سوال مطالعه مروری
مصرف مکمل زینک در مقایسه با دارونما (placebo) یا عدم درمان چه تاثیراتی در پیشگیری از ابتلا به دیابت نوع 2 در بزرگسالان مبتلا به مقاومت به انسولین دارد؟
پیشینه
برخی از مطالعات نشان داده‌اند که مصرف زینک باعث بهبود سطح گلوکز (کنترل سطح قند خون) در افراد مبتلا به دیابت می‌شود. نتیجه ابتلا به دیابت ممکن است بروز عوارض طولانی‌مدتی مانند بیماری‌های کلیوی، عصبی و چشمی باشد. هم‌چنین خطر عوارض قلبی‌عروقی مانند حملات قلبی و سکته مغزی افزایش می‌یابد. دیابت نوع 1 نوعی دیابت است که در آن بدن دیگر نمی‌تواند انسولین تولید کند. خطر ابتلا به دیابت نوع 2 با افزایش سن، چاقی و عدم فعالیت بدنی افزایش یافته و با ناتوانی فزاینده بدن در استفاده خوب از انسولین (مقاومت به انسولین) مشخص می‌شود. ماده معدنی زینک نقش کلیدی در عملکرد انسولین ایفا کرده و از نظر تئوریک مکمل زینک که توسط افراد دارای مقاومت به انسولین استفاده می‌شود، می‌تواند از شروع دیابت پیشگیری کند.
ویژگی‌های مطالعه
سه مطالعه تصادفی‌سازی و کنترل شده را با مجموع 128 شرکت‌کننده وارد این مرور کردیم. دوره دریافت مکمل زینک بین چهار و 12 هفته متغیر بود.
نتایج کلیدی
هیچ مطالعه‌ای پیامدهای کلیدی مهم از نظر بیمار (شروع جدید دیابت ملیتوس نوع 2، عوارض جانبی، کیفیت زندگی مرتبط با سلامت، مورتالیتی به هر علتی، عوارض دیابتی، تاثیرات اجتماعی‌اقتصادی) را گزارش نکرد. تاثیرات مصرف مکمل زینک در مورد مقاومت به انسولین و سطوح لیپید خون (عمدتا کلسترول و تری‌گلیسیرید (triglycerides)) نامطمئن است.
کیفیت شواهد
کیفیت کلی مطالعات وارد شده نامشخص بود زیرا نویسندگان مطالعه اطلاعات مهمی را برای قضاوت در مورد نحوه انجام مطالعات برای ما ارائه ندادند (خطر نامشخص سوگیری در بیشتر موارد). علاوه بر این، تعداد مطالعات و شرکت‌کنندگان کم بوده و نویسندگان مطالعه پیامدهای مهمی را مانند شروع جدید دیابت ملیتوس نوع 2 یا عوارض جانبی مصرف مکمل زینک بررسی نکردند.
به‌روز بودن شواهد
این شواهد تا مارچ 2015 به‌روز است.
در حال حاضر هیچ شواهدی وجود ندارد که بر اساس آنها بتوان از مکمل زینک برای پیشگیری از دیابت ملیتوس نوع 2 استفاده کرد. کارآزمایی‌های آینده باید معیارهای پیامد مهم را از نظر بیمار مانند بروز دیابت ملیتوس نوع 2، کیفیت زندگی مرتبط با سلامت، عوارض دیابتی، مورتالیتی به هر علتی و تاثیرات اجتماعی‌اقتصادی، بررسی کنند.
دیابت با آسیب طولانی‌مدت، اختلال عملکرد و نارسایی اندام‌های مختلف به ویژه چشم‌ها، کلیه‌ها، اعصاب، قلب و عروق خونی همراه است. خطر ابتلا به دیابت نوع 2 با افزایش سن، چاقی و عدم فعالیت بدنی افزایش می‌یابد. مقاومت به انسولین یک جنبه اساسی از اتیولوژی دیابت نوع 2 است. نشان داده شده که مقاومت به انسولین با آترواسکلروز (atherosclerosis)، دیس‌لیپیدمی (dyslipidaemia)، عدم تحمل گلوکز، هیپراوریسمی (hyperuricaemia)، هیپرتانسیون و سندرم تخمدان پلی‌کیستیک مرتبط است. ماده معدنی زینک نقش کلیدی در سنتز و عملکرد انسولین، هم از نظر فیزیولوژیکی و هم در دیابت ملیتوس، دارد. به نظر می‌رسد زینک باعث تحریک عملکرد انسولین و فعالیت گیرنده انسولین به نام تیروزین کیناز (tyrosine kinase) می‌شود.
