پیشینه : این یک گزارش از مرور سیستماتیک است که بررسی میکند شرکت در فعالیتهایی که محیط طبیعی را ارتقا میبخشند (مانند حفظ مسیرهای دسترسی به حومه شهر) میتوانند سلامت جسمانی و روانی افراد را ارتقا بخشند. مرور سیستماتیک یک روش تحقیق برای شناسایی، ارزیابی کیفیت و ترکیب تمام شواهد مرتبط در مورد یک موضوع خاص است.
تصور میشود که تماس با محیط طبیعی تاثیر مثبتی بر سلامت و بهزیستی (well-being) افراد دارد. به عنوان مثال، کسانی که نزدیکتر به فضاهای سبز زندگی میکنند، از سلامت روانی بهتری نسبت به کسانی برخوردارند که در این شرایط زندگی نمیکنند. پارکها و حومه شهر همچنین ممکن است مکانی را برای فعالیتهای سالم فراهم کنند که سلامت جسمانی را ارتقا بخشند. علاقه به درک اینکه محیط طبیعی میتواند منبعی برای ارتقای سلامت عمومی باشد، وجود دارد.
روشها : ما میخواستیم بدانیم که شرکت در فعالیتهای حفاظت از طبیعت، یا دیگر فعالیتهایی که محیط زندگی را ارتقا میبخشند (مانند جمعآوری زباله)، میتوانند بر سلامت تاثیر بگذارند. فعالیتهای مورد بررسی با هدف ارتقای محیط زندگی بیرون در مکانهای شهری یا روستایی انجام شدند. شرکتکنندگان داوطلبان بزرگسال بودند یا توسط یک متخصص مراقبتهای سلامت ارجاع داده شدند.
یک مرور سیستماتیک را انجام دادیم. بانکهای اطلاعاتی را جستوجو کرده و با کارشناسان تماس گرفتیم تا تمام تحقیقات دانشگاهی و منتشر نشده مرتبط (منابع علمی خاکستری) را از هر کشوری شناسایی کنیم.
نتایج : تعداد 19 مطالعه را بر اساس دادههای عددی (کمّی) و متن از مصاحبهها (کیفی) پیدا کردیم. آنها در بریتانیا، ایالات متحده، کانادا و استرالیا انجام شدند.
اکثر مطالعات کمّی هیچ تاثیری را بر سلامت و بهزیستی افراد گزارش نکردند. شواهد محدودی وجود داشت مبنی بر اینکه مشارکت، تاثیرات مثبتی بر سلامت، کیفیت زندگی و سطوح فعالیت بدنی، بر اساس گزارش خود فرد، داشت. برخی نیز افزایش خستگی ذهنی و احساس بیشتر اضطراب را گزارش کردند.
مطالعات کیفی تجربیات افراد شرکتکننده و درک آنها را از مزایای مداخله نشان میدهند. افراد گزارش کردند که احساس بهتری داشتند. آنها فرصت افزایش تماس اجتماعی را دوست داشتند، به خصوص اگر به دلیل بیماری روانی از نظر اجتماعی، منزوی شده بودند. آنها همچنین برای حس موفقیت، حضور در طبیعت و ارائه یک ساختار روزانه ارزش قائل بودند.
محدودیتها : نتایج باید با احتیاط تفسیر شوند زیرا روشهای پژوهش مورد استفاده خیلی قوی نبودند و نمیتوانند بهطور قطعی نشان دهند که مشارکت باعث تغییر سلامت شد. کیفیت پژوهش، از نظر طراحی مطالعه و گزارشدهی، در سطح پائین بود.
نتیجهگیریها : با توجه به کیفیت شواهد، نمیتوانیم به هیچ نتیجهگیری قطعی برسیم. برای درک اینکه دقیقا چگونه و چرا این فعالیتها ممکن است برای سلامت مفید باشند، و ارزیابی اینکه میتوان از آنها به عنوان یک ابزار موثر برای ارتقای سلامت استفاده کرد یا خیر، به انجام تحقیقات قابل اعتماد بیشتری نیاز است.
شواهد کمّی اندکی از مزایای مثبت یا منفی سلامت و بهزیستی از شرکت در EECA وجود دارد. با این حال، تحقیقات کیفی، سطوح بالایی را از منافع درک شده میان شرکتکنندگان نشان داد. شواهد کمّی برگرفته از طراحیهای مطالعه با خطر بالای سوگیری بوده، و شواهد کیفی فاقد جزئیات گزارش بودند. اکثر مطالعات وارد شده ارزیابیهای برنامه بودند، که به صورت داخلی انجام شده یا توسط ارائه دهنده تامین مالی شدند.
چارچوب مفهومی، طیفی را از مکانیسمهای به هم پیوسته نشان میدهد که از طریق آن افراد معتقدند بهطور بالقوه به مزایای سلامت و بهزیستی، مانند فرصتهایی برای تماس اجتماعی، دست مییابند. همچنین تعدیل کنندهها و واسطههای بالقوه تاثیر مداخله را در نظر میگیرد.
