Pytanie badawcze

Czy interwencje wspierające zwiększenie spożycia produktów spożywczych w grupach o szczególnych wymaganiach żywieniowych (niedożywionych lub zagrożonych niedożywieniem) są skuteczne?

Wprowadzenie

Podawanie posiłków w jadalni lub w razie potrzeby asysta przy karmieniu osób i inne podobne metody są często rekomendowane w celu pomocy osobom chorym lub starszym, u których zaobserwowano zmniejszenie lub ryzyko spadku masy ciała (grupy o szczególnych wymaganiach żywieniowych). Takie wspierające interwencje wprowadza się w opiece zdrowotnej w wielu krajach, ale ich skutki nie zostały dotychczas dobrze zbadane.

Charakterystyka badań

Do przeglądu włączyliśmy 41 badań z randomizacją (badania kliniczne, w których uczestnicy są losowo przydzielani do jednej z dwóch lub więcej grup leczenia) obejmujących łącznie 10 681 osób. Oceniono 5 różnych interwencji, które nazwaliśmy "interwencjami wspierającymi": zmiany w organizacji opieki żywieniowej (13 badań, 3456 osób), zmiany czynników środowiskowych wpływających na zachowania żywieniowe (5 badań, 351 osób), zmiany kompozycji i formy podawanych posiłków (12 badań, 649 osób), dodatkowa suplementacja do posiłków (10 badań, 6022 osób) oraz dostarczanie posiłków do domu (1 badanie, 203 osoby). Okres obserwacji wynosił od tylu dni, ile pacjent był hospitalizowany do 12 miesięcy. W grupach kontrolnych stosowano standardową opiekę. Ponad połowa uczestników brała udział w badaniach, w których otrzymywali dodatkową suplementację do posiłków (np. doustne suplementy białkowo-energetyczne jako uzupełnienie codziennej diety).

Główne wyniki

Możliwe jest, że stosowanie interwencji wspierających poprawę spożycia produktów spożywczych w grupie osób o szczególnych wymaganiach żywieniowych, zmniejsza ryzyko zgonu z jakiejkolwiek przyczyny (około 23 zgony mniej na 1000 uczestników otrzymujących interwencje wspierające). Wyniki te powinny być potwierdzone większą liczbą danych naukowych pochodzących z wysokiej jakości badań randomizowanych. Liczba osób, u których odnotowano jakiekolwiek powikłania nie różniła się istotnie między grupą osób otrzymujących interwencje wspierające, a grupą kontrolną. Takie same wnioski wyciągnięto w odniesieniu do: jakości życia związanej ze zdrowiem (czyli zdrowia fizycznego, psychicznego, emocjonalnego i społecznego), zadowolenia pacjentów, spożycia składników odżywczych i energetycznych oraz dni spędzonych w szpitalu. Koszty ekonomiczne nie zostały dobrze zbadane.

Jedynie w trzech badaniach oceniano działania niepożądane obejmujące nietolerancję suplementu dietetycznego (biegunka lub wymioty u 5 spośród 34 uczestników) oraz przerwanie podawania doustnych suplementów odżywczych z powodu odmówienia przyjęcia lub niechęci do smaku (u 567 spośród 2017 uczestników).

Po analizie wyników 15 badań obejmujących 1945 uczestników stwierdziliśmy korzystny wpływ interwencji wspierających na masę ciała: u osób otrzymujących interwencje wspierające w porównaniu z osobami z grupy kontrolnej przyrost masy ciała był średnio o 0,6 kg większy.

Dane naukowe są aktualne do września 2016 roku.

Jakość danych naukowych

Ogólna jakość danych naukowych wahała się od umiarkowanej do bardzo niskiej, głównie dlatego, że dla większości ocenianych przez nas punktów końcowych dostępna była za mała liczba badań i uczestników, aby uzyskać rzetelne informacje lub wyniki nie były w pełni wiarygodne ze względu na ryzyko błędu systematycznego. Jednak jeżeli by przeprowadzono badanie z randomizacją obciążone małym ryzykiem błędu systematycznego w odniesieniu do ważnych dla pacjenta punktów końcowych i obejmujące dużą liczbę uczestników, przegląd ten mógłby szybko dostarczyć wskazówek służących poprawie opieki zdrowotnej.