اولتراسوند یک فناوری الکترونیکی است که از بازتاب پالسهای صوتی با فرکانس بالا برای ایجاد تصاویر استفاده میکند. اولتراسوند ممکن است در شرایط مختلف در دوران بارداری مورد استفاده قرار گیرد. فرض بر این است که استفاده روتین از اولتراسوند در اوایل دوره بارداری در مقایسه با استفاده انتخابی از آن برای اندیکاسیونهای خاص مانند پس از بروز عوارض بالینی (مانند خونریزی در اوایل دوره بارداری) یا وجود نگرانیهایی در مورد رشد جنین منجر به تشخیص زودتر مشکلات و بهبود مدیریت عوارض بارداری میشود.
این مرور بر انجام اولتراسوند روتین در اوایل دوره بارداری (پیش از هفته 24) متمرکز است. تعداد 11 کارآزمایی تصادفیسازی و کنترل شده را شامل 37,505 زن وارد مرور کردیم. انجام زودهنگام اولتراسوند، تشخیص سریع بارداریهای چند قلویی را بهبود بخشیده و تعیین بهتر تاریخ زایمان ممکن است منجر به انجام کمتر القا برای وضعیت پس از ماچوریتی (post maturity) شود. تشخیص ناهنجاری جنین فقط در دو کارآزمایی با جزئیات مورد بررسی قرار گرفت. هیچ شواهدی مبنی بر تفاوت معنیدار بین گروه غربال شده و کنترل برای مرگومیر پریناتال وجود نداشت. نتایج نشان نمیدهند که انجام روتین اسکن پیامدهای نامطلوب را برای نوزادان کاهش میدهد یا منجر به استفاده کمتر از خدمات سلامت توسط مادران و نوزادان میشود. پیگیری طولانیمدت کودکانی که پیش از تولد در معرض اسکن قرار داشتند، نشان نمیدهد که اسکنها تاثیر مخربی بر رشد و تکامل جسمی یا ذهنی کودکان دارند. مطالعات در طول سه دهه انجام شده و پیشرفتهای فنی در تجهیزات، استفاده گستردهتر از اولتراسونوگرافی، و افزایش آموزش و تخصص اپراتورها ممکن است منجر به انجام موثرتر سونوگرافی شده باشد.
اولتراسوند زودهنگام تشخیص بارداریهای چند قلویی را در اوایل دوره بارداری بهبود میبخشد و تعیین بهتر تاریخ زایمان ممکن است منجر به انجام کمتر القای زایمان برای پس از ماچوریتی (post maturity) شود. با توجه به این واقعیت که هم در زمان و هم در تعداد اسکنهایی که زنان دریافت میکنند، تفاوت قابلتوجهی وجود دارد، در تفسیر نتایج جنبههای این مرور احتیاط لازم است.
اولتراسوند تشخیصی یک فناوری الکترونیکی پیچیده است که از پالسهای صوتی با فرکانس بالا برای تولید تصویر استفاده میکند. اولتراسوند تشخیصی ممکن است در شرایط خاص مختلفی در دوران بارداری مورد استفاده قرار گیرد، مانند پس از بروز عوارض بالینی یا در مواردی که نگرانی در مورد رشد جنین وجود دارد. از آنجایی که پیامدهای نامطلوب ممکن است در بارداریهای بدون عوامل خطر واضح نیز رخ دهند، فرضیاتی وجود دارد مبنی بر اینکه انجام روتین اولتراسوند در همه بارداریها، با امکان تشخیص زودهنگام و مدیریت بهتر عوارض بارداری، مفید خواهد بود. انجام غربالگری معمول ممکن است برای اوایل دوره بارداری، اواخر بارداری، یا هر دو، برنامهریزی شود. تمرکز این مرور بر انجام اولتراسوند روتین در اوایل دوره بارداری است.