یکی از یافتههای اصلی مرور، مشکل ذاتی مرتبط با ایجاد شواهد قوی از اثربخشی برای مداخلات پیچیده است. چارچوب مفهومی را توسعه دادیم تا نشان دهیم افراد چگونه معتقد بودند که سود میبرند. بررسی چنین مکانیسمهایی در یک مرور مبتنی بر نظریه بعدی (subsequent theory) ممکن است یکی از راههای بررسی شواهد تاثیر این فعالیتها باشد.
چارچوب مفهومی نیاز به اصلاح بیشتر از طریق مرورهای مرتبط و شواهد قابل اعتمادتر دارد. تحقیقات آینده باید از طراحیهای مطالعاتی قویتر استفاده کنند و مداخلات کلیدی و جزئیات شرکتکننده را گزارش دهند.
تحقیقات و علاقه سیاستی رو به رشدی در مورد پتانسیل استفاده از محیط طبیعی برای افزایش سلامت و بهزیستی (well-being) انسان وجود دارد. این منبع ممکن است به عنوان یک ابزار ارتقای سلامت برای رسیدگی به بار (burden) فزاینده مشکلات رایج سلامت مانند افزایش بیماریهای مزمن و نگرانیهای سلامت روان مورد استفاده قرار نگیرد. فعالیتهای ارتقا و حفاظت از محیط زیست در فضای باز (EECA) (بهعنوان مثال جمعآوری زباله بدون دستمزد، کاشت درخت یا نگهداری مسیر) فرصتهایی را برای فعالیت بدنی در کنار ارتباط بیشتر با محیطهای محلی، تقویت ارتباطات اجتماعی درون جوامع و ارتقا عزت نفس از طریق فعالیتهایی که موقعیت را ارتقا میبخشند، که ممکن است به نوبه خود باعث ارتقا بیشتر رفاه شود، ارائه میدهد.
ارزیابی تاثیرات سلامت و بهزیستی بر بزرگسالان پس از مشارکت در فعالیتهای ارتقا و حفاظت از محیط زیست.
با وبسایتهای بیش از 250 سازمان EECA تماس گرفتیم یا آنها را جستوجو کردیم تا منابع علمی خاکستری را شناسایی کنیم. محدودیتهای منابع به این معنی است که اکثر وبسایتها از بریتانیا، ایالات متحده آمریکا، کانادا و استرالیا بودند. بانکهای اطلاعاتی زیر را جستوجو کردیم (در ابتدا در اکتبر 2012، بهروزرسانی در اکتبر 2014، به جز CAB Direct؛ OpenGrey؛ SPORTDiscus، و TRIP Database)، با استفاده از روشهای جستوجو که با گروههای مشاوره پروژه (عمدتا راهنمایان فعالیتهای نوع EECA و کارشناسان روششناسی (methodology)) ایجاد شدند: ASSI؛ BIOSIS؛ British Education Index؛ British Nursing Index؛ CAB Abstracts؛ Campbell Collaboration؛ Cochrane Public Health Specialized Register؛ DOPHER; EMBASE؛ ERIC؛ Global Health؛ GreenFILE؛ HMIC؛ MEDLINE-in-Process؛ MEDLINE؛ OpenGrey؛ PsychINFO؛ Social Policy and Practice؛ SPORTDiscus؛ TRoPHI؛ Social Services Abstracts; Sociological Abstracts؛ کتابخانه کاکرین ؛ TRIP database؛ و Web of Science. از استناد و مقالات مرتبط استفاده شد. جستوجوها محدود به مطالعاتی به زبان انگلیسی بودند که پس از سال 1990 منتشر شدند.
دو نویسنده مرور بهطور مستقل از هم مقالات را ارزیابی کردند. مطالعات وارد شده تاثیر EECA را بر سلامت و بهزیستی بزرگسالان بررسی کردند. مداخلات واجد شرایط عبارت بودند از: هدف آن، ارتقای محیط طبیعی یا ساخته شده در فضای باز، در سطح محلی یا گستردهتر بود؛ در مکانهای شهری یا روستایی در هر کشوری اعمال شدند؛ شامل مشارکت فعال بودند؛ و از طریق استخدام با حقوق انجام نشدند.
تحقیقات کمّی و کیفی را وارد کردیم. طراحیهای مطالعات کمّی، شامل کارآزماییهای تصادفیسازی شده و کنترل شده (RCTs)، RCTهای خوشهای (cluster)، شبه-RCTهای خوشهای، شبه-RCTها، مطالعات کنترل شده قبل-و-بعد (before-and-after)، سریهای زمانی منقطع شده، مطالعات کوهورت (آیندهنگر یا گذشتهنگر)، مطالعات مورد-شاهدی و مطالعات کنترل نشده قبل و بعد (uBA). اگر از روشهای کیفی شناخته شده برای گردآوری و تجزیهوتحلیل دادهها استفاده شد، پژوهش کیفی را وارد کردیم.
