پیام‌های کلیدی
- داروهای ضدالتهابی غیراستروئیدی (NSAIDs) ممکن است درد را در بزرگسالان مبتلا به کولیک کلیوی (renal colic) کاهش دهند.
- برخی از NSAIDها ممکن است بهتر از دیگر موارد از این کلاس دارویی در بزرگسالان مبتلا به کولیک کلیوی عمل کنند.
- خطرات مصرف NSAIDها در درمان کولیک کلیوی مشخص نیست.
کولیک کلیوی چیست؟
سنگ‌های کلیه (ادراری) ممکن است با انسداد جریان ادرار، باعث درد ناگهانی («حاد») و شدید شکم شوند. این درد به‌عنوان «کولیک کلیوی» شناخته می‌شود.
کولیک کلیوی چگونه درمان می‌شود؟
در شرایط اضطراری، برای درمان این درد شدید شکمی معمولا از داروهای مختلفی استفاده می‌شود. NSAIDها برای کاهش التهاب و فشار در کلیه‌ها تجویز می‌شوند، که باید درد را تسکین دهند. انواع بسیار مختلفی از NSAIDها برای این منظور استفاده می‌شوند. NSAIDها ممکن است باعث ایجاد واکنش‌های ناخواسته («عوارض جانبی») شوند. بر خلاف مواد مخدر یا نارکوتیک‌ها، که برای کولیک کلیوی نیز استفاده می‌شوند، NSAIDها اعتیادآور نیستند.
ما به دنبال چه یافته‌ای بودیم؟
ما خواستیم فواید و مضرات NSAIDها را برای درمان بیماران بزرگسال مبتلا به کولیک کلیوی بدانیم.
ما چه‌کاری را انجام دادیم؟
ما متون علمی پزشکی را برای یافتن مطالعاتی به‌طور کامل جست‌وجو کردیم که NSAIDها را با دارونما (placebo، یا انواع مختلف NSAIDها را با هم مقایسه کردند. به منظور کاهش خطر سوگیری (bias)، نوع درمان داده شده به شرکت‌کنندگان به‌طور تصادفی تعیین شد. پیامدهای مورد نظر عبارت بودند از تغییرات در شدت درد، نیاز به دریافت داروهای بیشتر برای کنترل درد، و عوارض جانبی.
نتایج مطالعات را مقایسه و خلاصه کرده، و اطمینان خود را به شواهد، براساس عواملی مانند روش‌های انجام و حجم نمونه مطالعه، رتبه‌بندی کردیم.
ما به چه نتایجی رسیدیم؟
تعداد 29 مطالعه را شناسایی کردیم که در آن‌ها مجموعا 3593 فرد بالای 16 سال مبتلا به کولیک کلیوی وارد شدند. بزرگترین مطالعه شامل 337 نفر بود. میانگین سنی شرکت‌کنندگان از 27 تا 47 سال متغیر بود. این مطالعات در 23 کشور انجام شدند. طول دوره مطالعات از 30 دقیقه تا 48 ساعت متغیر بود. شش مطالعه از صنعت داروسازی بودجه خود را دریافت کردند، و 15 مطالعه منبع بودجه خود را گزارش نکردند.
ما دریافتیم که NSAIDها برای کاهش درد کولیک کلیوی ممکن است موثرتر از دارونما باشند.
ایبوپروفن (ibuprofen) داخل وریدی ممکن است بهتر از کتورولاک (ketorolac) داخل وریدی در تسکین درد در عرض 30 دقیقه باشد. پیرپروفن (pirprofen) در مقایسه با ایندومتاسین ممکن است باعث کاهش زیادی در نیاز به دارودرمانی بیشتر شود.
NSAIDها چه از مسیر داخل عضلانی تجویز شوند یا داخل وریدی، احتمالا تفاوتی اندک تا عدم تفاوت را در کاهش درد کولیک کلیوی ایجاد می‌کنند. بااین‌حال، مسیر داخل وریدی ممکن است بهتر از مسیر رکتوم باشد.
شواهد کافی برای نتیجه‌گیری در مورد دیگر مقایسه‌ها و پیامدها وجود نداشت یا شواهد نشان داد که تفاوتی میان مداخلات وجود نداشت.
