سوال مطالعه مروری
مزایا و خطرات استفاده از پروبیوتیک‌ها در پیشگیری از بروز انتروکولیت مرتبط با هیرشپرونگ (Hirschsprung-associated enterocolitis; HAEC) چیست؟
پیام‌های کلیدی
کارآزمایی‌های تصادفی‌سازی و کنترل شده (randomised controlled trials; RCTs) مربوط به مصرف پروبیوتیک‌ها را در برابر دارونما (placebo) یا هر مداخله دیگری غیر از پروبیوتیک در پیشگیری از بروز انتروکولیت مرتبط با هیرشپرونگ (Hirschsprung-associated enterocolitis; HAEC) مقایسه کردیم. در حال حاضر شواهد کافی برای ارزیابی اثربخشی یا بی‌خطری مصرف پروبیوتیک‌ها در پیشگیری از HAEC وجود ندارد.
HAEC چیست؟
HAEC یک بیماری نادر است. این وضعیت می‌تواند باعث التهاب روده‌ها و نشانه‌هایی مانند درد شکم و اسهال شود که تعادل الکترولیت‌ها را در بدن به هم می‌ریزند.
پروبیوتیک‌ها چه هستند؟
پروبیوتیک‌ها عبارتند از باکتری‌های زنده‌ای که ممکن است تعادل طبیعی باکتری‌ها را بازگردانده و احتمالا التهاب روده را کاهش دهند. با این حال، هنوز مشخص نیست که مصرف پروبیوتیک‌ها برای پیشگیری از HAEC مفید است یا خیر و اینکه مصرف آنها بی‌خطر است یا خیر. شواهد علمی را برای پاسخ به این سوال آنالیز کردیم.
ما به دنبال چه یافته‌ای بودیم؟
می‌خواستیم بدانیم که مصرف پروبیوتیک‌ها می‌توانند از بروز HAEC پیشگیری کنند و با تاثیرات ناخواسته‌ای مرتبط هستند یا خیر.
ما چه کاری را انجام دادیم؟
برای یافتن مطالعاتی جست‌وجو کردیم که پروبیوتیک‌ها را با دارونما (placebo) یا هر مداخله دیگری در کودکان مبتلا به بیماری هیرشپرونگ (Hirschsprung's disease; HD) مقایسه کردند. نتایج این مطالعات را مقایسه و خلاصه کرده، و اعتماد خود را نسبت به این شواهد رتبه‌بندی کردیم.
ما به چه نتایجی رسیدیم؟
دو RCT را با مجموع 122 فرد مبتلا به HAEC وارد این مرور کردیم. یک کارآزمایی چند-مرکزی در ایالات متحده آمریکا و مصر، و یک کارآزمایی در چین انجام شدند. هر یک از این مطالعات در یک محیط بیمارستانی انجام شدند. در مجموع 60 شرکت‌کننده با پروبیوتیک و 60 شرکت‌کننده با دارونما (داروی تقلبی) درمان شدند. زمان ورود افراد به مطالعه از 1 تا 12 ماه متغیر بود. بودجه یک مطالعه توسط شرکت‌هایی تامین شد که پروبیوتیک‌ها را فراهم کردند، و مطالعه دیگر توسط سازمان‌های دولتی تامین مالی شد. در مجموع، نتایج نشان می‌دهد که شواهد کافی مبنی بر اینکه پروبیوتیک‌ها می‌توانند از بروز HAEC پیشگیری کنند، وجود ندارد.
نتایج اصلی
در رابطه با اینکه تفاوتی در وقوع HAEC بین گروه دریافت‌کننده پروبیوتیک و گروه دریافت‌کننده دارونما وجود دارد یا خیر، بسیار نامطمئن هستیم. موردی از بروز عوارض جانبی جدی گزارش نشد. در مورد تاثیر پروبیوتیک‌ها بر شدت HAEC بسیار نامطمئن هستیم.
هیچ موردی از مورتالیتی یا انصراف از ادامه درمان به دلیل بروز عوارض جانبی گزارش نشد. ممکن است تفاوتی اندک یا عدم تفاوت در عود HAEC بین دو گروه وجود داشته باشد. از آنجایی که مطالعات بسیار کوچک بوده و به‌طور ضعیفی گزارش شدند، در حال حاضر نمی‌توانیم نتیجه‌گیری‌های قطعی انجام دهیم. انجام مطالعاتی با طراحی بهتر، با تعداد شرکت‌کنندگان بیشتر، مورد نیاز است.
محدودیت‌های شواهد چه بودند؟
سطح قطعیت شواهد از پائین تا بسیار پائین متغیر بود، عمدتا به این دلیل که نتایج قطعی نبودند و داده‌های کافی در دسترس قرار نداشت.
این شواهد تا چه زمانی به‌روز است؟
شواهد تا 27 فوریه 2022 به‌روز است.
در حال حاضر شواهد کافی برای ارزیابی اثربخشی یا بی‌خطری مصرف پروبیوتیک‌ها در پیشگیری از بروز انتروکولیت مرتبط با هیرشپرونگ در مقایسه با دارونما وجود ندارد. وجود شواهدی با قطعیت پائین تا بسیار پائین نشان می‌دهد که انجام RCTهای بیشتر با طراحی خوب و با قدرت کافی برای روشن شدن اثربخشی واقعی پروبیوتیک‌ها مورد نیاز است.
