پیشینه و هدف مطالعه مروری
درد عضلانی معمولا بعد از ورزش شدید یا غیر-عادی اتفاق میافتد. این درد بین 24 تا 72 ساعت بعد از اولین ورزش شروع میشود. بسیاری از افراد پیش و پس از ورزش مکملهای آنتیاکسیدان مانند ویتامین C و/یا E یا غذاهای غنی شده با آنتیاکسیدان مانند آب آلبالو یا آب انار مصرف میکنند، و معتقدند که این مکملها پس از ورزش باعث پیشگیری و کاهش درد عضلانی خواهند شد.
نتایج جستوجو
ما بانکهای اطلاعاتی پزشکی را برای یافتن مطالعاتی تا فوریه 2017 جستوجو کردیم که مکملیاری آنتیاکسیدان را با مداخلات کنترل کننده مانند دارونما (placebo) (یک قرص یا نوشیدنی ساختگی بدون آنتیاکسیدان) یا عدم درمان مقایسه کردند. 50 مطالعه را یافتیم، که همه آنها مکملیاری آنتیاکسیدان را با یک دارونما مقایسه کردند. این مطالعات در کل نتایج مربوط به 1089 شرکتکننده را گزارش کردند. از این تعداد، نزدیک به 9 شرکتکننده از 10 شرکتکننده مرد بودند. سن شرکتکنندگان بین 16 و 55 سال بوده و وضعیت آموزشی آنها از افراد بدون فعالیت تا آموزشدیده متوسط، متغیر بود. این مطالعات از نظر نوع و دوز مکمل آنتیاکسیدان و نوع ورزشهای استفاده شده که باعث ایجاد درد عضلانی میشوند، بسیار متفاوت بودند. تمام مطالعات از آنتیاکسیدان با دوز بالاتر از مقدار توصیه شده روزانه استفاده کردند.
نتایج کلیدی
شواهدی وجود دارد که نشان میدهد مکملیاری آنتیاکسیدان با دوز بالا ممکن است تا 6 ساعت و در 24، 48 و 72 ساعت پیگیری، اما نه در 96 ساعت، درد عضلانی را کمی کاهش دهد. با این حال، این کاهشها به قدری کوچک بودند که بعید است تفاوت ایجاد کنند. هیچ یک از این کارآزماییها پیامدهای مربوط به بهبود ذهنی را، مانند بازگشت به فعالیتهای قبلی بدون علائم یا نشانهها گزارش نکرد.
فقط نه مطالعه عوارض جانبی را گزارش کرد و فقط دو مطالعه عوارض جانبی را یافتند. تمام شش شرکتکننده در گروه آنتیاکسیدان یک کارآزمایی اسهال داشتند و چهار شرکتکننده از آنها نیز دچار سوءهاضمه خفیف شدند؛ این عوارض جانبی به خوبی شناخته شده مربوط به یک آنتیاکسیدان به خصوص استفاده شده در این مطالعه است. یکی از 26 شرکتکننده در کارآزمایی دوم دیسترس خفیف گوارشی داشت.
کیفیت شواهد
ما کیفیت شواهد مربوط به درد عضلانی را «متوسط» یا «پائین» در نظر گرفتیم. این کار بهطور عمده به این دلیل بود که اکثر مطالعات دارای جنبههایی بودند که میتوانست قابلیت اطمینان نتایج آنها را تحت تاثیر قرار داده و در برخی موارد به دلیل تغییر در نتایج مطالعات بود. این بدان معنی است که عدم قطعیت کمی در مورد این یافتهها وجود دارد و ممکن است پژوهش بیشتر، شواهدی ارائه کنند که نتیجهگیری ما را تغییر دهند.
نتیجهگیریهای نویسندگان
بهنظر نمیرسد که مکملیاری آنتیاکسیدان درد عضلانی اولیه را بلافاصله پس از تمرین یا یک، دو، سه یا چهار روز پس از ورزش، کاهش دهد.
شواهد با کیفیت متوسط تا پائین وجود دارد که نشان میدهد مکملیاری آنتیاکسیدان با دوز بالا منجر به کاهش مرتبط بالینی در درد عضلانی پس از ورزش تا 6 ساعت یا 24، 48، 72 و 96 ساعت پس از ورزش نمیشود. شواهدی در مورد بهبود ذهنی وجود ندارد و در مورد عوارض جانبی مصرف مکملهای آنتیاکسیدانی فقط شواهد محدودی وجود دارد. این یافتهها و پیامهای به دست آمده از این مرور فرصتی را برای محققان و سایر ذینفعان فراهم میسازد تا با یکدیگر هماهنگ شده و اولویتها، و توجیههای اساسی، را برای پژوهش آینده در این زمینه در نظر بگیرند.
