هدف این مطالعه مروری چیست؟
هدف این بود که بدانیم چه نوع رژیم غذایی می‌تواند برای القا و حفظ بهبودی در افراد مبتلا به بیماری التهابی روده (inflammatory bowel disease; IBD) استفاده شود.
IBD چیست؟
IBD دربرگیرنده التهاب دستگاه گوارش است. کولیت اولسراتیو (ulcerative colitis; UC) و بیماری کرون (Crohn’s disease; CD) شایع‌ترین نوع IBD هستند. نشانه‌های بیماری عبارتند از درد شکمی، اسهال و خونریزی رکتال. IBD با دوره‌هایی از عود بیماری تشخیص داده می‌شود که در آنها افراد، دچار نشانه‌هایی از بیماری فعال و دوره‌هایی از بهبودی هنگام توقف نشانه‌ها می‌شوند. در حالی که برخی از غذاها ممکن است نشانه‌های IBD را تحریک کنند، اطلاعات کمی درباره این‌که رژیم‌های غذایی به القا یا حفظ بهبودی در IBD کمک می‌کنند یا خیر، وجود دارد.
این مطالعه مروری تا چه تاریخی به‌روز شده است؟
ما به جست‌وجوی مطالعات تا 31 ژانویه 2019 پرداختیم.
نتایج اصلی این مطالعه مروری چه هستند؟
ما 18 مطالعه را یافتیم که شامل 1878 شرکت‌کننده بودند. رژیم‌های غذایی مورد مطالعه عبارت بودند از کاهش یا حذف مواد غذایی که گمان می‌رود نشانه‌های IBD را تحریک می‌کنند. این نوع رژیم‌های غذایی با رژیم‌های «معمولی» مقایسه شدند. این مطالعات به ارزیابی مداخلات تغذیه‌ای برای CD فعال (شش مطالعه)، CD غیر-فعال (هفت مطالعه)، UC فعال (یک مطالعه) و UC غیر-فعال (چهار مطالعه) پرداختند. یک مطالعه کودکان را به کار گرفت، در حالی که مطالعات باقی‌مانده شامل بزرگسالان بودند. این مطالعات طراحی ضعیف و شرکت‌کنندگان اندکی داشتند. در نتیجه کیفیت کلی شواهد بسیار پائین بود.
تاثیر فیبر بالا، کربوهیدرات‌های تصفیه شده کم، میکرو-ذرات پائین، کلسیم پائین، رژیم غذایی هدایت شده بر اساس نشانه‌ها و رژیم غذایی ارگانیک با محدودیت بالاتر در بهبودی بالینی CD فعال، نامطمئن است. در یک مطالعه، در 100% (4/4) از شرکت‌کنندگان دریافت کننده کربوهیدرات تصفیه شده کم در مقایسه با 0% (0/3) از شرکت‌کنندگان رژیم معمولی، بهبودی در 4 هفته به دست آمد. در تجزیهوتحلیل تجمعی از دو مطالعه، 44% (23/52) از شرکت‌کنندگان در گروه میکرو-ذرات کم در 16 هفته در مقایسه با 25% (13/51) از شرکت‌کنندگان در گروه رژیم غذایی معمولی، بهبودی را به دست آوردند. یک مطالعه نشان داد که 50% (16/32) از شرکت‌کنندگان در گروه رژیم غذایی هدایت شده بر اساس نشانه‌ها در مقایسه با 0% (0/19) از شرکت‌کنندگان در گروه رژیم غذایی معمولی، به بهبودی دست یافتند. یک مطالعه نشان داد که 50% (4/8) از شرکت‌کنندگان گروه رژیم غذایی با محدودیت غذایی بالا در 24 هفته، در مقایسه با 50% (5/10) از شرکت‌کنندگان در گروه رژیم غذایی معمولی، بهبودی را به دست آوردند. یک مطالعه نشان داد که 37% (16/43) از شرکت‌کنندگان در گروه کلسیم پائین در 16 هفته در مقایسه با 30% (12/40) از شرکت‌کنندگان در گروه رژیم غذایی معمولی، بهبودی را به دست آوردند.
