نادیا: ایبوپروفن (ibuprofen) یکی از داروهای ضددرد پرمصرف است، و در ژانویه ۲۰۲۴، مطالعه مروری جدیدی در کاکرین، شواهدی را از مصرف این دارو برای تسکین درد پس از جراحی در کودکان ارایه کرد. مرکز کاکرین ایران، مصاحبه «مایک کلارک»، سردبیر پادکست در کتابخانه کاکرین با دو نفر از نویسندگان آن، «سارا پسانو» (Sara Pessano) از «بیمارستان کودکان گاسلینی» (Gaslini Children's Hospital) در «جنوا» (Genoa)، ایتالیا، و «ناتاشا گلوک» (Natasha Gloeck) از «واحد تحقیقات سیستم‌های سلامت» در «شورای پژوهشی پزشکی آفریقای جنوبی»، در مورد یافته‌های مطالعه را ترجمه و ضبط کرده است که با صدای محمد مرادی و نادیا جلیل‌زاده می‌شنوید.

محمد: سلام نادیا. بهتر است ابتدا از اهمیت مدیریت درد پس از جراحی در کودکان شروع کنیم و اینکه ایبوپروفن چطور این کار را می‌کند؟

نادیا: البته محمد. ایجاد درد پس از عمل جراحی یا هر درمان دردناک دیگری در کودکان شایع است. این موضوع باعث آسیب و آژیته شدن کودک می‌شود، فرایند نقاهت را به تاخیر می‌اندازد و می‌تواند باعث ایجاد استرس در والدین یا مراقبین کودک شود. با این حال، ارزیابی و درمان درد در کودکان اغلب چالش‌برانگیز است و بهترین روش برای رسیدن به این اهداف هنوز نیاز به شفاف‌سازی دارد. یک استراتژی درمانی رایج، استفاده از داروهایی مانند ایبوپروفن، نوعی دارو تحت عنوان «داروهای ضدالتهابی غیراستروئیدی» یا به اختصار NSAID است، که می‌تواند درد و التهاب را کاهش دهد.

محمد: ممنونم، نادیا. با نگاهی عمیق‌تر به موضوع، وقتی از دارویی برای مدیریت درد استفاده می‌کنیم، طبیعتا می‌خواهیم که موثر بوده و مزایای آن بر عوارض جانبی احتمالی‌اش برتری داشته باشد، اینطور نیست؟

نادیا: دقیقا، و این همان چیزی هست که در این مطالعه مروری به آن پرداختیم. ما ایبوپروفن را با دیگر داروهای مربوط به تسکین درد مقایسه کردیم تا اثربخشی آن را در درمان درد و عوارض جانبی مرتبط با درمان را بسنجیم. ما همچنین به دنبال شواهدی از موثرترین راه تجویز ایبوپروفن برای کودکان بودیم، اما هیچ مطالعه مناسبی را پیدا نکردیم. حالا در مورد یافته‌های این مطالعه صحبت می‌کنیم.

محمد: با مرور متون علمی، ۴۳ مطالعه واجد شرایط را به دست آوردیم که نزدیک به ۴۳۰۰ کودک مبتلا به درد پس از جراحی در آنها شرکت داشتند. ما توانستیم از داده‌های 3900 مورد از این کودکان استفاده کنیم، که در سنین دو ماه تا ۱۷ سال قرار داشتند. مطالعات از کشورهای مختلف جهان بوده و از ایبوپروفن برای مدیریت درد پس از ۱۰ نوع جراحی استفاده کردند. اکثر مطالعات، 21 مورد، مربوط به پروسیجرهای دندان‌پزشکی، و یازده مطالعه نیز درمان‌های گوش و حلق و بینی را وارد کردند. نادیا، شاید بتوانی یافته‌های اصلی را خلاصه کنی، خصوصا تاثیرات آن را بر درد در دو ساعت نخست پس از پروسیجر و طی روز اول. 

نادیا: حتما؛ وقتی به اثربخشی درمان نگاه می‌کنیم، ایبوپروفن احتمالا بهتر از دارونما (placebo) در کاهش شدت درد در دو ساعت نخست پس از جراحی بوده و ممکن است شدت درد را تا ۲۴ ساعت کاهش دهد. در مقایسه با پاراستامول (paracetamol)، ایبوپروفن باز هم می‌تواند شدت درد را در دو ساعت اول و تا ۲۴ ساعت کاهش دهد. ما نمی‌توانیم در مورد تفاوت‌ عوارض جانبی میان ایبوپروفن، و دارونما یا پاراستامول با اطمینان صحبت کنیم، و احتمالا بین خطر خون‌ریزی ناشی از ایبوپروفن در مقایسه با پاراستامول تفاوت کمی باشد. وقتی ایبوپروفن و مورفین (morphine) را با هم مقایسه کنیم، ایبوپروفن احتمالا منجر به کاهش عوارض ناخواسته دارویی می‌شود، در حالی که در مقایسه با کترولاک (ketorolac) منجر به کاهش مجموعه عوارض می‌شود. هیچ مطالعه‌ای راجع به شدت درد و عوارض ناخواسته دارویی جدی در رابطه با مصرف مورفین یا کترولاک وجود ندارد. این جزییات، خوب است، حالا یافته‌ها را چطور خلاصه می‌کنی؟ 

محمد: اول از همه این که، چون مطالعاتی با حجم نمونه کافی در مورد مقایسه ایبوپروفن با دیگر درمان‌های جایگزین وجود ندارد، ما در مورد شواهد کلی استفاده از ایبوپروفن در درمان درد پس از جراحی در کودکان مطمئن نیستیم. علاوه بر این، چون مطالعات اندکی وجود دارند که داده‌هایی را در مورد مزایا و خطرات استفاده از ایبوپروفن در مدیریت درد پس از جراحی در کودکان، خصوصا در بلندمدت، در اختیار ما قرار می‌دهند، پس این یعنی انجام مطالعات بیشتری مورد نیاز است و ما پیشنهاداتی هم برای آنها داریم.

نادیا: بله. هدف مطالعات آینده باید ارزیابی بهترین روش مصرف ایبوپروفن در کودکان از طریق بررسی تاثیر دوزهای مختلف، روش‌های مختلف تجویز، زمان‌بندی و برنامه‌ریزی‌های مختلف مصرف ایبوپروفن باشد. مطالعات آینده همچنین باید عوارض جانبی دارویی را گزارش دهند، خصوصا عوارض جانبی جدی، تا عدم اطمینان موجود در شواهد کنونی، کمتر شود.

محمد: ممنون نادیا. اگر کسی علاقه‌مند باشد که بیشتر در این مورد بداند، کجا می‌تواند این مطالعه مروری را پیدا کند؟

نادیا: این مطالعه به صورت آنلاین در کتابخانه کاکرین به نشانی cochranelibrary دات کام در دسترس است چنانچه عبارت فارسی «ایبوپروفن در درمان درد حاد پس از جراحی در کودکان» یا انگلیسی «ibuprofen for acute postoperative pain in children» را در کادر جست‌وجوی کتابخانه کاکرین وارد کنید آن را پیدا می‌کنید.

Podcast translated by Seyyedeh Mahsa Sheikholeslamian
Podcast edited by Shadi Kolahdoozan
Podcast recorded by Nadia Jalilzadeh and Mohammad Moradi