Wprowadzenie

Coraz częściej osoby niebędące pracownikami służby zdrowia zapewniają opiekę partnerom, członkom rodziny lub przyjaciołom dotkniętym chorobą nowotworową. Może to mieć negatywny wpływ na ich zdrowie i samopoczucie. Interwencje psychospołeczne, które obejmują wsparcie psychologiczne lub społeczne i polegają na bezpośrednich interakcjach między pracownikiem służby zdrowia a opiekunami (lub parami opiekun-pacjent), mogą pomóc w przeciwdziałaniu negatywnym skutkom zdrowotnym u opiekunów.

Pytanie badawcze

Jaka jest skuteczność interwencji psychospołecznych, w porównaniu ze standardową opieką, u opiekunów nieformalnych wspierających osoby chore na nowotwór, w odniesieniu do szeregu wyników dotyczących zdrowia i samopoczucia?

Wyniki

Wśród badań, w których wzięło udział prawie 4000 uczestników, znaleźliśmy 19 takich, w których porównywano interwencje psychospołeczne ze standardową opieką. W badaniach uczestniczyli opiekunowie osób cierpiących na różne rodzaje nowotworów we wszystkich stadiach choroby. Wystąpiły różnice w sposobie przeprowadzenia interwencji. Przykładowe interwencje obejmowały udzielanie opiekunom (lub parom opiekun-pacjent) informacji i/lub uczenie ich umiejętności radzenia sobie, komunikowania się czy rozwiązywania problemów w celu złagodzenia objawów choroby lub poprawy wzajemnych relacji. Interwencje udzielane były przez pielęgniarki, psychologów lub innych pracowników służby zdrowia, ambulatoryjnie lub w domu za pośrednictwem telefonu.

Bezpośrednio po interwencji może występować minimalna poprawa jakości życia opiekunów, jednak może nie być ona trwała. Interwencje psychospołeczne mogą mieć niewielki wpływ lub żaden wpływ na jakość życia pacjentów w okresie od 6 do 12 miesięcy po zastosowaniu interwencji. Nie jest jednak jasne, czy interwencje poprawiają jakość życia pacjentów bezpośrednio po interwencji.

Interwencje psychospołeczne mogą mieć niewielki lub żaden wpływ na występowanie u opiekuna depresji, lęku lub poczucia przygnębienia oraz na jego zdrowie fizyczne. Podobnie w przypadku występowania u pacjenta lęku lub poczucia przygnębienia w dowolnym momencie po zastosowaniu interwencji, czy też na występowanie u niego depresji bezpośrednio po interwencji oraz na jego zdrowie fizyczne w okresie od 6 do 12 miesięcy po interwencji. Interwencje psychospołeczne prawdopodobnie mają niewielki lub żaden wpływ na zdrowie fizyczne pacjenta bezpośrednio po interwencji lub na występowanie u pacjenta depresji w okresie kolejnych 3 do 6 miesięcy.

W 3 badaniach zaobserwowano negatywne skutki, w tym zwiększony poziom stresu i stresu związanego z funkcjami seksualnymi oraz obniżony poziom zadowolenia opiekunów w relacjach z pacjentami. Odnotowano również zwiększony poziom stresu u pacjentów, jak również występowanie nieodpowiednich treści interwencyjnych w przypadku niektórych uczestników. W żadnym badaniu nie dokonano analizy efektywności kosztowej ani zadowolenia z interwencji u opiekunów lub pacjentów. Ze względu na to, że ogólna jakość danych naukowych była niska, do wyników należy podchodzić z ostrożnością.

Wnioski

Interwencje psychospołeczne nie mają klinicznie istotnego wpływu na wyniki opiekunów, niezależnie od stadium choroby nowotworowej pacjenta i jej rodzaju. Możliwe, że bardziej pomocne dla opiekunów okazałyby się inne cele (np. jakość relacji) lub inne interwencje psychospołeczne (np. medytacja). Skuteczność interwencji należy sprawdzić w lepiej przeprowadzonych badaniach. W rozwoju interwencji powinni brać udział opiekunowie, a szczególną uwagę należy poświęcić indywidualnym potrzebom osobistym.