تاثیر کربوهیدرات تصفیه شده کم، رژیم‌های هدایت شده بر اساس نشانه‌ها و گوشت قرمز و فرآوری شده بر عود در CD غیر-فعال، نامطمئن است. در تجزیهوتحلیل تجمعی از سه مطالعه، 67% (176/264) از شرکت‌کنندگان در گروه میکرو-ذرات پائین، در 12 تا 24 ماه در مقایسه با 64% (193/303) از شرکت‌کنندگان در گروه رژیم غذایی معمولی، دچار عود شدند. در تجزیهوتحلیل تجمعی از دو مطالعه، 48% (24/50) از شرکت‌کنندگان در گروه رژیم‌های هدایت شده بر اساس نشانه‌ها، در مقایسه با 83% (40/48) از شرکت‌کنندگان در گروه رژیم غذایی معمولی در 6 تا 24 ماه دچار عود شدند. یک مطالعه نشان داد که 66% (63/96) از شرکت‌کنندگان در گروه گوشت قرمز و فرآوری شده پائین در مقایسه با 63% (75/118) از شرکت‌کنندگان در گروه رژیم غذایی معمولی، در 48 هفته دچار عود شدند. یک مطالعه نشان داد که 0% (0/16) از شرکت‌کنندگان در گروه رژیم حذف مواد غذایی (یعنی، دی‌ساکاریدها، غلات، چربی‌های اشباع شده، گوشت قرمز و فرآوری شده پائین) در 12 ماه، در مقایسه با 26% (10/38) از شرکت‌کنندگان در گروه رژیم غذایی معمولی، دچار عود شدند.
تاثیر یک رژیم غذایی هدایت شده بر اساس نشانه‌ها بر بهبودی بالینی در UC فعال نامطمئن است. در یک مطالعه، 36% (4/11) از شرکت‌کنندگان در گروه رژیم غذایی هدایت شده بر اساس نشانه‌ها در مقایسه با 0% (0/10) از شرکت‌کنندگان در گروه رژیم غذایی معمولی، در شش هفته به بهبودی دست یافتند.
تاثیر رژیم ضد-التهابی مبتنی بر آلبرتا (Alberta)، رژیم غذایی بدون کاراژین (Carrageenan-free) و رژیم غذایی بدون شیر بر عود UC غیر-فعال، نامطمئن است. در یک مطالعه، 36% (5/14) از شرکت‌کنندگان در گروه رژیم غذایی مبتنی بر آلبرتا در مقایسه با 29% (4/14) از شرکت‌کنندگان در گروه رژیم غذایی معمولی، در 6 ماه دچار عود شدند. در یک مطالعه، 30% (3/10) از شرکت‌کنندگان در گروه رژیم غذایی بدون کاراژین در مقایسه با 60% (3/5) از شرکت‌کنندگان در گروه رژیم غذایی معمولی، در 12 ماه دچار عود شدند. در 12 ماه، 59% (23/39) از شرکت‌کنندگان در گروه رژیم غذایی بدون شیر در مقایسه با 68% (26/38) از شرکت‌کنندگان در گروه رژیم غذایی معمولی، دچار عود شدند.
هیچ یک از مطالعات وارد شده، عوارض جانبی مرتبط با رژیم غذایی را گزارش نکردند.
نتیجه‌گیری‌ها
تاثیرات مداخلات غذایی بر CD و UC نامطمئن است. بنابراین نمی‌توان در مورد مزایا و آسیب‌های مداخلات غذایی در CD و UC نتیجه‌گیری قطعی کرد. نیاز به توافق در مورد ترکیب مداخلات غذایی در IBD وجود دارد و انجام مطالعات بیش‌تری برای ارزیابی این مداخلات مورد نیاز است. در حال حاضر، پنج مطالعه در حال انجام وجود دارد (به کارگیری 498 شرکت‌کننده تخمین زده شده است). این مرور زمانی به‌روز می‌شود که نتایج این مطالعات در دسترس قرار گیرند.
تاثیرات مداخلات غذایی بر CD و UC نامطمئن است. بنابراین نمی‌توان در مورد مزایا و آسیب‌های مداخلات غذایی در CD و UC نتیجه‌گیری قطعی کرد. در مورد ترکیب مداخلات غذایی در IBD، نیاز به توافق وجود دارد و برای ارزیابی این مداخلات، RCTهای بیش‌تری مورد نیاز است. در حال حاضر، حداقل پنج مطالعه در حال انجام وجود دارد (به کارگیری 498 شرکت‌کننده تخمین زده شده است). این مرور زمانی به‌روز می‌شود که نتایج این مطالعات در دسترس قرار گیرند.
بیماری التهابی روده (inflammatory bowel disease; IBD)، که شامل بیماری کرون (Crohn's disease; CD) و کولیت اولسراتیو (ulcerative colitis; UC) است، با التهاب مزمن مخاط، بستری‌های متعدد در بیمارستان، اقتصاد نامساعد سلامت، و کاهش کیفیت زندگی، تشخیص داده می‌شود. فرض بر این است که رژیم غذایی، بر فعالیت IBD تاثیرگذار بوده است.
ارزیابی اثربخشی و ایمنی مداخلات غذایی بر پیامدهای IBD.
ما پایگاه ثبت تخصصی گروه بیماری‌های التهابی روده (IBD) در کاکرین؛ CENTRAL؛ MEDLINE؛ Embase؛ Web of Science؛ Clinicaltrials.gov و WHO ICTRP را از ابتدا تا 31 ژانویه 2019 جست‌وجو کردیم. هم‌چنین فهرست منابع مطالعات وارد شده، مرورها و دستورالعمل‌های مرتبط را بررسی کردیم.
