بیخطری (safety) استفاده از هپارین (UFH یا LMWH) برای پیشگیری از بروز DVTs و PEs در بیماران غیر-جراحی و پزشکی بستری در بیمارستان است، به استثنای بیماران مبتلا به حمله قلبی یا سکته مغزی یا بیمارانی که نیاز به پذیرش در بخش مراقبتهای ویژه دارند. پیامدهای بررسی شده در این مرور عبارت بودند از DVT؛ PE که باعث مرگ نشد، PE که منجر به مرگ شد، ترکیب PE غیر-کشنده و کشنده، مرگومیر به هر علتی، عوارض خونریزی و ترومبوسیتوپنی، وضعیتی که میتواند توسط هپارین ایجاد شده و منجر به کاهش پلاکت در خون شود.
این مرور با مشارکت 16 کارآزمایی در 34,369 بیمار غیر-جراحی که از یک بیماری حاد پزشکی رنج میبردند، نشان داد که هپارین تعداد بیماران مبتلا به DVT را کاهش میدهد اما در مقایسه با شرکتکنندگانی که دارونما گرفته یا اصلا دارویی دریافت نکردند، خطر عوارض خونریزی را افزایش میدهد. نگرانیهایی در مورد قابل اعتماد بودن نتایج حاصل از مطالعات کورسازی نشده داشتیم، که کمتر از نیمی از مطالعات را تشکیل میدادند. همچنین، اکثر مطالعات فاقد توضیح در مورد نحوه تخصیص درمانها بودند. خطر کمتر بروز PEها (هنگام ترکیب مواردی که باعث مرگ شده و آنهایی که باعث مرگ نشدند) با هپارین میتواند یک تاثیر شانسی باشد. شواهد بارزی مبنی بر تفاوت در نرخ مرگومیر یا ترومبوسیتوپنی وجود نداشت. این مرور همچنین نشان داد بیمارانی که با LMWH درمان شدند، در مقایسه با کسانی که UFH دریافت کردند، DVT کمتر و عوارض خونریزی کمتری داشتند، این یعنی LMWH موثرتر است و نسبت به UFH خطر عوارض جانبی کمتری در پیشگیری از لخته شدن خون دارد. شواهد بارزی مبنی بر تفاوت بین LMWH و UFH برای PE، مرگ یا ترومبوسیتوپنی وجود نداشت.
دادههای این مرور کاهش خطر بروز DVT را در بیمارانی توصیف میکند که با یک بیماری حاد پزشکی مراجعه کرده و ترومبوپروفیلاکسی هپارین دریافت میکنند. این امر باید در برابر افزایش خطر خونریزی مرتبط با ترومبوپروفیلاکسی متعادل شود. نتایج تجزیهوتحلیل، LMWH را در مقایسه با UFH، با کاهش خطر DVT و خونریزی ترجیح داد.
بیماری ترومبوآمبولی وریدی بهطور گسترده در بیماران تحت جراحی مورد مطالعه قرار گرفته است. مزایای انجام ترومبوپروفیلاکسی در حال حاضر عموما پذیرفته شده است، اما این بیماران غیر-جراحی هستند که نسبت بیشتری را از جمعیت بیماران بستری در بیمارستان تشکیل میدهند. بیماران غیر-جراحی از نظر سلامت و پاتوژنز ترومبوآمبولی و تاثیر اقدامات پیشگیرانه که میتوانند داشته باشند، متفاوت از بیماران جراحی هستند. بنابراین، تجربه به دست آمده از مطالعات ترومبوپروفیلاکسی در بیماران جراحی لزوما برای بیماران غیر-جراحی قابل استفاده نیست. این یک نسخه بهروز شده از مروری است که نخستینبار در سال 2009 منتشر شد.
