Dlaczego jest to ważna kwestia?

Toczeń rumieniowaty układowy (ang. systemic lupus erythematosus, SLE; nazywany również potocznie „toczniem”) jest chorobą, w której układ odpornościowy (obronny) błędnie atakuje zdrowe tkanki własnego organizmu. Choroba dotyka 7,5 miliona osób na całym świecie. U około 70% osób dotkniętych tą chorobą pojawiają się problemy skórne, takie jak wysypka na nosie lub policzkach. Często toczeń powoduje również ból stawów i mięśni oraz uczucie skrajnego zmęczenia. Objawy mogą ulec tymczasowej poprawie lub nagłemu pogorszeniu (zaostrzeniu). W poważnych przypadkach SLE może powodować zagrażające życiu uszkodzenie serca, płuc, mózgu lub nerek.

Nie ma lekarstwa na SLE. Istnieją jednak metody leczenia mające na celu złagodzenie objawów. Istnieje szeroki zakres opcji leczenia problemów skórnych. Mogą to być:

• Leki przyjmowane doustnie, kremy lub zastrzyki.

• Terapie pomagające pacjentom radzić sobie z problemami skórnymi, takie jak np. terapia poprzez rozmowę.

• Inne metody i podejścia, takie jak ziołolecznictwo, terapia światłem lub makijaż.

Aby dowiedzieć się, które terapie są najlepsze dla chorych na SLE i porównać niepożądane skutki uboczne, dokonaliśmy przeglądu badań naukowych.

Jak zidentyfikowaliśmy i oceniliśmy dane?

Przeszukaliśmy literaturę medyczną pod kątem badań, w których różne metody leczenia chorób skóry w SLE porównywano z:

• leczeniem pozorowanym (placebo); lub

• niestosowaniem leczenia;

• innym leczeniem; lub

• inną dawką tego samego leku.

Następnie porównaliśmy wyniki i podsumowaliśmy dane ze wszystkich badań. Na koniec oceniliśmy wiarygodność danych, opierając się na takich czynnikach, jak metody i wielkość badań oraz spójność wyników.

Czego się dowiedzieliśmy?

Znaleźliśmy 61 badań, które objęły 11 232 osoby (głównie kobiety) i analizowano w nich 43 różne metody leczenia. Większość terapii trwała rok, a pacjentów obserwowano przez okres do 48 miesięcy.

Poniżej przedstawiamy główne wyniki naszego przeglądu dotyczącego działania 5 różnych leków doustnych: hydroksychlorochiny, chlorochiny, metotreksatu, cyklosporyny i azatiopryny.

Zniknięcie problemów skórnych

Nie wiemy, czy hydroksychlorochina jest lepsza czy gorsza od placebo w usuwaniu problemów skórnych, ponieważ żadne badanie nie dostarczyło informacji na ten temat.

Dane naukowe sugerują, że:

• chlorochina może lepiej likwidować problemy skórne po 12 miesiącach niż placebo (1 badanie, 24 osoby);

• Gdy porównamy metotreksat i cholochinę, może istnieć niewielka lub żadna różnica w częstości ustąpienia wysypki skórnej po 6 miesiącach (1 badanie, 25 osób);

• metotreksat może lepiej niż placebo działać na ustąpienie wysypki skórnej po 6 miesiącach (1 badanie, 41 osób); oraz

• może istnieć niewielka lub żadna różnica w częstości ustępowania problemów skórnych po 12 miesiącach między cyklosporyną i azatiopryną (1 badanie, 25 osób).

Częściowe ustąpienie problemów skórnych (poprawa stanu skóry o co ≥50%)

Nie jest jasne, czy hydroksychlorochina jest lepsza czy gorsza od placebo pod względem przynajmniej częściowego ustąpienia problemów skórnych po 12 miesiącach. Wynika to z faktu, że dane naukowe są zbyt nieprecyzyjne (1 badanie, 20 kobiet w ciąży).

W żadnych innych badaniach nie sprawdzano, w jaki sposób leczenie wpływa na częściowe ustąpienie problemów skórnych.

Zaostrzenia

Dane naukowe sugerują, że po 6 miesiącach w przypadku stosowania hydroksychlorochiny prawdopodobnie występuje mniej zaostrzeń niż w podczas stosowania placebo (1 badanie, 47 osób).

Nie jest jasne, czy prawdopodobieństwo wystąpienia zaostrzeń jest większe czy mniejsze po 12 miesiącach stosowania metotreksatu w porównaniu z placebo (1 badanie, 86 osób).

Żadne inne badania nie dostarczały informacji na temat wpływu leczenia na zaostrzenia.

Zdarzenia niepożądane

Dane naukowe są często nieprecyzyjne, a to, czy leczenie prowadzi do większej lub mniejszej liczby działań niepożądanych niż placebo lub inne metody leczenia, nie jest jasne.

Znaleźliśmy ograniczone dane dotyczące działań niepożądanych, a raporty były rozbieżne; stosowanie hydroksychlorochiny, chlorochiny i metotreksatu ma jednak dobrze znane efekty uboczne, takie jak problemy żołądkowe i choroby wątroby. Hydroksychlorochina i chlorochina mogą powodować choroby oczu, a metotreksat zażywany w ciąży może wyrządzić ciężkie szkody rozwijającemu się dziecku.

Inne wyniki

Nie wiemy, jak leczenie wpływa na inne aspekty nasilenia choroby lub na jakość życia. Wynika to z faktu, że badania nie zawierały informacji na ten temat.

Co to oznacza?

W porównaniu z placebo, badania u chorych na SLE wykazały, że:

• podczas stosowania hydroksychlorochiny prawdopodobnie występuje mniej zaostrzeń; oraz

• metotreksat i chlorochina mogą być lepsze w zwalczaniu problemów skórnych.

Informacje na temat efektów ubocznych są ograniczone.

Jak aktualny jest ten przegląd?

Ten przegląd Cochrane jest aktualny do czerwca 2019 roku.