پیشینه
مجرمان مصرفکننده مواد مخدر طبق ماهیت خود نشاندهنده گروه طرد شده اجتماعی هستند که مصرف مواد مخدر در آنها بیشتر از بقیه جمعیت است. مداخلات دارویی نقش مهمی در بازتوانی مجرمان مصرفکننده مواد مخدر دارند. به همین دلیل، مهم است که بررسی کنیم وقتی مداخلات دارویی برای مجرمان ارائه میشود، تا چه میزان کارآیی دارند.
ویژگیهای مطالعه
نویسندگان مرور، پایگاههای اطلاعاتی علمی و منابع اینترنتی را برای شناسایی کارآزماییهای تصادفیسازی و کنترلشده (که شرکتکنندگان بهطور تصادفی به یکی از دو یا چند گروه درمانی تخصیص داده میشوند) از مداخلات با هدف کاهش، حذف، یا پیشگیری از عود مصرف مواد مخدر یا فعالیت مجرمانه متخلفان مصرفکننده مواد مخدر جستوجو کردند. ما مردان و زنان را در هر سن یا قومیتی در نظر گرفتیم.
نتایج کلیدی
تعداد 14 کارآزمایی مداخلات دارویی را برای مجرمان مصرفکننده مواد مخدر شناسایی کردیم. مداخلات شامل موارد زیر بودند: (1) نالترکسون در مقایسه با آزادی مشروط معمول، درمان اجتماعی-روانشناختی یا هر دو؛ (2) درمان نگهدارنده با متادون در مقایسه با گزینههای مختلف مشاوره؛ و (3) نالترکسون، دیامورفین و بوپرنورفین در مقایسه با یک جایگزین غیردارویی و در ترکیب با یک درمان دارویی دیگر. مطالعات قابل ترکیب با هم نبودند، زیرا مقایسهها بسیار متفاوت بودند. شواهدی را با کیفیت پائین پیدا کردیم که درمانهای آگونیست در مقایسه با غیردارویی در کاهش مصرف مواد مخدر یا فعالیت مجرمانه موثر نیستند. شواهدی را با کیفیت پائین یافتیم که درمان آنتاگونیستی در کاهش مصرف مواد مخدر موثر نبود، اما شواهدی را با کیفیت متوسط یافتیم که آنها بهطور قابل توجهی فعالیت مجرمانه را کاهش دادند. هنگام مقایسه داروها با یکدیگر، تفاوت معنیداری را میان مقایسه داروها (متادون در مقابل بوپرنورفین، دیامورفین و نالترکسون) در هیچ یک از معیارهای پیامد که حاکی از برتری یک درمان دارویی بر دیگری باشد، نیافتیم. یک مطالعه برخی مقایسههای هزینه را میان بوپرنورفین و متادون ارائه داد، اما دادهها برای انجام یک آنالیز مقرون به صرفه کافی نبودند. در نتیجه، ما دریافتیم که مداخلات دارویی باعث کاهش مصرف مواد مخدر و فعالیتهای مجرمانه (به میزان کمتر) میشوند. علاوه بر این، تفاوتهای فردی و تنوع را میان میزان موفقیت مداخلات و توانایی آنها در پائین نگهداشتن مصرف مواد مخدر و فعالیتهای مجرمانه، پیدا کردیم.
کیفیت شواهد
این مرور به دلیل کمبود اطلاعات گزارششده در این گروه از کارآزماییها، محدود شد و کیفیت شواهد پائین بود. شواهد تا می 2014 بهروز است.
درمانهای آگونیست در مقایسه با درمان غیردارویی، در کاهش مصرف مواد مخدر یا فعالیت مجرمانه موثر نبودند. درمانهای آنتاگونیست در کاهش مصرف مواد موثر نبودند اما بهطور قابل توجهی فعالیت مجرمانه را کاهش دادند. هنگام مقایسه داروها با یکدیگر، تفاوت معنیداری میان مقایسه داروها (متادون در مقابل بوپرنورفین، دیامورفین و نالترکسون) در هیچ یک از معیارهای پیامد یافت نشد. هنگام تفسیر این یافتهها باید احتیاط کرد، زیرا نتیجهگیری بر اساس تعداد کمی کارآزماییها است، و تعمیم یافتههای این مطالعه باید عمدتا به مجرمان مرد بزرگسال محدود شود. علاوه بر این، بسیاری از مطالعات در معرض خطر سوگیری قرار داشتند.
این مطالعه مروری یک مورد از سه مطالعه مروری است که بر مداخلات مختلف برای مجرمان مصرفکننده مواد مخدر تمرکز دارند. این مرور خاص، مداخلات دارویی را با هدف کاهش مصرف مواد مخدر یا فعالیت مجرمانه، یا هر دو، برای مجرمان مصرفکننده مواد مخدر غیرقانونی در نظر میگیرد.
ارزیابی اثربخشی مداخلات دارویی برای مجرمان مصرفکننده مواد مخدر در کاهش فعالیت مجرمانه یا مصرف مواد مخدر، یا هر دو.
چهارده بانکهای اطلاعاتی کتابشناختی (bibliographic) الکترونیکی را تا ماه می 2014 و پنج منبع وب بیشتر (میان 2004 و نوامبر 2011) را جستوجو کردیم. با متخصصان در این زمینه برای کسب اطلاعات بیشتر تماس گرفتیم.