کارآزمایی‌های تصادفی‌سازی و کنترل شده (randomised controlled trials; RCTs) را وارد کردیم که به مقایسه تاثیرات تغییرات رژیم غذایی با سایر رژیم‌های غذایی در شرکت‌کنندگان مبتلا به IBD پرداختند. مطالعاتی که منحصرا بر تغذیه روده‌ای، مکمل‌یاری تغذیه خوراکی، غذاهای دارویی، پروبیوتیک‌ها، و تغذیه وریدی متمرکز بودند، از مرور خارج شدند.
دو نویسنده مرور به‌طور مستقل از هم انتخاب مطالعه را انجام داده، داده‌ها را استخراج و سوگیری (bias) را با استفاده از ابزار خطر سوگیری ارزیابی کردند. در جایی که امکان‌پذیر بود، ما با استفاده از یک مدل اثرات تصادفی، متاآنالیز (meta‐analyses) را انجام دادیم و خطر نسبی (RR) و 95% فاصله اطمینان (CI) متناظر را برای پیامدهای دو-حالتی محاسبه کردیم. ما قطعیت شواهد را با استفاده از سیستم درجهبندی توصیه، ارزیابی، توسعه و ارزشیابی (GRADE) ارزیابی کردیم.
این مرور 18 RCT را با 1878 شرکت‌کننده وارد کرد. این مطالعات، مداخلات مختلف غذایی را برای CD فعال (شش مطالعه)، CD غیر-فعال (هفت مطالعه)، UC فعال (یک مطالعه) و UC غیر-فعال (چهار مطالعه) ارزیابی کردند. مداخلات غذایی شامل مصرف مقادیر کم یا حذف کامل یک یا چند گروه غذایی شناخته شده در ایجاد نشانه‌های IBD بود. از آن‌جایی که مداخلات و رژیم‌های کنترل متنوع بودند، حوزه‌های محدودی برای ترکیب داده‌ها وجود داشت. این مطالعات، اغلب دارای توان آزمون کافی نبودند. چهارده مطالعه در معرض خطر بالای سوگیری ارزیابی شدند. مطالعات دیگر در معرض خطر نامشخص سوگیری رتبه‌بندی شدند.
تاثیر فیبر بالا، کربوهیدرات‌های تصفیه شده کم، رژیم غذایی با میکرو-ذرات کم، رژیم غذایی با کلسیم کم، رژیم غذایی با هدایت نشانه‌ها و رژیم غذایی ارگانیک بسیار محدود در بهبودی بالینی CD فعال، نامطمئن است. در 4 هفته، بهبودی القا شد در: 100% (4/4) از شرکت‌کنندگان در گروه رژیم غذایی کربوهیدرات‌های تصفیه شده کم در مقایسه با 0% (0/3) از شرکت‌کنندگان در گروه کنترل (RR: 7.20؛ 95% CI؛ 0.53 تا 97.83؛ 7 شرکت‌کننده؛ 1 مطالعه؛ شواهد با قطعیت بسیار پائین). در 16 هفته، 44% (23/52) از شرکت‌کنندگان رژیم غذایی با میکرو-ذرات کم در مقایسه با 25% (13/51) از شرکت‌کنندگان گروه کنترل، بهبودی بالینی را به دست آوردند (RR: 3.13؛ 95% CI؛ 0.22 تا 43.84؛ 103 شرکت‌کننده؛ 2 مطالعه؛ I² = 73%؛ شواهد با قطعیت بسیار پائین). پنجاه درصد (16/32) از شرکت‌کنندگان در گروه رژیم غذایی با هدایت نشانه‌ها در مقایسه با 0% (0/19) از شرکت‌کنندگان گروه کنترل، بهبودی بالینی به دست آوردند (RR: 20.00؛ 95% CI؛ 1.27 تا 315.40؛ 51 شرکت‌کننده؛ 1 مطالعه؛ شواهد با قطعیت بسیار پائین) (پیگیری نامشخص). در 24 هفته، 50% (4/8) از شرکت‌کنندگان در رژیم غذایی ارگانیک بسیار محدود در مقایسه با 50% (5/10) از شرکت‌کنندگان گروه کنترل، بهبودی بالینی به دست آوردند (RR: 1.00؛ 95% CI؛ 0.39 تا 2.53؛ 18 شرکت‌کننده؛ 1 مطالعه؛ شواهد با قطعیت بسیار پائین). در 16 هفته، 37% (16/43) از شرکت‌کنندگان دنبال کننده رژیم غذایی با کلسیم پائین در مقایسه با 30% (12/40) از شرکت‌کنندگان گروه کنترل، بهبودی بالینی به دست آوردند (RR: 1.24؛ 95% CI؛ 0.67 تا 2.29؛ 83 شرکت‌کننده؛ 1 مطالعه؛ شواهد با قطعیت بسیار پائین).