تعیین اثربخشی و بیخطری (safety) انجام ترومبوپروفیلاکسی با هپارین (هپارین تجزیهنشده (unfractionated heparin) یا هپارین با وزن مولکولی پائین) در بیماران غیر-جراحی بدحال بستری در بیمارستان، به استثنای بیماران مبتلا به انفارکتوس حاد میوکارد یا سکته مغزی (ایسکمیک یا هموراژیک) یا کسانی که نیاز به بستری در بخش مراقبتهای ویژه دارند (مگر اینکه جمعیت مورد مطالعه را بتوان به وضوح به عنوان بیماران غیر-جراحی حاد و نه پس از جراحی تعریف کرد).
برای این بهروزرسانی، هماهنگ کننده جستوجو در کارآزماییهای گروه بیماریهای عروقی محیطی در کاکرین به جستوجو در پایگاه ثبت تخصصی گروه (آخرین جستوجو در آگوست 2013) و CENTRAL (شماره 10؛ 2013) پرداخت.
کارآزماییهای تصادفیسازی و کنترل شدهای (randomised controlled trials; RCTs) که به مقایسه هپارین تجزیهنشده (unfractionated heparin; UFH) یا هپارین با وزن مولکولی پائین (low molecular weight heparin; LMWH) با دارونما (placebo) یا عدم-درمان، یا به مقایسه UFH با LMWH پرداختند.
یک نویسنده مرور کارآزماییهای احتمالی را شناسایی کرد و نویسنده دوم واجد شرایط بودن آنها را برای گنجاندن در مرور تائید کرد. دو نویسنده دادهها را استخراج کردند. اختلافات با بحث و گفتوگو حلوفصل شدند. متاآنالیز را با استفاده از مدل اثر-ثابت انجام دادیم که نتایج آن در قالب نسبت شانس (ORs) با 95% فاصله اطمینان (CI) بیان شد.
شانزده مطالعه با مجموع 34,369 شرکتکننده مبتلا به یک بیماری حاد پزشکی در این مرور وارد شدند. تعداد 10 مطالعه را شناسایی کردیم که هپارین را با دارونما یا عدم-درمان، و شش مطالعه که LMWH را با UFH مقایسه کردند. فقط کمتر از نیمی از مطالعات دارای طراحی برچسب-باز (open-label) بودند، که آنها را در معرض خطر سوگیری (bias) عملکرد قرار میداد. توضیحات مربوط به تولید تصادفی توالی (random sequence generation) و پنهانسازی تخصیص (allocation concealment) در اکثر مطالعات وجود نداشت. هپارین احتمال بروز ترومبوز ورید عمقی (deep vein thrombosis; DVT) را کاهش داد (OR: 0.41؛ 95% CI؛ 0.25 تا 0.67؛ P = 0.0004). کاهش تخمین زده شده در آمبولی ریه (pulmonary embolism; PE) غیر-کشنده علامتدار (OR: 0.46؛ 95% CI؛ 0.20 تا 1.07؛ P = 0.07)، PE کشنده (OR: 0.71؛ 95% CI؛ 0.43 تا 1.15؛ P = 0.16) و در ترکیبی از PE کشنده و غیر-کشنده (OR: 0.66؛ 95% CI؛ 0.43 تا 1.02؛ P = 0.06) مرتبط با هپارین غیر-دقیق بودند. هپارین منجر به افزایش خونریزی عمده شد (OR: 1.65؛ 95% CI؛ 1.01 تا 2.71؛ P = 0.05). شواهد بارزی مبنی بر تاثیر هپارین بر مورتالیتی به هر علتی و ترومبوسیتوپنی وجود نداشت. LMWH در مقایسه با UFH، خطر بروز DVT (OR: 0.77؛ 95% CI؛ 0.62 تا 0.96؛ P = 0.02) و خونریزی عمده (OR: 0.43؛ 95% CI: 0.22 تا 0.83؛ P = 0.01) را کاهش داد. هیچ شواهد بارزی وجود نداشت مبنی بر اینکه اثرات LMWH و UFH برای پیامدهای PE، مورتالیتی به هر علتی و ترومبوسیتوپنی متفاوت است.
این متن توسط مرکز کاکرین ایران به فارسی ترجمه شده است.