Z przyjemnością witam Was w podcaście poświęconym istotnemu tematowi w opiece nad wcześniakami: zastosowaniu terapii surfaktantem w oparciu o szybkie testy oceniające funkcję płuc. Wiedza w tej dziedzinie nadal się rozwija, a my przyjrzymy się najnowszym doniesieniom. Podcast prowadzą Greta Sibrecht i Franek Borys, autorzy przeglądu Cochrane z października 2023 roku.
Greta: Hej Franek, cieszę się, że dzisiaj mamy okazję porozmawiać o leczeniu wcześniaków z wykorzystaniem surfaktantu. To naprawdę ważny temat, a nasz przegląd systematyczny opublikowany w bazie Cochrane dostarczył kilku ważnych informacji w tym temacie.
Franek: Cześć Greta, w pełni się zgadzam. Terapia surfaktantem jest podstawą leczenia zespołu zaburzeń oddychania. Zacznijmy więc od podstaw: dlaczego ta terapia jest tak ważna dla wcześniaków z RDS?
Greta: Zespół zaburzeń oddychania, czyli RDS, to częsty problem u wcześniaków. Występuje, gdy płuca noworodka nie są jeszcze w pełni rozwinięte i brakuje w nich surfaktantu – substancji, która zapobiega zapadaniu się płuc podczas wydechu, utrzymując je otwarte. Bez wystarczającej ilości surfaktantu oddychanie staje się niezwykle trudne, co prowadzi do poważnych komplikacji. Terapia surfaktantem pomaga zmniejszyć to ryzyko, dostarczając brakującą substancję bezpośrednio do płuc.
Franek: To bardzo istotne. Jak jednak wygląda kwestia leczenia i podania surfaktantu? W naszej pracy analizowaliśmy również rolę testów oceniających dojrzałość płuc.
Greta: Tak, obecnie surfaktant podaje się profilaktycznie noworodkom wysokiego ryzyka przed pojawieniem się objawów RDS lub terapeutycznie, kiedy objawy są już widoczne i potwierdzone klinicznie lub radiologicznie. Coraz większe zainteresowanie budzą jednak szybkie testy oceniające dojrzałość płuc, które mogą pomóc w precyzyjnym określeniu, kiedy terapia jest naprawdę potrzebna. To pozwoliłoby uniknąć zbędnego leczenia dzieci, które nie wymagają surfaktantu.
Franek: Jak działają te testy?
Greta: Testy, takie jak click test, lammellar body count czy stable microbubble test, mierzą poziomy surfaktantu w płynie owodniowym lub w płynie pobranym z żołądka albo tchawicy dziecka po narodzinach. Dają one szybką odpowiedź, czy płuca dziecka mają wystarczającą ilość surfaktantu i dzięki temu pomagają podejmować decyzje terapeutyczne.
Franek: To brzmi obiecująco. Jakie wnioski wynikają z naszego przeglądu Cochrane na temat terapii surfaktantem opartej na tych szybkich testach?
Greta: W naszej analizie uwzględniliśmy trzy badania, obejmujące łącznie 562 wcześniaki. Porównaliśmy terapię surfaktantem opartą na szybkich testach z tradycyjnym podejściem bazującym na kryteriach klinicznych i radiologicznych. Niestety, dowody nie są jednoznaczne. Nie zauważyliśmy wyraźnego wpływu na śmiertelność przed wypisem ze szpitala. Występowanie dysplazji oskrzelowo-płucnej, potrzeba leczenia surfaktantem czy częstość odmy opłucnowej również nie różniły się znacząco między grupami.
Franek: Wygląda więc na to, że potrzebne są dalsze badania, aby lepiej zrozumieć potencjał tych metod diagnostycznych. Czy wiesz coś o bieżących badaniach, które mogą dostarczyć więcej danych?
Greta: Tak, obecnie prowadzone są dwa duże badania. Jedno koncentruje się na wykorzystaniu ultrasonografii płuc jako narzędzia diagnostycznego, a drugie łączy ocenę funkcji płuc z oceną kliniczną – jest to badanie REMEDIES, które skupia się na wykorzystaniu mechaniki oscylacyjnej układu oddechowego.
Franek: Mechanika oscylacyjna? Brzmi intrygująco. Na czym to polega?
Greta: Mechaniki oscylacyjna, zwana również techniką wymuszonych oscylacji, w skrócie FOT, może usprawnić podejmowanie decyzji terapeutycznych. FOT mierzy reaktancję płuc, co odzwierciedla ich podatność i zdolność do rekrutacji. Jest to metoda nieinwazyjna, która pozwala lepiej zrozumieć mechaniczne właściwości układu oddechowego.
Franek: Jakie korzyści może to przynieść w porównaniu z metodami stosowanymi obecnie?
Greta: Główną nadzieją jest to, że pozwoli ona szybciej i dokładniej identyfikować wcześniaki wymagające surfaktantu, unikając jednocześnie niepotrzebnych interwencji. Niektóre dzieci potrzebują tlenu z powodów innych niż niedobór surfaktantu, takich jak na przykład problemy hemodynamiczne, podczas gdy inne rekompensują problemy płucne większym wysiłkiem oddechowym. Może to prowadzić do rozwoju stanu zapalanego, czy powstawania przecieków powietrznych, jeśli leczenie nie zostanie wdrożone odpowiednio wcześnie. FOT może pomóc lepiej rozwiązać te problemy.
Franek: To naprawdę fascynujące podejście. Wiadomo, kiedy możemy spodziewać się wyników badania REMEDIES?
Greta: Potrzeba jeszcze kilku lat. Metoda wymaga dopracowania techniki oraz przeszkolenia ośrodków, które będą ją stosować.
Franek: Dzięki, Greta, za wyjaśnienie tego wszystkiego. Wygląda na to, że choć mamy już wiele odpowiedzi, wciąż istnieje duży potencjał na poprawę opieki nad wcześniakami z RDS.
Greta:
Zgadza się. Niesamowite jest obserwowanie, jak rozwija się nauka. Mam nadzieję, że dalsze badania, takie jak REMEDIES, czy badania wykorzystujące USG płuc, pomogą nam poprawić wyniki leczenia najmniejszych pacjentów.