پزشکان و بیماران باید قادر باشند به گزارشهای پژوهشهای پزشکی اعتماد کنند، زیرا این گزارشها برای کمک به آنها در تصمیمگیری در مورد درمان استفاده میشوند. بنابراین پیشگیری از انجام و انتشار تحقیقات نادرست یا گمراه کننده دارای اهمیت زیادی است. مشکلات موجود با پژوهشها شامل انواع مختلفی از سوء رفتار مانند تغییر نتایج (تحریف (falsification))، ساخت نتایج (جعل (fabrication)) یا کپی کردن کار افراد دیگر (سرقت ادبی (plagiarism)) میشوند. گفته میشود سیستمهای خوبی که تحقیقات قابل اعتماد تولید میکنند، صداقت در پژوهش را نشان میدهند. فعالیتهایی را مانند آموزش مطالعه کردیم که برای کاهش سوء رفتار در پژوهش و تشویق به صداقت طراحی شدهاند. تاثیرات برخی از این فعالیتها بر نگرش، دانش و رفتار محققان مطالعه شده و شواهد حاصل از این مطالعات را گردهم آوردیم.
برخی از مطالعات، تاثیرات مثبتی بر نگرش محققان نسبت به سرقت ادبی نشان دادند. آموزش عملی، مانند استفاده از برنامههای کامپیوتری که میتوانند سرقت ادبی را شناسایی کنند، یا تمرین نوشتاری، گاهی اوقات سرقت ادبی را توسط دانشجویان کاهش داد، اما همه مطالعات، تاثیر مثبتی را نشان ندادند. هیچ مطالعهای را نیافتیم که درباره جعل یا تحریف، انجام شده باشد. نتایج دو مطالعه نشان دادند، روشی که در آن نشریات از نویسندگان درباره جزئیات اینکه هر بخش از یک مطالعه توسط چه کسی انجام شده، میپرسند، پاسخ آنها را تحت تاثیر قرار میدهد.
بسیاری از مطالعات انتخاب شده در این مرور دارای مشکلاتی از قبیل تعداد کم نمونهها بودند یا از روشهایی استفاده کردند که ممکن است در نتایج، سوگیری (bias) ایجاد کنند. روشهای آموزش داده شده در مطالعات (که شامل دورههای آنلاین، سخنرانیها و بحثهای گروهی بودند) اغلب به وضوح شرح داده نشدند. اغلب مطالعات به تست تاثیرات مداخله در طول دورههای زمانی کوتاه پرداختند. بسیاری از مطالعات به جای محققان فعال شامل دانشجویان دانشگاهها بودند.
بهطور خلاصه، شواهد موجود از کیفیت بسیار پائینی برخوردار بودند، به طوری که تاثیر هر نوع مداخله برای پیشگیری از سوء رفتار و ترویج صداقت در پژوهش و انتشار، دارای قطعیت نبودند. با این حال، آموزش عملی در مورد چگونگی اجتناب از سرقت ادبی ممکن است در کاهش سرقت ادبی توسط دانشجویان موثر باشد، اگرچه نمیدانیم این نوع آموزش دارای تاثیرات طولانیمدت است یا خیر.
بنای شواهد مربوط به مداخلات، به منظور بهبود صداقت در تحقیقات، ناقص بوده و مطالعاتی که انجام شدهاند برای متاآنالیز (meta-analysis) ناهمگون و نامناسب هستند و کاربرد آنها در دیگر شرایط و جمعیتها نامشخص است. به این دلیل که انتخاب طراحی مطالعه و مداخلات اغلب ناکافی گزارش شدند، بسیاری از مطالعات دارای خطر بالای سوگیری بودند. حتی زمانی که طراحیهای تصادفیسازی استفاده شدند، تعمیم یافتهها دشوار بود. با توجه به کیفیت بسیار پائین شواهد، تاثیرات آموزش در رفتار مسوولانه تحقیق در کاهش سوء رفتار در پژوهش نامشخص است. شواهدی با کیفیت پائین نشان میدهد که ارائه آموزش در مورد سرقت ادبی، به خصوص اگر شامل تمرینهای عملی و استفاده از نرمافزار تطبیق متن باشد، ممکن است وقوع سرقت ادبی را کاهش دهد.