ارزیابی اینکه انجام روتین اولتراسوند در اوایل دوره بارداری برای ارزیابی جنین (یعنی استفاده از آن به عنوان یک تکنیک غربالگری) در مقایسه با استفاده انتخابی از آن در اوایل دوره بارداری (برای اندیکاسیونهای خاص)، تاثیری بر تشخیص ناهنجاریهای جنینی، بارداریهای چند قلویی، نرخ انجام مداخلات بالینی و بروز پیامدهای نامطلوب جنین میگذارد یا خیر.
پایگاه ثبت کارآزماییهای گروه بارداری و زایمان در کاکرین (30 مارچ 2015) و فهرست منابع مطالعات بازیابی شده را جستوجو کردیم.
کارآزماییهای تصادفیسازی و کنترل شده منتشر شده، منتشر نشده، و در حال انجام که پیامدها را در زنانی مقایسه کردند که اولتراسوند روتین را در برابر اولتراسوند انتخابی در اوایل دوره بارداری (یعنی کمتر از هفته 24 بارداری) دریافت کردند. کارآزماییهای شبه-تصادفیسازی شده را نیز در این مرور گنجاندهایم.
دو نویسنده مرور بهطور مستقل از هم کارآزماییها را برای ورود و خطر سوگیری (bias) ارزیابی کرده، دادهها را استخراج و صحت (accuracy) آنها را بررسی کردند. از نرمافزار Review Manager برای وارد کردن و آنالیز دادهها استفاده کردیم.
اولتراسوند روتین/آشکار در برابر اولتراسوند انتخابی/پنهانی: 11 کارآزمایی شامل 37,505 زن. اولتراسوند برای ارزیابی جنین در اوایل دوره بارداری، عدم تشخیص بارداری چند قلویی را تا هفته 24 بارداری کاهش میدهد (خطر نسبی (RR): 0.07؛ 95% فاصله اطمینان (CI): 0.03 تا 0.17؛ 295 شرکتکننده، 7 مطالعه، شواهد با کیفیت متوسط). اسکنهای روتین تشخیص ناهنجاریهای عمده جنین را پیش از هفته 24 بارداری بهبود میبخشند (RR: 3.46؛ 95% CI؛ 1.67 تا 7.14؛ 387 شرکتکننده؛ 2 مطالعه،شواهد با کیفیت متوسط). اسکن روتین با کاهش القای زایمان برای بارداری «پس از ترم (post term)» همراه است (RR: 0.59؛ 95% CI؛ 0.42 تا 0.83؛ 25,516 شرکتکننده، 8 مطالعه)، اما شواهد مربوط به این پیامد کیفیت پائینی دارند، زیرا بیشترین تاثیر تجمعی توسط مطالعاتی با محدودیت طراحی و دارای ناهمگونی ارائه شد (I² = 68%). انجام اولتراسوند برای ارزیابی جنین در اوایل دوره بارداری تاثیری بر مرگومیر پریناتال ندارد (تعریف شده به صورت مردهزایی پس از ورود به کارآزمایی یا مرگومیر نوزاد زنده متولد شده تا 28 روزگی) (RR: 0.89؛ 95% CI؛ 0.70 تا 1.12؛ 35,735 شرکتکننده، 10 مطالعه، شواهد با کیفیت پائین). به نظر نمیرسد اسکنهای روتین با کاهش پیامدهای نامطلوب برای نوزادان یا استفاده از خدمات سلامت توسط مادران و نوزادان همراه باشد. پیگیری طولانیمدت کودکانی که داخل رحم در معرض اسکن قرار داشتند، نشان نمیدهد که تاثیر مخربی بر رشد فیزیکی یا شناختی کودکان داشتهاند.
این مرور شامل چندین کارآزمایی بزرگ و با طراحی خوب است، اما عدم انجام کورسازی (blinding) مشکلی شایع در همه مطالعات بود و ممکن است بر برخی از پیامدها تاثیر بگذارد. کیفیت شواهد برای همه پیامدهای اولیه مرور ارزیابی شده و در سطح متوسط یا پائین بیان شد. تنزل رتبه کیفیت شواهد به دلیل گنجاندن مطالعاتی با محدودیتهای طراحی، عدم دقت نتایج و وجود ناهمگونی بود.
این متن توسط مرکز کاکرین ایران به فارسی ترجمه شده است.