تاثیر کربوهیدرات‌های تصفیه شده کم، رژیم غذایی با هدایت نشانه‌ها و رژیم غذایی با گوشت قرمز فرآوری شده پائین بر عود CD غیر-فعال، نامطمئن است. در 12 تا 24 ماه، 67% (176/264) از شرکت‌کنندگان در رژیم غذایی با کربوهیدرات‌های تصفیه شده کم در مقایسه با 64% (193/303) از شرکت‌کنندگان گروه کنترل، دچار عود شدند (RR: 1.04؛ 95% CI؛ 0.87 تا 1.25؛ 567 شرکت‌کننده؛ 3 مطالعه؛ I² = 35%؛ شواهد با قطعیت پائین). در 6 تا 24 ماه، 48% (24/50) از شرکت‌کنندگان گروه رژیم غذایی با هدایت نشانه‌ها در مقایسه با 83% (40/48) از شرکت‌کنندگان در رژیم غذایی کنترل شده، دچار عود شدند (RR: 0.53؛ 95% CI؛ 0.28 تا 1.01؛ 98 شرکت‌کننده؛ 2 مطالعه؛ I² = 54%؛ شواهد با قطعیت پائین). در 48 هفته، 66% (63/96) از شرکت‌کنندگان گروه رژیم غذایی با گوشت قرمز و فرآوری شده پائین در مقایسه با 63% (75/118) از شرکت‌کنندگان گروه کنترل، دچار عود شدند (RR: 1.03؛ 95% CI؛ 0.85 تا 1.26؛ 214 شرکت‌کننده؛ 1 مطالعه؛ شواهد با قطعیت پائین). در 12 ماه، 0% (0/16) از شرکت‌کنندگان رژیم غذایی حذف کننده شامل دی‌ساکارید/غلات/چربی اشباع شده/گوشت قرمز فرآوری شده در مقایسه با 26% (10/38) از شرکت‌کنندگان گروه کنترل، دچار عود بالینی شدند (RR: 0.11؛ 95% CI؛ 0.01 تا 1.76؛ 54 شرکت‌کننده؛ 1 مطالعه؛ شواهد با قطعیت بسیار پائین).
تاثیر یک رژیم غذایی هدایت شده بر اساس نشانه‌ها بر بهبودی بالینی در UC فعال نامطمئن است. در شش هفته، 36% (4/11) از شرکت‌کنندگان رژیم غذایی با هدایت نشانه‌ها در مقایسه با 0% (0/10) از شرکت‌کنندگان رژیم غذایی معمول، بهبودی را به دست آوردند (RR: 8.25؛ 95% CI؛ 0.50 تا 136.33؛ 21 شرکت‌کننده؛ 1 مطالعه؛ شواهد با قطعیت بسیار پائین).
تاثیر رژیم غذایی ضد-التهابی مبتنی بر آلبرتا (Alberta)، رژیم غذایی بدون کاراژین (Carrageenan) یا بدون شیر بر میزان عود در CD غیر-فعال نامطمئن است. در 6 ماه، 36% (5/14) از شرکت‌کنندگان در گروه رژیم غذایی ضد-التهابی مبتنی بر آلبرتا در مقایسه با 29% (4/14) از شرکت‌کنندگان گروه کنترل، دچار عود شدند (RR: 1.25؛ 95% CI؛ 0.42 تا 3.70؛ 28 شرکت‌کننده؛ 1 مطالعه؛ شواهد با قطعیت بسیار پائین). سی درصد (3/10) از شرکت‌کنندگان دنبال کننده گروه رژیم غذایی بدون کاراژین به مدت 12 ماه در مقایسه با 60% (3/5) از شرکت‌کنندگان در گروه کنترل، دچار عود شدند (RR: 0.50؛ 95% CI؛ 0.15 تا 1.64؛ 15 شرکت‌کننده؛ 1 مطالعه؛ شواهد با قطعیت بسیار پائین). در 12 ماه، 59% (23/39) از شرکت‌کنندگان رژیم غذایی بدون شیر در مقایسه با 68% (26/38) از شرکت‌کنندگان رژیم کنترل، دچار عود شدند (RR: 0.83؛ 95% CI؛ 0.60 تا 1.15؛ 77 شرکت‌کننده؛ 2 مطالعه؛ I² = 0%؛ شواهد با قطعیت پائین).
هیچ یک از مطالعات وارد شده، حوادث جانبی مرتبط با رژیم غذایی را گزارش نکردند.
این متن توسط مرکز کاکرین ایران به فارسی ترجمه شده است.