درد عضلانی معمولا پس از ورزش شدید، تمرینات ورزشی که فرد به آن عادت ندارد یا اقداماتی شامل انقباضات غیر-عادی رخ میدهد، جایی که عضله در حالی که تحت فشار است کشیده میشود. این درد بین 24 تا 72 ساعت بعد از اولین ورزش شروع میشود. بسیاری از افراد مکملهای آنتیاکسیدان یا غذاهای غنی شده با آنتیاکسیدان را پیش و پس از ورزش مصرف میکنند؛ چون اعتقاد دارند این کار باعث پیشگیری یا کاهش درد عضلانی پس از ورزش خواهد شد.
ارزیابی تاثیرات (مزایا و آسیبها) مکملهای آنتیاکسیدانی و غذاهای غنی شده با آنتیاکسیدان برای پیشگیری و کاهش شدت و مدت زمان تاخیر در شروع درد عضلانی پس از ورزش.
ما پایگاه ثبت تخصصی گروه ترومای استخوان، مفصل و عضله در کاکرین، پایگاه ثبت مرکزی کارآزماییهای کنترل شده کاکرین، MEDLINE؛ Embase؛ SPORTDiscus، پایگاههای ثبت کارآزمایی، فهرست منابع مقالات و مجموعه مقالات کنفرانس را تا فوریه 2017 جستوجو کردیم.
ما کارآزماییهای تصادفیسازی و شبه-تصادفیسازی و کنترل شدهای را وارد کردیم که به بررسی تاثیرات تمام اشکال مکملیاری آنتیاکسیدانی از جمله مکملهای آنتیاکسیدان خاص (مانند قرصها، پودرها، کنسانترهها) و غذاهای غنی شده با آنتیاکسیدان یا رژیمهای غذایی، برای پیشگیری یا کاهش تاخیر در شروع درد عضلانی (delayed onset muscle soreness; DOMS) پرداختند. ما مطالعاتی را که مکملیاری آنتیاکسیدان را با مکمل دیگری ترکیب کردند، از مرور خارج کردیم.
دو نویسنده مرور بهطور مستقل از هم نتایج جستوجو را غربالگری کردند، خطر سوگیری (bias) را ارزیابی کرده و دادهها را از کارآزماییهای وارد شده با استفاده از یک فرم از پیش پایلوت شده، استخراج کردند. در جایی که مناسب بود، نتایج کارآزماییهای قابل مقایسه را، عموما با استفاده از مدل اثرات تصادفی تجمیع کردیم. پیامدهایی که برای ارائه در جدول «خلاصه یافتهها» انتخاب شد، دردهای عضلانی بودند، که در زمانهای تا 6، 24، 48، 72 و 96 ساعت پس از ورزش، بهبود ذهنی و عوارض جانبی گردآوری شد. کیفیت شواهد را با استفاده از درجهبندی توصیه، ارزیابی، توسعه و ارزشیابی (GRADE) ارزیابی کردیم.
پنجاه کارآزمایی تصادفیسازی و کنترل شده با دارونما انتخاب شدند که 12 مورد از کارآزماییها از طرح متقاطع استفاده کردند. از 1089 شرکتکننده، 961 (88.2%) شرکتکننده مرد و 128 شرکتکننده (11.8%) زن بودند. محدوده سنی شرکتکنندگان بین 16 و 55 سال و وضعیت آموزشی از نشسته تا بهطور متوسط آموزش دیده متغیر بود. این کارآزماییها ناهمگون بودند، از جمله از نظر زمانبندی (قبل از ورزش یا پس از ورزش)، فراوانی، دوز، مدت زمان و نوع مکملیاری آنتیاکسیدان، و نوع ورزش قبلی. تمام مطالعات از آنتیاکسیدان با دوز بالاتر از مقدار توصیه شده روزانه استفاده کردند. اکثریت کارآزماییها (47) دارای ویژگیهای طراحی بودند که با توجه به گزارشدهی انتخابی و گزارش ضعیف پنهانسازی تخصیص در معرض خطر بالای سوگیری قرار داشتند، در نتیجه بهطور بالقوه قابلیت اطمینان یافتههای آنها دارای محدودیت بود.