انتروکولیت مرتبط با هیرشپرونگ (Hirschsprung-associated enterocolitis; HAEC) یکی از علل اصلی موربیدیتی جدی و مورتالیتی بالقوه در کودکان مبتلا به بیماری هیرشپرونگ (Hirschsprung's disease; HD) بر شمرده می‌شود. افراد مبتلا به HAEC از التهاب روده رنج می‌برند، و با تظاهرات اسهال، خروج انفجاری (explosive) مدفوع و دیستانسیون شکمی (abdominal distension) مراجعه می‌کنند. پروبیوتیک‌ها میکروارگانیسم‌های زنده‌ای هستند که تاثیرات مفیدی بر سلامت داشته و می‌توانند عملکرد دستگاه گوارش و فلور روده را بهتر کنند. با این حال، اثربخشی و بی‌خطری (safety) مصرف مکمل پروبیوتیک در پیشگیری از HAEC هم‌چنان نامشخص است.
ارزیابی تاثیرات مصرف مکمل‌های پروبیوتیک که به‌تنهایی یا در ترکیب با مداخلات دارویی به منظور پیشگیری از ابتلا به انتروکولیت مرتبط با هیرشپرونگ استفاده می‌شوند.
CENTRAL؛ PubMed؛ Embase، بانک اطلاعاتی منابع علمی زیست‌پزشکی چین (CBM)، پایگاه ثبت بین‌المللی کارآزمایی‌های بالینی سازمان جهانی بهداشت، ClinicalTrials.gov، پایگاه ثبت کارآزمایی‌های بالینی چین، پایگاه ثبت کارآزمایی‌های بالینی استرالیایی و نیوزیلند، و پایگاه ثبت کارآزمایی‌های بالینی - هند را از زمان آغاز به کار بانک اطلاعاتی تا 27 فوریه 2022 جست‌وجو کردیم. هم‌چنین فهرست منابع مقالات و مرورهای مرتبط را برای یافتن هرگونه کارآزمایی بیشتر جست‌وجو کردیم.
کارآزمایی‌های تصادفی‌سازی و کنترل شده‌ای (randomised controlled trials; RCTs) واجد شرایط برای ورود به مطالعه بودند که پروبیوتیک‌ها را با دارونما (placebo) یا هر نوع مداخله دیگری به غیر از پروبیوتیک در پیشگیری از بروز HAEC مقایسه کردند.
دو نویسنده مرور به‌طور مستقل از هم داده‌ها را استخراج کرده و خطر سوگیری (bias) مطالعات وارد شده را ارزیابی کردند، اختلاف‌نظرات از طریق بحث با نویسنده سوم مرور حل شدند. قطعیت شواهد را با استفاده از رویکرد درجهبندی توصیه، ارزیابی، توسعه و ارزشیابی (GRADE) بررسی کردیم. برای پیامدهای دو-حالتی، نسبت‌های شانس (ORs) را با 95% فواصل اطمینان (CIs) محاسبه کردیم.
دو RCT را با مجموع 122 شرکت‌کننده وارد این مرور کردیم. خطر کلی سوگیری را در سطح بالا ارزیابی کردیم. به دلیل وجود خطر سوگیری (تولید تصادفی توالی، پنهان‌سازی تخصیص، و کورسازی) و حجم نمونه کوچک، سطح شواهد را کاهش دادیم.
شواهد در مورد تاثیر پروبیوتیک‌ها بر بروز HAEC بسیار نامطمئن است (OR: 0.58؛ 95% CI؛ 0.10 تا 3.43؛ I² = 74%؛ 2 مطالعه؛ 120 شرکت‌کننده؛ شواهد با قطعیت بسیار پائین). یک مطالعه وارد شده عوارض جانبی جدی را اندازه‌گیری نکرده و مطالعه دیگر بروز عارضه جانبی جدی مرتبط با پروبیوتیک‌ها را گزارش نکرد. پروبیوتیک‌ها ممکن است منجر به تفاوتی اندک تا عدم تفاوت بین پروبیوتیک‌ها و دارونما در رابطه با شدت کودکان مبتلا به HAEC درجه I شوند (OR: 0.66؛ 95% CI؛ 0.14 تا 3.16؛ I² = 25%؛ 2 مطالعه، 120 شرکت‌کننده؛ شواهد با قطعیت پائین). تاثیرات پروبیوتیک‌ها بر شدت HAEC درجه II بسیار نامطمئن است (OR: 1.14؛ 95% CI؛ 0.01 تا 136.58؛ I² = 86%؛ 2 مطالعه؛ 120 شرکت‌کننده؛ شواهد با قطعیت بسیار پائین). به‌طور مشابه، شواهد نشان می‌دهد که پروبیوتیک‌ها منجر به تفاوتی اندک تا عدم تفاوت در شدت HAEC درجه III می‌شوند (OR: 0.43؛ 95% CI؛ 0.05 تا 3.45؛ I² = 0%؛ 2 مطالعه، 120 شرکت‌کننده؛ شواهد با قطعیت پائین).
هیچ موردی از مورتالیتی یا انصراف از ادامه درمان به دلیل بروز عوارض جانبی گزارش نشد. پروبیوتیک‌ها در مقایسه با دارونما ممکن است منجر به تفاوتی اندک تا عدم تفاوت در عود اپیزودهای HAEC شوند (OR: 0.85؛ 95% CI؛ 0.24 تا 3.00؛ 1 مطالعه، 60 شرکت‌کننده؛ شواهد با قطعیت پائین).
این متن توسط مرکز کاکرین ایران به فارسی ترجمه شده است.