سوال مطالعه مروری
محققان در کاکرین شواهد موجود را درباره تاثیرات وازودیلاتورها (داروهای مورد استفاده برای متسع کردن عروق خونی) در زنانی که تحت درمان باروری قرار می‌گیرند، مرور کردند.
پیشینه
مداخلات برای زنان تحت درمان باروری به دلایل مختلف با هدف بهبود پذیرش رحم، دارای بیش‌ترین اهمیت هستند. بسیاری از داروهای مختلف به منظور افزایش نرخ لانه‌گزینی (implantation) و تولد زنده ارزیابی شده‌اند. از جمله آنها عوامل وازودیلاتور هستند که برای اتساع عروق خونی جهت بهبود پذیرش آندومتر، ضخیم شدن آندومتر و کمک به ریلکس شدن رحم، از میان تاثیرات دیگر استفاده می‌شوند.
ویژگی‌های مطالعه
ما 15 کارآزمایی تصادفی‌سازی و کنترل شده (نوعی آزمایش که در آن افراد به‌صورت تصادفی به یک یا چند گروه درمانی اختصاص می‌یابند) را یافتیم که مصرف وازودیلاتورها را در برابر دارونما (placebo) یا عدم درمان در مجموعا 1326 زن تحت درمان باروری مقایسه کرده بودند. شواهد تا اکتبر 2017 به‌روز است.
نتایج کلیدی
فقط سه مورد از مطالعات وارد شده نرخ‌های تولد زنده را ذکر کرده بودند. به‌طور کلی، وازودیلاتورها احتمالا تفاوتی اندک یا عدم تفاوت در نرخ تولد زنده به وجود می‌آورند. شواهدی با کیفیت متوسط نشان می‌دهند که شاید وازودیلاتورها نرخ‌های کلی عوارض جانبی (شامل سردرد و تاکی‌کاردی (ضربان قلب سریع‌تر از معمول)) را در قیاس با دارونما یا عدم درمان افزایش دهند. با این حال، شواهد با کیفیت پائین حاکی از این است که وازودیلاتورها ممکن است احتمال باردار شدن را بالا ببرند.
کیفیت شواهد
کیفیت شواهد پائین تا متوسط است. نیاز به پژوهش‌های بیش‌تری وجود دارد (یک مطالعه در حال انجام است و در به‌روز کردن بعدی وارد این مرور خواهد شد).
شواهد برای اثبات این‌که وازودیلاتورها نرخ تولد زنده را در زنانی که تحت درمان باروری قرار می‌گیرند افزایش می‌دهند یا خیر، کافی نبود. گرچه شواهد با کیفیت پائین نشان می‌دهند که ممکن است وازودیلاتورها، نرخ‌های بارداری بالینی را اندکی افزایش دهند. شواهد با کیفیت متوسط بیانگر این هستند که وازودیلاتورها، عوارض جانبی کلی را نسبت به دارونما یا عدم درمان افزایش می‌دهند. نیاز به مطالعات با قدرت و توان کافی وجود دارد تا بتوان هر درمان را با دقت بیش‌تری ارزیابی کرد.
از زمانی که نخستین روش فناوری کمک‌باروری (assisted reproductive technology; ART) در دسترس قرار گرفته، نرخ بارداری‌های موفقی که سر موعد انجام می‌شوند (term)، آشکارا در حال افزایش است. وازودیلاتورها برای افزایش قدرت پذیرش آندومتر، ضخیم شدن آندومتر و کمک به انبساط و شل شدن (relaxation) رحم پیشنهاد می‌شوند که همه آنها می‌توانند پذیرش رحم را بهبود بخشیده و احتمال بارداری کمکی موفقیت‌آمیز را افزایش دهند.
ارزیابی اثربخشی و ایمنی وازودیلاتورها در زنانی که تحت درمان باروری قرار می‌گیرند.
ما در این بانک‌های اطلاعاتی الکترونیکی، پایگاه‌های ثبت کارآزمایی و وب‌سایت‌ها جست‌وجو کردیم: پایگاه ثبت تخصصی کارآزمایی‌های کنترل شده گروه زنان و باروری در کاکرین (CGF)؛ پایگاه ثبت مرکزی کارآزمایی‌های کنترل شده کاکرین از طریق پایگاه ثبت مطالعات آنلاین کاکرین (CRSO)؛ MEDLINE؛ Embase؛ PsycINFO؛ (CINAHL) Cumulative Index to Nursing and Allied Health Literature ؛ Web of Knowledge؛ the Open System for Information on Grey Literature in Europe (OpenSIGLE)؛ the Latin American and Caribbean Health Science Information Database (LILACS)؛ پایگاه‌های ثبت کارآزمایی بالینی و فهرست منابع مقالات مرتبط. این جست‌وجو را در اکتبر 2017 انجام دادیم و هیچ محدودیت زبانی را اعمال نکردیم.