ما اطلاعات کافی را برای نتیجه‌گیری در مورد مضرات بالقوه استفاده از NSAIDها در درمان کولیک کلیوی در دست نداریم.
محدودیت‌های شواهد چه هستند؟
اعتماد ما به شواهد عمدتا در سطح پائین تا بسیار پائین قرار دارد، و نتایج پژوهش‌های بیشتر می‌توانند با نتایج این مرور متفاوت باشند. مطالعات، یا اطلاعاتی را گزارش نکردند که بتوانیم از آن‌ها استفاده کنیم (مخصوصا در مورد خطر آسیب) یا یافته‌هایی را ارائه دادند که اعتماد بسیار کمی به آن‌ها داریم. حجم نمونه این مطالعات کوچک بوده یا از روش‌هایی استفاده کردند که احتمالا باعث ایجاد خطا در نتایج آن‌ها شدند.
این شواهد تا چه زمانی به‌روز است؟
شواهد تا 25 آگوست 2023 به‌روز است.
NSAIDها در مقایسه با دارونما ممکن است درد را در بیماران بزرگسال مبتلا به کولیک کلیوی کاهش دهند. در مقایسه میان یک NSAID با دیگری، کتورولاک داخل وریدی ممکن است کمتر از ایبوپروفن داخل وریدی موثر باشد، و پیرپروفن نسبت به ایندومتاسین ممکن است نیاز کمتری را به داروی نجات ایجاد کند. راه تزریق داخل وریدی احتمالا مشابه مسیر داخل عضلانی است اما ممکن است بهتر از مسیر رکتال باشد. شواهد در مورد مضرات بالقوه NSAIDها نامشخص است. ما قادر به انجام آنالیز زیرگروه براساس معیارهای از پیش تعریف شده خود نبودیم زیرا هیچ مطالعه واجد شرایطی وجود نداشت.
سنگ‌های ادراری (سنگ‌های ادراری یا urolithiasis) یک بیماری شایع است که بروز آن در سطح جهانی رو‌به افزایش است. این وضعیت اغلب با کولیک کلیوی (renal colic) تظاهر می‌کند، که با درد شکمی حاد و شدید مشخص می‌شود. اولین قدم در مدیریت کولیک کلیوی، کنترل درد است. داروهای مختلفی، از جمله نارکوتیک‌ها، داروهای ضدالتهابی غیراستروئیدی (NSAIDs)، ضداسپاسم‌ها، و غیره، برای این بیماری استفاده شده‌اند. NSAIDها از پُرکاربرد‌ترین داروهای مورد استفاده برای مدیریت بالینی کولیک کلیوی هستند. آن‌ها با کاهش التهاب و کاهش فشار داخل سیستم جمع‌آوری ادرار عمل می‌کنند. این مطالعه، مرور سیستماتیک قبلی کاکرین (Afshar 2015) را به‌روز می‌کند، که منحصرا بر NSAIDها تمرکز داشت.
ارزیابی فواید و مضرات داروهای ضدالتهابی غیراستروئیدی (NSAIDs) مختلف برای مدیریت درد در بزرگسالان مبتلا به کولیک حاد کلیوی.
ما تا 25 آگوست 2023 جست‌وجوی جامعی را در کتابخانه کاکرین، MEDLINE؛ Embase؛ Google Scholar، پایگاه‌های ثبت کارآزمایی، و خلاصه مقالات کنفرانس‌ها انجام دادیم. هیچ محدودیتی را از نظر زبان نگارش یا وضعیت انتشار مقاله اعمال نکردیم.
ما کارآزمایی‌های تصادفی‌سازی شده (یا شبه-تصادفی‌سازی شده) و کنترل‌شده (RCT) را برای ارزیابی تاثیرات مصرف NSAIDها در مدیریت بالینی بیماران بزرگسال (یعنی شرکت‌کنندگان بالای 16 سال) مبتلا به کولیک کلیوی وارد کردیم. ما مطالعاتی را وارد کردیم که NSAIDها را با دارونما (placebo)، یک NSAID را در مقابل دیگری، یا دوزها یا مسیرهای مختلف تجویز همان NSAID را مقایسه کردند.