نشان داده شده که شیوههای نامناسب و رفتار غیر حرفهای در تحقیقات بالینی منجر به هدر رفتن بخش قابلتوجهی از بودجه مراقبت سلامت و آسیب رساندن به سلامت عمومی میشود.
هدف ما بررسی اثربخشی مداخلات آموزشی یا سیاستی در صداقت در پژوهش یا رفتار مسوولانه در پژوهش بر رفتار و نگرش پژوهشگران در سلامت و دیگر زمینههای تحقیقاتی بود.
بانکهای اطلاعاتی کتابشناختی (bibliographic) تحقیقات سلامت CENTRAL؛ MEDLINE؛ LILACS و CINAHL، همچنین بانکهای اطلاعاتی Academic Search Complete؛ AGRICOLA؛ GeoRef؛ PsycINFO؛ ERIC؛ SCOPUS و Web of Science را جستوجو کردیم. آخرین جستوجو را در 15 اپریل 2015 انجام دادیم و جستوجوها منحصرا به مقالات منتشر شده میان سالهای 1990 و 2014 محدود بودند. همچنین خلاصه مقالات کنفرانسها و چکیدههای مربوط به کنفرانسهای صداقت در تحقیق و وبسایتهای تخصصی را جستوجو کردیم. تعداد 14 مجله را که بهطور منظم تحقیقات مربوط به صداقت در پژوهش را منتشر میکنند، به صورت دستی جستوجو کردیم.
مطالعاتی را انتخاب کردیم که تاثیرات یک یا چند مداخله را اندازهگیری کردند، یعنی هرگونه روش مستقیم یا غیر مستقیم که ممکن است بر صداقت در تحقیق و رفتار مسوولانه تحقیقات در وسیعترین معنای آن تاثیر داشته، و شرکتکنندگان آنها، ذینفعان در فرآیندهای پژوهشی و انتشاراتی، از دانشجویان گرفته تا سیاستگذاران، بودند. کارآزماییهای تصادفیسازی و غیر تصادفیسازی و کنترل شده را مانند مطالعات کنترل شده قبل-و-بعد (before-and-after)، با مقایسههای پیامدها در گروه مداخله نسبت به گروه عدم مداخله یا پیش از مداخله در مقابل پس از مداخله انتخاب کردیم. مطالعات بدون گروه کنترل در این مطالعه مروری انتخاب نشدند.
از روشهای استاندارد روششناسی (methodology) مورد نظر کاکرین استفاده کردیم. برای ارزیابی خطر سوگیری (bias) در مطالعات غیر تصادفیسازی شده، از یک ابزار اصلاح شده کاکرین استفاده کردیم، که در آن چهار مورد از شش حوزه اصلی (کورسازی (blinding)، دادههای ناقص پیامد، گزارشدهی پیامد انتخابی، دیگر منابع سوگیری) و دو حوزه دیگر (قابلیت مقایسه گروهها و عوامل مخدوشگر (confounding)) را به کار بردیم. پیامدهای اولیه را به سطوح زیر طبقهبندی کردیم: 1) تغییر سازمانی قابل انتساب به مداخله، 2) تغییر رفتار، 3) کسب دانش/مهارت و 4) اصلاح نگرشها/برداشتها. پیامد ثانویه، واکنش شرکتکنندگان به مداخله بود.