ارزیابی تاثیرات مکمل زینک برای پیشگیری از ابتلا به دیابت ملیتوس نوع 2 در بزرگسالان مبتلا به مقاومت به انسولین.
این مرور یک نسخه به‌روز شده از مرور سیستماتیک قبلی کاکرین است که در سال 2007 منتشر شد. کتابخانه کاکرین (شماره 3، سال 2015)؛ MEDLINE؛ EMBASE؛ LILACS، و پایگاه ثبت کارآزمایی ICTRP (از زمان آغاز به کار تا مارچ 2015) را جست‌وجو کردیم. هیچ گونه محدودیتی از نظر زبان نگارش مقاله اعمال نشد. علاوه بر این، جست‌وجوهای استنادی را انجام داده و فهرست منابع مطالعات وارد شده را غربالگری کردیم.
مطالعات را در صورتی وارد مرور کردیم که طراحی تصادفی‌سازی شده یا شبه-تصادفی‌سازی شده داشته و مکمل زینک را در مقایسه با دارونما (placebo) یا عدم مداخله در بزرگسالان مبتلا به مقاومت به انسولین که در جامعه زندگی می‌کنند، بررسی کردند.
دو نویسنده مرور کارآزمایی‌های مرتبط را انتخاب کرده، خطر سوگیری (bias) را ارزیابی، و داده‌ها را استخراج کردند.
تعداد سه کارآزمایی را با مجموع 128 شرکت‌کننده در این مرور وارد کردیم. دوره دریافت مکمل زینک بین چهار و 12 هفته متغیر بود. خطر سوگیری (bias) برای اکثر مطالعات از لحاظ سوگیری انتخاب (تولید تصادفی توالی (random sequence generation)، پنهانسازی تخصیص (allocation concealment)) و سوگیری تشخیص (کورسازی ارزیابی پیامد) نامشخص بود. هیچ مطالعه‌ای معیارهای پیامد کلیدی (بروز دیابت ملیتوس نوع 2، عوارض جانبی، کیفیت زندگی مرتبط با سلامت، مورتالیتی به هر علتی، عوارض دیابتی، تاثیرات اجتماعی‌اقتصادی) را گزارش نکرد. ارزیابی مقاومت به انسولین که توسط مدل هموستازی ارزیابی مقاومت به انسولین (Homeostasis Model Assessment of Insulin Resistance; HOMA-IR) اندازه‌گیری شد، هنگام مقایسه مکمل زینک با کنترل (دو کارآزمایی؛ 114 شرکت‌کننده) تاثیرات خنثی را نشان داد. در کارآزمایی‌هایی که مکمل زینک را با دارونما برای کلسترول تام، کلسترول لیپوپروتئین با چگالی بالا (high-density lipoprotein; HDL)، کلسترول لیپوپروتئین با چگالی پائین (cholesterol, low-density lipoprotein; LDL) و تری‌گلیسیرید (triglycerides) مقایسه کردند (2 مطالعه، 70 شرکت‌کننده)، تاثیرات خنثی بود. یک کارآزمایی که مکمل زینک را با ورزش مقایسه کرد نیز تاثیرات خنثی را برای کلسترول تام، کلسترول HDL و LDL نشان داد، تفاوت میانگین (MD) در تری‌گلیسیرید معادل 30- میلی‌گرم/دسی‌لیتر (95% فاصله اطمینان (CI): 49- تا 10-) به نفع مکمل زینک بود (53 شرکت‌کننده). پارامترهای مختلف آزمایشگاهی جایگزین نیز در کارآزمایی‌های وارد شده آنالیز شدند.
این متن توسط مرکز کاکرین ایران به فارسی ترجمه شده است.