دو نویسنده مرور به‌طور مستقل از هم مطالعات را دسته‌بندی کرده و داده‌های به‌دست آمده را از مطالعات واردشده خلاصه‌سازی کردند. پیامدهای اولیه عبارت بودند از درد تا یک ساعت پس‌از درمان که توسط ابزار معتبر ارائه گزارش توسط بیمار اندازه‌گیری شد، نیاز به دریافت داروی نجات (rescue medication) تا شش ساعت پس‌از درمان، و عوارض جانبی جدی تا یک هفته پس‌از درمان. پیامدهای ثانویه شامل عود درد، تسکین قابل توجه درد، و عوارض جانبی خفیف بودند. با استفاده از مدل اثرات تصادفی (random-effects model) متاآنالیز را انجام دادیم. قطعیت شواهد را با استفاده از رویکرد درجه‌بندی توصیه، ارزیابی، توسعه و ارزشیابی (Grading of Recommendations Assessment, Development and Evaluation; GRADE) ارزیابی کردیم.
جست‌وجوی ما 29 RCT را برای ورود در این مطالعه مروری شناسایی کرد. تعداد 29 مطالعه شامل 3593 شرکت‌کننده بودند که به‌طور تصادفی به درمان با NSAID یا دارونما اختصاص داده شدند. میانگین سنی شرکت‌کنندگان در بازه 27 تا 47 سال قرار داشت. شرکت‌کنندگان از یک مقیاس آنالوگ بصری (visual analogue scale; VAS) 10 سانتی‌متری برای نشان دادن میزان درد خود استفاده کردند.
NSAIDها در برابر دارونما
NSAIDها در مقایسه با دارونما ممکن است درد کولیک کلیوی را در 30 دقیقه کاهش دهند (تفاوت میانگین (MD): 3.84- سانتی‌متر؛ 95% فاصله اطمینان (CI): 6.41- تا 1.27-؛ I 2 = 95%؛ 3 مطالعه، 250 شرکت‌کننده؛ شواهد با قطعیت پائین). شواهد در مورد تاثیر NSAIDها بر نیاز به دریافت داروی نجات بسیار نامطمئن است (خطر نسبی (RR): 0.24؛ 95% CI؛ 0.11 تا 0.53؛ I 2 = 73%؛ 4 مطالعه، 280 شرکت‌کننده؛ شواهد با قطعیت بسیار پائین).
NSAID در مقابل NSAID
پیروکسیکام (piroxicam) در مقایسه با دیکلوفناک (diclofenac) ممکن است منجر به تفاوتی اندک تا عدم تفاوت در کولیک کلیوی در 30 دقیقه شود (MD؛ 0.01 سانتی‌متر؛ 95% CI؛ 1.50- تا 1.52؛ I² = 78%؛ 2 مطالعه؛ 144 شرکت‌کننده؛ شواهد با قطعیت پائین).
پارکوکسیب (parecoxib) در مقایسه با کتوپروفن (ketoprofen) احتمالا تفاوتی اندک تا عدم تفاوت را در درد کولیک کلیوی طی 30 دقیقه ایجاد می‌کند (MD؛ 0.03 سانتی‌متر؛ 95% CI؛ 0.59- تا 0.65؛ 1 مطالعه، 337 شرکت‌کننده؛ شواهد با قطعیت متوسط).
لورنوکسیکام (lornoxicam) در مقایسه با دیگر NSAIDها احتمالا تفاوتی اندک تا عدم تفاوت را در درد کولیک کلیوی در 30 دقیقه ایجاد می‌کند (MD؛ 0.22- سانتی‌متر؛ 95% CI؛ 0.69- تا 0.24؛ I² = 12%؛ 2 مطالعه، 170 شرکت‌کننده؛ شواهد با قطعیت متوسط).