کارآزمایی‌های تصادفی‌سازی و کنترل شده (randomised controlled trials; RCTs) مربوط به مقایسه وازودیلاتورها به‌تنهایی یا در ترکیب با درمان‌های دیگر در برابر دارونما (placebo) یا عدم درمان یا در برابر سایر عوامل در زنانی که تحت درمان باروری قرار می‌گیرند.
چهار نویسنده مرور به‌طور مستقل از هم مطالعات را انتخاب کردند، خطر سوگیری (bias) را ارزیابی، داده‌ها را استخراج و خطرهای نسبی (RRs) را محاسبه کردند. ما اطلاعات مطالعه را با استفاده از مدل اثر-ثابت ترکیب کرده و کیفیت شواهد را با بهره‌گیری از شیوه‌های درجهبندی توصیه، ارزیابی، توسعه و ارزشیابی (GRADE) ارزیابی کردیم. پیامدهای اولیه ما، تولد زنده یا تداوم بارداری و عوارض جانبی وازودیلاتور بود. پیامدهای ثانویه عبارت بودند از بارداری بالینی، ضخامت آندومتر، بارداری چند-قلویی، سقط جنین و بارداری خارج رحمی (ectopic).
ما 15 مطالعه را با مجموعا 1326 زن وارد کردیم. همه مطالعات وارد شده یک وازودیلاتور را در برابر دارونما یا عدم درمان مقایسه کرده بودند. خطر سوگیری را در اغلب این مطالعات نامشخص ارزیابی کردیم. به‌طور کلی، کیفیت شواهد برای اکثر پیامدها پائین تا متوسط بود. محدودیت‌های اصلی، عدم دقت به علت تعداد کم رخدادها و شرکت‌کنندگان و خطر سوگیری به دلیل روش‌های تصادفی‌سازی مبهم بود.
وازودیلاتورها احتمالا تفاوتی اندک یا عدم تفاوت در نرخ‌های تولد زنده در قیاس با دارونما یا عدم درمان ایجاد می‌کنند (RR: 1.18؛ 95% فاصله اطمینان (CI): 0.83 تا 1.69؛ سه RCT؛ N = 350؛ I² = %0؛ شواهد با کیفیت متوسط) اما احتمالا نرخ‌های کلی عوارض جانبی شامل سردرد و تاکی‌کاردی (tachycardia) را افزایش می‌دهند (RR: 2.35؛ 95% CI؛ 1.51 تا 3.66؛ چهار RCT؛ N = 418؛ I² = %0؛ شواهد با کیفیت متوسط). شواهد پیشنهاد می‌کند که اگر 236 نفر به ازای هر 1000 زن با دارونما یا عدم درمان به تولد زنده دست یابند، پس بین 196 و 398 به ازای هر 1000 نفر با مصرف وازودیلاتورها به این مهم دست پیدا می‌کنند.
وازودیلاتورها احتمالا در مقایسه با دارونما یا عدم درمان، نرخ بارداری بالینی را اندکی افزایش دهند (RR: 1.45؛ 95% CI؛ 1.19 تا 1.77؛ 11 RCT؛ N = 1054؛ I² = %6؛ شواهد با کیفیت پائین). احتمالا وازودیلاتورها تفاوتی اندک یا عدم تفاوت در نرخ بارداری چند-قلویی (RR: 1.15؛ 95% CI؛ 0.55 تا 2.42؛ سه RCT؛ N = 370؛ I² = %0؛ شواهد با کیفیت پائین)، سقط جنین (RR: 0.83؛ 95% CI؛ 0.37 تا 1.86؛ سه RCT؛ N = 350؛ I² = %0؛ شواهد با کیفیت پائین)، یا بارداری خارج رحمی (RR: 1.48؛ 95% CI؛ 0.25 تا 8.69؛ دو RCT؛ N = 250؛ I² = %5؛ شواهد با کیفیت پائین) ایجاد می‌کنند. همه مطالعات به مزیت ضخیم شدن آندومتر پی برده بودند، اما تاثیرات را متغیر گزارش کرده (I² = %92) و از میانگین تفاوت 0.80 بیش‌تر (95% CI؛ 0.18 تا 1.42) تا 3.57 بیش‌تر (95% CI؛ 3.01 تا 4.13) با شواهد دارای کیفیت بسیار پائین تغییر کرده بود؛ بنابراین ما درباره نحوه تفسیر این نتایج نامطمئن هستیم.
این متن توسط مرکز کاکرین ایران به فارسی ترجمه شده است.