ما فقط یک مقایسه را تست کردیم: مکملهای آنتیاکسیدان در برابر کنترل (دارونما). هیچ مطالعهای دوز بالا را در برابر دوز پائین مقایسه نکرد که مکملیاری شامل دوز پائین درون حد نرمال یا سطح توصیه شده آنتیاکسیدان بود.
نتایج تجمعی مربوط به درد عضلانی تفاوت اندکی به نفع مکملیاری آنتیاکسیدان پس از ورزش القا شده DOMS در تمام پیگیریهای اصلی نشان داد: تا 6 ساعت (تفاوت میانگین استاندارد شده (SMD): 0.30-؛ 95% فاصله اطمینان (CI): 0.56- تا 0.04-؛ 525 شرکتکننده؛ 21 مطالعه؛ شواهد با کیفیت پائین)؛ در 24 ساعت ساعت (SMD: -0.13؛ 95% CI؛ 0.27- تا 0.00؛ 936 شرکتکننده؛ 41 مطالعه؛ شواهد با کیفیت متوسط)؛ در 48 ساعت (SMD: -0.24؛ 95% CI؛ 0.42- تا 0.07-؛ 1047 شرکتکننده؛ 45 مطالعه؛ شواهد با کیفیت پائین)؛ در 72 ساعت (SMD: -0.19؛ 95% CI؛ 0.38- تا 0.00-؛ 657 شرکتکننده؛ 28 مطالعه؛ شواهد با کیفیت متوسط) و تفاوت کمی در 96 ساعت نشان داد (SMD: -0.05؛ 95% CI؛ 0.29- تا 0.19؛ 436 شرکتکننده؛ 17 مطالعه؛ شواهد با کیفیت پائین). هنگامی که مجددا مقیاس را به صورت 0 تا 10 سانتیمتر تقسیم کردیم تا بتوانیم تفاوت واقعی بین گروهها را تعیین کنیم، متوجه شدیم که 95% CIها برای هر پنج دوره پیگیری، بسیار کمتر از تفاوت مهم بین 1.4 سانتیمتر است: تا 6 ساعت (MD: -0.52؛ 95% CI؛ 0.95- تا 0.08-)؛ در 24 ساعت (MD: -0.17؛ 95% CI؛ 0.42- تا 0.07)؛ در 48 ساعت (MD: -0.41؛ 95% CI؛ 0.69- تا 0.12-)؛ در 72 ساعت (MD: -0.29؛ 95% CI؛ 0.59- تا 0.02)؛ و در 96 ساعت (MD: -0.03؛ 95% CI؛ 0.43- تا 0.37). بنابراین، اندازه تاثیرگذاری که پیشنهاد میکند مکملیاری آنتیاکسیدان منجر به درد عضلانی کمتری میشود، در عمل غیر-محتمل است که با تفاوتهای معنادار یا مهمی برابر باشد. هیچ یک از تجزیهوتحلیلهای زیر-گروه ما اختلافنظر را درباره تاثیر بر اساس نوع ورزش مبتنی بر DOMS (ایروبیک مکانیکی در برابر کل بدن) بررسی نکرده یا با توجه به منبع مالی تفاوتهای زیر-گروه را تایید کردند. تجزیهوتحلیل حساسیت به غیر از کارآزماییهای متقاطع نشان داد که ورود آنها تاثیر مهمی بر نتایج نداشت.
هیچ کدام از 50 کارآزمایی وارد شده بهبود ذهنی (بازگشت به فعالیتهای قبلی بدون علائم یا نشانهها) را اندازهگیری نکرد.
شواهد بسیار کمی در مورد عوارض جانبی بالقوه مصرف مکملهای آنتیاکسیدان وجود دارد؛ زیرا این پیامد فقط در نه کارآزمایی (216 شرکتکننده) گزارش شد. از بین مطالعاتی که عوارض جانبی را گزارش کردند، دو کارآزمایی از نه کارآزمایی عوارض جانبی را پیدا کردند. تمام شش شرکتکننده در گروه آنتیاکسیدان یک کارآزمایی دچار اسهال و چهار شرکتکننده از آنها نیز دچار سوءهاضمه خفیف شدند؛ این موارد عوارض جانبی شناخته شده خاص آنتیاکسیدان مورد استفاده در این کارآزمایی هستند. یکی از 26 شرکتکننده در کارآزمایی دوم دیسترس خفیف گوارشی داشت.
این متن توسط مرکز کاکرین ایران به فارسی ترجمه شده است.