سی و یک مطالعه شامل 9571 شرکتکننده، در 33 مقاله، معیارهای ورود را به مطالعه داشتند. همه مطالعات به زبان انگلیسی منتشر شدند. پانزده مطالعه، کارآزمایی تصادفیسازی و کنترل شده، نه مورد، مطالعات کنترل شده قبل-و-بعد، چهار مورد، مطالعات کنترل شده نامتعادل با یک کنترل تاریخی، یک مطالعه، کنترل شده نامتعادل با یک پس-تست (post-test) تنها، و دو مطالعه، کنترل شده نامتعادل با یافتههای پیش و پس از تست برای گروه مداخله و پس از تست در گروه کنترل بودند. بیست یک مطالعه تاثیرات مداخلات مربوط به سرقت ادبی (plagiarism) و 10 مطالعه مداخلات مربوط به صداقت/اخلاق در پژوهش را ارزیابی کردند. شرکتکنندگان شامل دانشجویان دوره کارشناسی، کارشناسی ارشد و دانشگاهیان از طیف وسیعی از رشتههای تحقیقاتی و کشورها بودند، و مطالعات به ارزیابی انواع مختلف پیامدها پرداختند.
قضاوت ما بر این بود که بسیاری از کارآزماییهای تصادفیسازی و کنترل شده دارای خطر بالای سوگیری در حداقل یکی از حوزههای ارزیابی بودند، و در مورد کارآزماییهای غیر تصادفیسازی شده، هیچ تلاشی برای کاهش سوگیریهای بالقوه ذاتی در طراحیهای غیر تصادفیسازی شده صورت نگرفت.
طیف وسیعی از مداخلات را با هدف کاهش سوء رفتار در پژوهش شناسایی کردیم. اغلب مداخلات نوعی از آموزش را در بر داشتند، اما روشها و محتوای آنها تا حد زیادی متفاوت بوده و شامل سخنرانیهای حضوری و آنلاین، ماژولهای تعاملی آنلاین، گروههای بحث، تکالیف و تمرینهای عملی بودند. اکثر مطالعات از معیارهای استاندارد یا معتبر پیامد استفاده نکردند و ترکیب یافتههای حاصل از این مطالعات با چنین مداخلات، پیامدها و شرکتکنندگان گوناگون، غیر ممکن بود. بهطور کلی، شواهدی با کیفیت بسیار پائین وجود دارد که نشان میدهد روشهای مختلف آموزش در صداقت تحقیقات، بر نگرش شرکتکنندگان نسبت به مسائل اخلاقی تاثیرگذار است، اما حداقل (یا کوتاهمدت) تاثیرات را بر دانش آنها بر جای گذاشت. ارائه آموزش در مورد سرقت ادبی و بازنویسی، تاثیرات مختلفی بر نگرش شرکتکنندگان نسبت به سرقت ادبی و اعتماد آنان بر اجتناب از آن داشت، اما به نظر میرسید آموزشهایی که شامل تمرینهای عملی بودند، اثربخشی بیشتری داشتند. آموزش درباره سرقت ادبی، تاثیرات متناقضی را بر دانش شرکتکنندگان در مورد آنها و توانایی تشخیص سرقت ادبی داشت. آموزش فعال، به ویژه اگر در تمرینهای عملی به کار گرفته شده یا از نرمافزار تطبیق متن استفاده کنند، بهطور کلی وقوع سرقت ادبی را کاهش میدهد، هرچند نتایج همسو و سازگار نبودند. اگرچه نتایج با یکدیگر سازگار نیستند، طراحی فرم سهم نویسنده نشریه، بر صداقت اطلاعات عرضه شده در مورد سهم افراد و نسبت مشارکت ذکر شده که دارای معیارهای نویسندگی است، تاثیرگذار بود. هیچ مطالعهای را شناسایی نکردیم که به بررسی مداخلات برای نتایج در سطح سازمانی پرداخته باشد. تعداد حوادث و بزرگی تاثیرات مداخله، بهطور کلی کوچک بودند، بهطوری که شواهد به احتمال زیاد دقیق نیستند. هیچ موردی از حوادث جانبی گزارش نشد.
این متن توسط مرکز کاکرین ایران به فارسی ترجمه شده است.