کتورولاک (ketorolac) در مقایسه با دیکلوفناک ممکن است منجر به تفاوتی اندک تا عدم تفاوت در درد کولیک کلیوی در 60 دقیقه (MD؛ 0.23 سانتی‌متر؛ 95% CI؛ 1.16- تا 1.62، 1 مطالعه، 57 شرکت‌کننده؛ شواهد با قطعیت پائین) و نیاز به دریافت داروی نجات در عرض 120 دقیقه (RR: 1.76؛ 95% CI؛ 0.73 تا 4.24؛ I² = 0%؛ 2 مطالعه؛ 114 شرکت‌کننده؛ شواهد با قطعیت پائین) شود.
کتورولاک داخل وریدی (IV) در مقایسه با ایبوپروفن وریدی ممکن است باعث تفاوتی اندک تا عدم تفاوت در درد کولیک کلیوی طی 30 دقیقه شود (MD؛ 1.36 سانتی‌متر؛ 95% CI؛ 0.85 تا 1.87؛ I² = 84%؛ 2 مطالعه، 361 شرکت‌کننده؛ شواهد با قطعیت پائین). کتورولاک داخل وریدی در مقایسه با ایبوپروفن داخل وریدی ممکن است شانس کمتری برای کاهش قابل توجه درد در عرض 30 دقیقه داشته باشد (RR؛ 0.17؛ 95% CI؛ 0.04 تا 0.73؛ 1 مطالعه، 240 شرکت‌کننده؛ شواهد با قطعیت پائین).
کتوپروفن در مقایسه با دیکلوفناک احتمالا باعث تفاوتی اندک تا عدم تفاوت در درد کولیک کلیوی در 30 دقیقه می‌شود (MD؛ 0.43- سانتی‌متر؛ 95% CI؛ 1.18- تا 0.32؛ 1 مطالعه، 80 شرکت‌کننده؛ شواهد با قطعیت متوسط). شواهد در مورد تاثیر کتوپروفن در مقایسه با دیکلوفناک بر کاهش قابل توجه درد طی 40 دقیقه بسیار نامطمئن است (RR؛ 1.38؛ 95% CI؛ 1.08 تا 1.78؛ 1 مطالعه، 80 شرکت‌کننده؛ شواهد با قطعیت بسیار پائین).
ایندومتاسین (indomethacin) در مقایسه با دیکلوفناک احتمالا باعث تفاوتی اندک تا عدم تفاوت در درد کولیک کلیوی در 30 دقیقه خواهد شد (MD؛ 0.20 سانتی‌متر؛ 95% CI؛ 0.90- تا 1.30؛ 1 مطالعه، 83 شرکت‌کننده؛ شواهد با قطعیت متوسط).
پیرپروفن (pirprofen) در مقایسه با ایندومتاسین ممکن است منجر به کاهش زیادی در نیاز به دریافت داروی نجات در 30 دقیقه شود (RR؛ 0.58؛ 95% CI؛ 0.41 تا 0.82؛ 1 مطالعه، 205 شرکت‌کننده؛ شواهد با قطعیت پائین).
NSAIDهای داخل وریدی در مقایسه با NSAIDهای داخل عضلانی احتمالا تفاوتی اندک تا عدم تفاوت را در درد کولیک کلیوی طی 30 دقیقه ایجاد می‌کنند (MD؛ 0.34- سانتی‌متر؛ 95% CI؛ 1.19- تا 0.51؛ I 2 = 42%؛ 2 مطالعه، 134 شرکت‌کننده؛ شواهد با قطعیت متوسط).
NSAIDهای داخل وریدی در مقایسه با NSAIDهای رکتال ممکن است نیاز به دریافت داروی نجات را طی 30 دقیقه کاهش دهند (RR؛ 0.35؛ 95% CI؛ 0.14 تا 0.88؛ 1 مطالعه، 116 شرکت‌کننده؛ شواهد با قطعیت پائین).
شواهد در مورد مضرات بالقوه NSAIDها نامشخص است.
خطر سوگیری (bias)
خطر سوگیری در سطح متوسط تا بالا در سراسر مطالعات دیده شد. این مساله به دلیل نسبت بالای قضاوت‌های نامشخص خطر سوگیری پنهان‌سازی تخصیص (concealment bias) و خطر بالای سوگیری گزارش‌دهی انتخابی (selective reporting) بود.
این متن توسط مرکز کاکرین ایران به فارسی ترجمه شده است.