Pytanie przeglądu

Czy stosowanie podczas zabiegu operacyjnego roztworów, które zawierają więcej soli niż standardowo jest bezpieczne?

Wprowadzenie

Zazwyczaj podczas zabiegu operacyjnego konieczne jest podawanie pacjentowi płynów. Czasami duże objętości płynów podaje się w celu utrzymania odpowiedniej objętości krwi, jednak może się to wiązać ze zbyt dużą objętością płynów pozostałych w organizmie. Płyny, których zwykle używa się podczas operacji charakteryzuje stężenie soli zbliżone do tego występującego we krwi i nazywa się je izotonicznymi. Hipertoniczne roztwory soli zawierają większe stężenie sodu niż roztwory izotoniczne. Stosowanie roztworów hipertonicznych soli może przynieść korzyści u osób poddawanych zabiegom operacyjnym poprzez zmniejszenie całkowitej objętości podawanych płynów.

Data wyszukiwania

Dane naukowe są aktualne do 8 kwietnia 2016 roku.

Charakterystyka badania

Włączyliśmy 18 badań, w których porównywano stosowanie hipertonicznych roztworów soli i roztworów izotonicznych u osób poddawanych zabiegom operacyjnym. Do badań włączono 1087 uczestników. Podczas zabiegu operacyjnego 545 uczestników otrzymało hipertoniczny roztwór soli, a 542 roztwór izotoniczny. Uczestników przydzielono do grup losowo. Badania przeprowadzono w 11 krajach. Uczestnicy badań byli w wieku >18 lat. Z udziału we wszystkich badaniach wykluczono osoby, u których uczestnictwo w badaniu wiązało się z dużym ryzykiem dla zdrowia. We wszystkich badaniach poziom płynów monitorowano podczas zabiegu operacyjnego oraz do 3 dni po nim.

Główne wyniki

Łącznie odnotowano 7 zgonów: 3 zgony (<1%) w grupie pacjentów, którzy otrzymali podczas zabiegu izotoniczny roztwór soli oraz 4 zgony (<1%) w grupie pacjentów, którzy otrzymali hipertoniczny roztwór soli. Ryzyko zgonu w tych badaniach było bardzo małe. W badaniach nie podano informacji na temat częstości występowania poważnych objawów niepożądanych.

W 13 badaniach podano jaką ilość płynów otrzymali pacjenci. Osoby w grupie izotonicznego roztworu soli otrzymały średnio 2,4 l tego roztworu, podczas gdy pacjenci w grupie hipertonicznego roztworu soli otrzymali go o 0,91 l mniej (1,49 l). Informację na temat największego odnotowanego w przebiegu leczenia stężenia sodu we krwi podano w 16 badaniach. W grupie, która otrzymała izotoniczny roztwór soli wynosiło ono 139 mEq/l (mediana), a w grupie hipertonicznego roztworu soli było ono o 7,73 mEq/l większe. Zakres dopuszczalnych stężeń wynosi od 136 do 146 mEq/l.

Jakość danych naukowych

Dla ryzyka zgonu oraz objawów niepożądanych w badaniach brakowało odpowiedniej liczby uczestników badania oraz odpowiedniej długości okresu obserwacji, żeby móc właściwie ocenić różnice. Jakość danych naukowych dla zgonów oceniliśmy jako bardzo niską. Przyszłe badania prawdopodobnie zmienią podane w tym przeglądzie wyniki.

Jakość danych naukowych dla odnotowanego największego stężenia sodu we krwi jest umiarkowana. Pomiar stężenia sodu we krwi podczas zabiegu operacyjnego jest powszechnie wykonywanym pomiarem, dlatego jest mało prawdopodobne aby został źle wykonany.