Maarten: Sommige Cochrane reviews onderzoeken de werkzaamheid van verschillende methodes om een behandeling te stoppen, in plaats van te starten.  In een nieuwe review van april 2021 wordt dit onderzocht bij volwassenen die al enige tijd antidepressiva gebruiken.  Eén van de auteurs, Ellen Van Leeuwen, van de Universiteit Gent in België, vertelt er meer over in deze podcast. 

Ellen : Antidepressiva worden vaak voorgeschreven aan patiënten met depressie of angst. Een behandeling van zes maanden na verbetering van symptomen is aanbevolen bij  een eerste episode, of twee jaar als er een hoog risico op terugkeer van de depressie is. 
Vele mensen blijven echter jarenlang, zelfs tientallen jaren, antidepressiva gebruiken en dit langdurig gebruik is een belangrijke reden voor de toename van het gebruik van antidepressiva. Uit onderzoek bij gebruikers blijkt bijvoorbeeld dat er voor 30%-50% van de antidepressiva die op lange termijn worden voorgeschreven, geen wetenschappelijk onderbouwde indicatie is.  Dit kan leiden tot ongewenste effecten zoals slaapstoornissen, gewichtstoename, seksuele disfunctie, verlaagde natriumspiegels in het bloed en gastro-intestinale effecten (bvb diarree en obstipatie).  Het kan er ook toe leiden dat patiënten zich emotioneel afgevlakt voelen of zich niet in staat voelen om te gaan met problemen in het leven zonder een AD.  Het is daarom belangrijk om  te overwegen antidepressiva te stoppen wanneer ze niet langer geïndiceerd zijn, en in onze studie wordt getracht methodes te vinden om dit te doen.
We zochten naar bewijs om artsen en patiënten te informeren over veilige en effectieve methodes om langdurig gebruik van antidepressiva te stoppen.  Onze literatuursearch leverde 33 gerandomiseerde studies op, met in totaal iets minder dan 5.000 deelnemers, waarbij alle studies een hoog risico van bias vertoonden.  In bijna alle studies werden de patiënten gerekruteerd in gespecialiseerde diensten voor geestelijke gezondheidszorg en de meeste deelnemers hadden twee of meer episoden van depressie doorgemaakt.
In 13 studies werd het antidepressivum abrupt gestopt, terwijl in 18 studies het antidepressivum  via  “tapering”  werd gestopt, dus een geleidelijke afbouw van de dosis veelal over een periode van  4 weken of minder.  Vier studies boden psychologische ondersteuning aan tijdens het afbouwen van de behandeling, en in één studie uitgevoerd in de huisartsenpraktijk werd stopzetting van het AD voorgesteld door middel van een brief aan de huisarts met instructies voor het afbouwen van de behandeling. 
We onderzochten de voordelen (zoals het percentage succesvolle stoppers) en de nadelen (zoals de terugkeer of herval van depressie of angst, bijwerkingen en ontwenningsverschijnselen).  Dit leverde zeer  zwak bewijs op dat abrupt stoppen of stoppen via korte afbouwschema’s een hoger risico van herval kunnen geven.  Er was ook zwak tot zeer zwak bewijs dat psychologische ondersteuning sommige mensen kan helpen te stoppen met hun antidepressivum, zonder  een verschil in hervalpercentages.
In het algemeen maakten de studies geen  melding van het optreden van ontwenningsverschijnselen. Aangezien deze kunnen lijken op symptomen van herval van  depressie, is het mogelijk dat de gerapporteerde “herval” beïnvloed werd door effecten van ontwenning, wat een tijdelijk verschijnsel is.
Er zijn steeds meer aanwijzingen dat er bij het stoppen van antidepressiva een langzaam afbouwschema over een aantal maanden nodig is, met in elke fase een kleine dosisverlaging, in plaats van de snellere afbouw over een aantal weken, zoals in de studies geïncludeerd in onze review.
Concluderend kan gesteld worden dat er dringend nood is aan studies waarin rekening wordt gehouden met de verstorende bias van ontwenningsverschijnselen en waarin onderscheid wordt gemaakt tussen herval en ontwenningsverschijnselen door middel van het gebruik van zeer trage en geleidelijke afbouwschema’s.  Toekomstige studies zouden ook deelnemers moeten includeren die in het verleden slechts één of geen enkele depressieve episode hebben doorgemaakt, omdat deze patiënten vaak in de eerstelijn worden gezien waar ook de meeste antidepressiva worden voorgeschreven.  Studies zijn ook nodig bij oudere patiënten en bij patiënten die antidepressiva gebruiken tegen angst  om bewijs te leveren voor het ondersteunen van stoppen van antidepressiva bij deze groepen.

Maarten: Als u meer informatie wenst over de studies die zijn uitgevoerd en over de updates van de uitgevoerde review,  kunt u de volledige review online raadplegen.  Als u naar Cochrane Library.com gaat en zoekt op 'approaches for discontinuation of long-term  antidepressant use', ziet u een link naar de review.