کارآزماییهای تصادفیسازی و کنترلشدهای (randomised controlled trials; RCTs) را وارد کردیم که برای ارزیابی اثربخشی هر مداخله دارویی، حاوی یک جزء برای کاهش، حذف یا پیشگیری از عود مصرف مواد مخدر یا فعالیت مجرمانه، یا هر دو، در مجرمان مصرفکننده مواد مخدر، طراحی شدند. ما همچنین دادههایی را در مورد هزینه و مقرون به صرفه بودن مداخلات گزارش میکنیم.
از روشهای استاندارد روششناسی (methodology) مورد انتظار کاکرین استفاده کردیم.
چهارده کارآزمایی با 2647 شرکتکننده معیارهای ورود را داشتند. مداخلات موجود در این مرور، عبارت بودند از مداخلات دارویی آگونیست (بوپرنورفین (buprenorphine)، متادون (methadone) و نالترکسون (naltrexone)) در مقایسه با عدم انجام مداخله، دیگر درمانهای غیردارویی (مانند مشاوره) و دیگر داروهای دارویی. کیفیت روششناسی کارآزمایی، بهطور ضعیفی توصیف شد، و اغلب مطالعات توسط داوران به صورت «نامشخص» رتبهبندی شدند. بزرگترین تهدیدها برای خطر سوگیری (bias) از طریق کورسازی (blinding) (سوگیری عملکرد (performance bias) و سوگیری تشخیص (detection bias)) و دادههای ناقص پیامد (سوگیری ریزش نمونه (attrition bias)) ایجاد شدند. مطالعات قابل ترکیب با هم نبودند، زیرا مقایسهها بسیار متفاوت بودند. فقط آنالیز زیرگروه برای نوع درمان دارویی انجام شد. شواهدی را با کیفیت پائین پیدا کردیم که درمانهای آگونیست در مقایسه با درمان غیردارویی در کاهش مصرف مواد مخدر یا فعالیت مجرمانه موثر نیستند، نتایج عینی (بیولوژیکی) (دو مطالعه، 237 شرکتکننده؛ RR: 0.72؛ 95% CI؛ 0.51 تا 1.00)؛ نتایج ذهنی (ارائه گزارش توسط خود بیماران) (سه مطالعه، 317 شرکتکننده؛ RR: 0.61؛ 95% CI؛ 0.31 تا 1.18)؛ مصرف مواد مخدر بر اساس گزارش خود بیمار (سه مطالعه، 510 شرکتکننده؛ SMD: -0.62؛ 95% CI؛ 0.85- تا 0.39-). شواهدی را با کیفیت پائین به دست آوردیم که درمان آنتاگونیست در کاهش مصرف مواد مخدر موثر نبود (یک مطالعه، 63 شرکتکننده؛ RR: 0.69؛ 95% CI؛ 0.28 تا 1.70) اما شواهدی با کیفیت متوسط نشان داد آنها بهطور قابل توجهی فعالیت مجرمانه را کاهش دادند (دو مطالعه، 114 شرکتکننده؛ RR: 0.40؛ 95% CI؛ 0.21 تا 0.74).
یافتههای مربوط به تاثیر مداخلات دارویی فردی بر مصرف مواد مخدر و فعالیت مجرمانه، نتایج متفاوتی را نشان دادند. در مقایسه متادون با بوپرنورفین، دیامورفین (diamorphine) و نالترکسون، هیچ تفاوت معنیداری برای هر یک از درمانها برای مصرف مواد مخدر بر اساس گزارش خود بیمار به صورت دو حالتی (dichotomous) گزارش نشد (دو مطالعه، 370 شرکتکننده؛ RR: 1.04؛ 95% CI؛ 0.69 تا 1.55)، معیارهای پیوسته (continuous) مصرف مواد مخدر (یک مطالعه، 81 شرکتکننده،؛ تفاوت میانگین (MD): 0.70؛ 95% CI؛ 5.33- تا 6.73)؛ یا فعالیت مجرمانه (یک مطالعه، 116 شرکتکننده؛ RR: 1.25؛ 95% CI؛ 0.83 تا 1.88) میان متادون و بوپرنورفین گزارش نشد. نتایج مشابهی برای مقایسه با دیامورفین بدون وجود تفاوت معنیدار میان مصرف مواد مخدر بر اساس گزارش خود بیمار به صورت دو حالتی برای دستگیری (یک مطالعه، 825 شرکتکننده؛ RR: 1.25؛ 95% CI؛ 1.03 تا 1.51) یا نالترکسون برای معیارهای دو حالتی حبس مجدد (یک مطالعه، 44 شرکتکننده؛ RR: 1.10؛ 95% CI؛ 0.37 تا 3.26)، و معیار پیامد پیوسته جرم (MD: -0.50؛ 95% CI؛ 8.04- تا 7.04) یا مصرف مواد مخدر بر اساس گزارش خود بیمار (MD: 4.60؛ 95% CI؛ 3.54- تا 12.74) یافت شد.
این متن توسط مرکز کاکرین ایران به فارسی ترجمه شده است.