Główne zagadnienia

Niniejszy przegląd stanowi aktualizację poprzedniego przeglądu na ten sam temat opublikowanego w 2010 roku. Chociaż niniejszy przegląd obejmuje dodatkowe 18 badań, wnioski pozostają takie same: prawdopodobnie nie ma korzyści i zagrożeń związanych ze stosowaniem leków u osób z zaburzeniem osobowości typu borderline (BDP), ale dane naukowe są niejasne.

Potrzebne są lepsze i większe badania porównujące lek z placebo. Takie badania powinny koncentrować się na mężczyznach, nastolatkach i osobach z dodatkowymi rozpoznaniami psychiatrycznymi.

Co to jest BPD?

BPD wpływa na sposób, w jaki dana osoba wchodzi w interakcje z innymi i rozumie siebie. Chociaż dokładne przyczyny tego schorzenia są niejasne, uważa się, że wynika ono z połączenia czynników genetycznych i środowiskowych (np. stresujących lub traumatycznych wydarzeń życiowych w okresie dorastania). Problem ten dotyczy około 2% dorosłych i 3% nastolatków.

Objawy BPD można podzielić na cztery kategorie.

Niestabilność nastroju: Osoby z BPD mogą doświadczać intensywnych uczuć, które szybko się zmieniają i są trudne do kontrolowania. Mogą również czuć pustkę i opuszczenie przez większość czasu.

Zniekształcenia poznawcze (zaburzone wzorce myślenia): Osoby z BPD często mają przykre myśli (np. mogą myśleć, że są okropną osobą). Mogą mieć krótkie epizody dziwnych doświadczeń (np. myśli paranoiczne lub wywołane stresem doświadczenia dysocjacyjne [tj. uczucie oderwania od otaczającego ich świata]).

Impulsywne zachowanie: Osoby z BPD mogą działać impulsywnie i robić rzeczy, które mogą im zaszkodzić (np. gdy są smutne i przygnębione, mogą dokonywać samookaleczeń lub mieć myśli samobójcze). Mogą również angażować się w lekkomyślne zachowania (np. nadużywanie narkotyków).

Intensywne, ale niestabilne relacje: Osoby z BPD mogą mieć trudności z utrzymaniem stabilnych relacji (np. mogą bardzo martwić się, że zostaną porzucone i mogą nieustannie wysyłać SMS-y lub dzwonić, albo grozić, że zrobią sobie krzywdę lub popełnią samobójstwo, jeśli dana osoba je opuści).

Osoba musi spełnić tylko pięć z dziewięciu kryteriów w tych kategoriach, aby otrzymać rozpoznanie BPD.

Jak leczy się BPD?

Żaden lek nie został zatwierdzony do leczenia BPD. Niemniej jednak, duża część osób z BPD otrzymuje leki przez dłuższy czas w celu złagodzenia objawów. Rodzaj podawanego leku wybiera się na podstawie jego znanego wpływu w leczeniu innych zaburzeń o podobnych objawach.

Pytanie badawcze

Chcieliśmy dowiedzieć się, czy leki stosowane w leczeniu BPD działają lepiej lub gorzej niż placebo; czy jeden lek działa lepiej niż inny; lub czy jedna kombinacja leków działa lepiej niż inna kombinacja leków.

Chcieliśmy sprawdzić, jak dobrze leki wpływają na poważne objawy BPD, samookaleczenia, samobójstwa i funkcjonowanie (jak dobrze dana osoba radzi sobie w życiu codziennym).

Chcieliśmy również dowiedzieć się, czy przyjmowanie leków wiąże się z jakimikolwiek niepożądanymi skutkami ubocznymi.

Co zrobiliśmy w tym celu?

Szukaliśmy badań, w których porównywano działanie różnych leków z placebo, innym lekiem lub kombinacją leków u osób z rozpoznanym BPD.

Porównaliśmy i podsumowaliśmy wyniki badań i oceniliśmy pewność względem otrzymanych danych naukowych w oparciu o takie czynniki, jak metodyka badań i liczebność badanej grupy. Poniżej przedstawiamy wyniki naszego kluczowego porównania: farmakoterapia vs placebo.

Czego się dowiedzieliśmy?

Zidentyfikowaliśmy 46 badań obejmujących 2769 osób z BPD. Najmniejsze badanie obejmowało 13 uczestników, a największe 451 uczestników. Przeprowadzono 4 badania z udziałem ponad 100 uczestników. Z wyjątkiem jednego badania, które obejmowało tylko mężczyzn, wszystkie badania obejmowały kobiety. Średni wiek uczestników wahał się od 16 do 39 lat. Większość badań przeprowadzono w warunkach ambulatoryjnych (31 badań) w Europie (20 badań) i trwały one od 4 do 52 tygodni. Firmy farmaceutyczne w pełni lub częściowo sfinansowały 16 badań.

W badaniach analizowano wpływ 27 różnych leków, w większości sklasyfikowanych jako: 1) leki przeciwpsychotyczne (leki stosowane w leczeniu psychozy, w której myśli i nastrój są tak zaburzone, że dana osoba traci kontakt z rzeczywistością); 2) leki przeciwdepresyjne (leki stosowane w leczeniu depresji); lub 3) leki stabilizujące nastrój (leki kontrolujące i wyrównujące wahania nastroju, zmniejszające zarówno wysokie nastroje (mania), jak i niskie nastroje (depresja)).

W porównaniu z placebo, leki wydają się mieć niewielki lub żaden wpływ na poważne objawy BPD, samookaleczenia, samobójstwa i funkcjonowanie psychospołeczne. Mogą one mieć niewielki lub żaden wpływ na to, czy dana osoba będzie kontynuować udział w badaniu, czy też z niego zrezygnuje. W porównaniu z placebo, leki przeciwpsychotyczne i stabilizatory nastroju mogą mieć niewielki lub żaden wpływ na występowanie niepożądanych lub szkodliwych skutków. W żadnym badaniu nie odnotowano skutków ubocznych stosowania leków przeciwdepresyjnych.

Jakie są ograniczenia prezentowanych danych naukowych?

Nasze zaufanie do danych naukowych wahało się od bardzo niskiego do niskiego. Dalsze badania mogą dostarczyć wyników, które będą różnić się od wyników tego przeglądu. Na zmniejszenie zaufania do wyników naszych badań miały wpływ 4 główne czynniki. Niewiele badań dostarczało danych o wszystkich interesujących nas aspektach. Po drugie, wyniki różnych badań były bardzo niespójne. Ponadto nie było wystarczającej liczby badań, aby mieć pewność co do naszych wyników. Po czwarte, wiele badań nie zawierało jasnych informacji na temat sposobu ich przeprowadzenia.

Jak aktualne są te dane naukowe?

Dane naukowe są aktualne do lutego 2022 roku.