آنتیاکسیدانها موادی هستند که از سلولها در برابر آسیبهای ناشی از مولکولهای ناپایدار به نام رادیکالهای آزاد (که باعث اکسیداتیو استرس میشوند) محافظت میکنند. به خوبی مشخص شده که افزودن میوهها و سبزیجات غنی از آنتیاکسیدان به رژیم غذایی روزانه، توانایی شما را برای مبارزه با عفونت و بیماری تقویت میکند. شواهد اخیر نشان میدهند که تغییرات پیشرونده مغز با آشکار شدن اسکیزوفرنی رخ میدهند. از میان بسیاری از توضیحات احتمالی، اکسیداتیو استرس ممکن است یکی از عواملی باشد که به زوال مغز و ماده خاکستری آن کمک کرده و منجر به مشکلاتی در تفکر و عملکرد روزمره افراد میشود. هدف از این مرور، ارزیابی تاثیر آنتیاکسیدانها بهعنوان یک درمان کمکی در کنار داروهای آنتیسایکوتیک استاندارد است. بهویژه، با کاهش (یا تقلیل) اپیزودهای روانپریشی و نشانههای اصلی، و پیشگیری از عود.
جستوجو برای یافتن کارآزماییهای تصادفیسازی شده در سالهای 2010 و 2012 انجام شد، نویسندگان مرور 22 کارآزمایی مرتبط را پیدا کردند که در مجموع 2041 فرد مبتلا به اسکیزوفرنی را تصادفیسازی کردند. کارآزماییها تاثیرات مصرف انواع آنتیاکسیدانها (آلوپورینول (allopurinol)، جینکو بیلوبا (Ginkgo biloba) ، ان-استیل سیستئین (N-acetyl cysteine; NAC)، سلژیلین (selegiline)، ویتامینهای C و E) را در مقابل دارونما (placebo) مقایسه کردند. اکثر نتایج، هیچ تفاوت واقعی را میان آنتیاکسیدانها و دارونما نشان ندادند، اگرچه شواهدی حاکی از تاثیر مثبت جینکو بیلوبا بر نشانههای روانپریشی در کوتاهمدت وجود داشت. کیفیت این شواهد در سطح متوسط بود.
با این حال، بهطور کلی، کارآزماییها از فقدان پیامدهای دنیای واقعی مانند پاسخ بالینی، نرخ عود، کیفیت زندگی، عملکرد، بیخطری و رضایت یا قابلیت پذیرش مداخله درمانی رنج میبردند. عوارض جانبی نیز ضعیف گزارش شدند، زیرا برخی از مطالعات هیچ دادهای را برای عوارض جانبی ارائه نمیدهند.
جینکو بیلوبا و NAC به عنوان امیدوار کنندهترین گزینهها در کارآزماییها مطرح شدند، بنابراین باید در طراحی کارآزماییهای آتی بزرگتر و طولانیتر و با گزارشدهی بهتر نسبت به 22 مطالعهای که در حال حاضر وجود دارند، اولویت داشته باشند.
بن گری (Ben Gray)، پژوهشگر همکار اصلی، بنیاد مکپین (McPin Foundation): /http://mcpin.org .
اگرچه 22 کارآزمایی میتوانستند در این مرور گنجانده شوند، شواهد ارائه شده محدود بوده و عمدتا مرتبط با متخصصان بالینی یا مصرفکنندگان نیست. بهطور کلی، اگرچه خطر سوگیری ریزش نمونه (attrition) و سوگیری گزارشدهی (reporting bias) انتخابی دادهها درون کارآزماییها در حد پائین بود، خود کارآزماییها به اندازه کافی قدرت آماری نداشتند و به دورههای پیگیری اساسیتری نیاز دارند. انجام کارآزماییهای بزرگتر و با دورههای طولانیتر پیگیری مورد نیاز است. پیامدها باید برای افراد مبتلا به اسکیزوفرنی معنادار بوده و شامل معیارهای بهبود و عود (نه فقط نمرات مقیاس رتبهبندی)، دادههای مربوط به عملکرد و کیفیت زندگی و قابلیت پذیرش مداخله و مهمتر از همه، دادههای بیخطری باشند.
شواهد زیادی وجود دارد مبنی بر اینکه تغییرات پیشرونده در ساختار و عملکرد مغز با آشکار شدن اسکیزوفرنی (schizophrenia) رخ میدهند. از میان بسیاری از کاندیداهای احتمالی، اکسیداتیو استرس ممکن است یکی از واسطههای پیشرفت عصبی، از دست دادن ماده خاکستری و بروز اختلال شناختی و عملکردی پس از آن باشد. آنتیاکسیدانها عبارتند از مولکولهای اگزوژن (exogenous) یا اندوژن (endogenous) که هر نوع اکسیداتیو استرس یا پیامدهای آن را کاهش میدهند. مکانیسم عمل آنها میتواند شامل از بین بردن مستقیم رادیکالهای آزاد تا افزایش دفاع آنتی اکسیداتیو باشد. شواهدی وجود دارد که نشان میدهد درمانهای فعلی بر مسیرهای اکسیداتیو تاثیر گذاشته و ممکن است تا حدی حالتهای پرو-اکسیداتیو را در اسکیزوفرنی معکوس کنند. با این حال، متون علمی موجود نشان میدهند که این درمانها بهطور کامل کمبود سطوح آنتیاکسیدانی یا سطوح اکسیدانها را در اسکیزوفرنی بازیابی نمیکنند. به این ترتیب، علاقه به توسعه مداخلاتی با هدف بازگرداندن این تعادل اکسیداتیو فراتر از مزایای آنتیسایکوتیکها در این جهت وجود داشته است. اگر قرار است آنتیاکسیدانها در درمان این بیماری جدی جایگاهی داشته باشند، باید اطلاعات مرتبط و بهروز در اختیار متخصصان بالینی و محققین قرار گیرند.