یک نویسنده دادهها را استخراج کرده، و نویسنده دیگر دادهها را بررسی کرد. دو نویسنده مرور بهطور مستقل از هم کیفیت مطالعه را با استفاده از ابزار Effective Public Health Practice Project (برای مطالعات کمّی) یا معیارهای Wallace (برای مطالعات کیفی) ارزیابی کردند. ناهمگونی (heterogeneity) معیارهای پیامد و گزارشدهی ضعیف از ویژگیهای مداخله، مانع از انجام متاآنالیز شد، بنابراین نتایج را به صورت نقل قول (narrative) ترکیب کردیم. یافتههای تحقیق کیفی را با استفاده از تحلیل موضوعی (thematic analysis) ترکیب کردیم.
جستوجوهای انجام شده در بانک اطلاعاتی، 21,420 رکورد را شناسایی کردند، که 21,304 مورد در مرحله بررسی عنوان/چکیده حذف شدند. جستوجوها در منابع علمی خاکستری 211 رکورد را شناسایی کردند. تعداد 327 مقاله دارای متن کامل را غربالگری کردیم که از میان آنها 21 مطالعه (گزارش شده در 28 مقاله) وارد شدند: دو مطالعه موردی (که به دلیل ضعیف بودن در ترکیب گنجانده نشدند)، یک مطالعه مورد شاهدی، یک کوهورت گذشتهنگر، پنج uBA، سه روش ترکیبی (uBA، کیفی)، و نه مطالعه کمّی. تعداد 19 مطالعه گنجانده شده در این ترکیب، تاثیرات مداخله را روی 3,603 شرکتکننده به تفصیل شرح دادند: 647 مورد از مطالعات مداخله کمّی و 2630 مورد از یک مطالعه کوهورت گذشتهنگر؛ و 326 مورد از مطالعات کیفی (یک مورد حجم نمونه خود را گزارش نکرد).
مطالعات وارد شده عناصر کلیدی EECA تعریف شده را در بالا به اشتراک گذاشتند، اما دامنه فعالیتها بهطور قابلتوجهی متفاوت بود. روشهای ارزیابی کمّی ناهمگون بودند. طراحیها یا گزارشهای مطالعات کمّی، یا هر دو، به دلیل یک یا چند مورد زیر، تحت عنوان کیفیت «ضعیف» با خطر بالای سوگیری (bias) رتبهبندی شدند: طراحی ناکافی مطالعه، جزئیات مداخله، انتخاب شرکتکننده، گزارش پیامد و کورسازی (blinding).
ویژگیهای شرکتکنندگان ضعیف گزارش شدند؛ هشت مطالعه جنسیت یا سن افراد را گزارش نکردند و هیچ کدام به وضعیت اجتماعی-اقتصادی نپرداختند. سه مطالعه کمّی گزارش کردند که شرکتکنندگان از طریق خدمات سلامت یا اجتماعی، یا به دلیل مشکل در سلامت روانی ارجاع داده شدند (پنج مطالعه کمّی)، با این حال مسیرهای مشارکت شرکتکنندگان اغلب مشخص نبودند.
در حالی که اکثر مطالعات کمّی (8 = n) هیچ تاثیری را از مداخله بر یک یا چند پیامد گزارش نکردند، تاثیرات مثبت آن در شش مطالعه کمّی مربوط به پیامدهای کوتاهمدت فیزیولوژیکی، سلامت روانی/عاطفی، و کیفیت زندگی گزارش شد. تاثیرات منفی در دو مطالعه کمّی گزارش شدند؛ یک مطالعه سطوح بالاتری را از اضطراب میان شرکتکنندگان گزارش کرد، مطالعه دیگری افزایش استرس را در سلامت روان گزارش کرد.
طراحی یا گزارشدهی، یا هر دو، مطالعات کیفی در سه مطالعه، خوب و در نه مطالعه ضعیف ارزیابی شدند؛ عمدتا به دلیل فقدان جزئیات در مورد شرکتکنندگان، روشها و مداخلات. شواهد کیفی گنجانده شده، دادههای غنی را در مورد تجربه مشارکت ارائه داد. آنالیز موضوعی، هشت موضوع را، در رابطه با تجربیات مثبت شرکتکنندگان و مرتبط با هویت شخصی/اجتماعی، فعالیت بدنی، توسعه دانش، معنویت، مزایای مکان، دستاوردهای شخصی، مزایای روانشناختی و تماس اجتماعی، شناسایی کرد که توسط حداقل یک مطالعه با کیفیت خوب پشتیبانی شد. یک گزارش از تجربیات منفی وجود داشت.
این متن توسط مرکز کاکرین ایران به فارسی ترجمه شده است.