ارزیابی تاثیر آنتیاکسیدانها به عنوان درمانهای کمکی برای داروهای آنتیسایکوتیک استاندارد به منظور بهبود اپیزودهای روانپریشی حاد و نشانههای اصلی، و پیشگیری از عود در افراد مبتلا به اسکیزوفرنی.
به جستوجو در پایگاه ثبت کارآزماییهای مبتنی بر مطالعه گروه اسکیزوفرنی در کاکرین بر اساس جستوجوهای منظم در CINAHL؛ BIOSIS؛ AMED؛ Embase؛ PubMed؛ MEDLINE؛ PsycINFO، و پایگاههای ثبت کارآزماییهای بالینی پرداختیم. هیچ محدودیتی از نظر زبان، تاریخ، نوع مقاله، یا وضعیت انتشار، برای ورود رکوردها به این پایگاه ثبت وجود نداشت. این جستوجو را در نوامبر 2010 و پس از آن در 8 ژانویه 2015 انجام دادیم. همچنین منابع تمام مطالعات شناسایی شده را برای یافتن کارآزماییهای بیشتر بررسی کرده و برای کسب اطلاعات بیشتر با نویسندگان کارآزماییها تماس گرفتیم.
اگر کارآزماییهای تصادفیسازی و کنترل شده (randomised controlled trials; RCTs) شامل افراد مبتلا به اسکیزوفرنی بودند که به یک ماده با پتانسیل آنتیاکسیدانی یا دارونما (placebo) بهعنوان مکمل درمان استاندارد آنتیسایکوتیک اختصاص داده شدند، گزارشهای آنها را وارد مرور کردیم.
دادهها را بهطور جداگانه از این کارآزماییها استخراج کرده و خطرات نسبی (RR) یا تفاوتهای میانگین (MD) را با 95% فواصل اطمینان (CI) تخمین زدیم. خطر سوگیری (bias) را برای مطالعات وارد شده ارزیابی کرده و جدول «خلاصهای از یافتهها» را با استفاده از رویکرد درجهبندی توصیه، ارزیابی، توسعه و ارزشیابی (Grading of Recommendations Assessment, Development and Evaluation; GRADE) تهیه کردیم.
این مرور شامل 22 RCT با کیفیت و حجم نمونه متفاوت است که جینکو بیلوبا (Ginkgo biloba) ، ان-استیل سیستئین (N-acetyl cysteine; NAC)، آلوپورینول (allopurinol)، دهیدرواپیآندروسترون (dehydroepiandrosterone; DHEA)، ویتامین C، ویتامین E یا سلژیلین (selegiline) را مطالعه کردند. میانه (median) دوره پیگیری، هشت هفته بود. فقط سه مطالعه شامل اقلیتی از شرکتکنندگان، پیامد اولیه قبلی انتخاب شده را، یعنی پاسخ مهم بالینی، گزارش کردند. دادههای کوتاهمدت برای این پیامد (به صورت حداقل 20% بهبودی در نمرات مقیاس سندرم مثبت و منفی (Positive and Negative Syndrome Scale; PANSS) اندازهگیری شد) مشابه بودند (3 RCT؛ 229 = n؛ RR: 0.77؛ 95% CI؛ 0.53 تا 1.12، شواهد با کیفیت پائین ). مطالعات معمولا فقط نمرات نقطه پایانی (endpoint) مقیاس رتبهبندی آسیبشناسی روانی را گزارش کردند. نشانههای روانپریشی در کسانی که آنتیاکسیدان کمکی دریافت کردند، طبق نمرات PANSS (7 RCT؛ n = 584؛ MD: 6.00-؛ 95% CI؛ 10.35- تا 1.65-؛ شواهد با کیفیت بسیار پائین ) و مقیاس مختصر رتبهبندی روانپزشکی (Brief Psychiatric Rating Scale; BPRS) (8 RCT؛ n = 843؛ MD: -3.20؛ 95% CI؛ 5.63- تا 0.78-؛ شواهد با کیفیت پائین ) کمتر بود. بهطور کلی، هیچ تفاوتی در کوتاهمدت از لحاظ ترک زودهنگام مطالعه (16 RCT؛ n = 1584؛ RR: 0.73؛ 95% CI؛ 0.48 تا 1.11؛ شواهد با کیفیت متوسط ) یا در عملکرد کلی (2 RCT؛ n = 52؛ MD: -1.11؛ 95% CI؛ 8.07- تا 5.86، شواهد با کیفیت پائین ) وجود نداشت. در مجموع، عوارض جانبی به صورت ضعیفی گزارش شدند. سه مطالعه دادههای قابل استفادهای را برای «هر گونه عوارض جانبی جدی» گزارش کردند، نتایج دوپهلو (equivocal) بودند (3 RCT؛ n = 234؛ RR: 0.65؛ 95% CI؛ 0.19 تا 2.27، شواهد با کیفیت پائین ). هیچ شواهدی برای عود، کیفیت زندگی یا استفاده از خدمات مراقبت در دسترس نبود.
این متن توسط مرکز کاکرین ایران به فارسی ترجمه شده است.