پیشینه
سرطان دهانه رحم، دومین سرطان شایع میان زنان است. اغلب زنان مبتلا به مراحل اولیه سرطان دهانه رحم (مراحل I تا IIA) با جراحی، یا پرتودرمانی، یا هر دو، بهبود می‌یابند. پرتودرمانی از اشعه‌های ایکس با انرژی بالا برای آسیب به سلول‌های تومور استفاده می‌کند. داروهای شیمی‌درمانی (ضد-سرطان) از روش‌های مختلفی برای توقف تقسیم سلول‌های توموری بهره می‌گیرند، بنابراین رشد آنها متوقف شده یا از بین می‌روند.
سوال مطالعه مروری
دلیل انجام این مطالعه مروری، بررسی این موضوع بود که انجام شیمی‌درمانی با دارویی به نام سیس‌پلاتین (cisplatin)، هنگامی که پس از جراحی، پس از پرتودرمانی، یا هر دو، استفاده شود، مزایا یا خطرهای بیشتری را برای زنان مبتلا به مراحل اولیه سرطان دهانه رحم و دارای عوامل خطر برای عود به ارمغان می‌آورد یا خیر. (خطرات برای عود شامل گسترش تومور به غدد لنفاوی، گسترش به عروق لنفاوی و خونی، تومور با عمق بیش از 10 میلی‌متر، تهاجم میکروسکوپی تومور به بافت‌های همبند نزدیک به رحم، سرطان از نوع غیر-سنگفرشی، و زمانی که بعید است عمل جراحی تمام سلول‌های تومور را برداشته باشد).
یافته‌های اصلی
در این مطالعه مروری، داده‌های چهار کارآزمایی کوچک را با کیفیت نامعلوم، تجزیه‌وتحلیل کردیم. جداسازی داده‌های بیماری حجیم در مراحل اولیه (ضایعات در مرحله IB2 و IIA بزرگتر از 4 سانتی‌متر) از نتایج کلی، امکان‌پذیر نبود. شواهد محدودی را یافتیم مبنی بر اینکه افزودن شیمی‌درمانی سیس‌پلاتین به رادیوتراپی پس از انجام جراحی در زنان مبتلا به سرطان دهانه رحم مرحله IA2 تا IIA و دارای عامل خطر برای عود تومور، طولانی‌تر شدن نرخ بقا (زمان سپری شده تا مرگ) و تاخیر در پیشرفت سرطان را به همراه داشت. درمان ترکیبی نسبت به پرتودرمانی تنها با عوارض جانبی شدیدتر ارتباط داشت.
کیفیت شواهد
این شواهد به واسطه تعداد کم و کیفیت روش‌شناسی متوسط در مطالعات وارد شده، محدود بودند.
نتیجه‌گیری‌ها چه هستند؟
ما نتیجه گرفتیم که به نظر می‌رسد انجام شیمی‌درمانی به علاوه پرتودرمانی پس از جراحی مناسب باشد، با این حال، شواهد بیشتری درباره مزایا و خطرات مرتبط با آن مورد نیاز است؛ خوشبختانه این امر از طریق نتایج سه کارآزمایی در حال انجام، فراهم خواهد شد.
افزودن شیمی‌درمانی بر پایه پلاتینوم به پرتودرمانی کمکی (کمورادیاسیون) ممکن است بقا را در زنان مبتلا به مراحل اولیه سرطان دهانه رحم (مرحله IA2-IIA) و دارای عوامل خطر برای عود تومور، بهبود بخشد. کمورادیاسیون کمکی با افزایش خطر توکسیسیتی حاد شدید مرتبط بود، اگرچه به خاطر نبود داده‌های طولانی-مدت، روشن نیست که این توکسیسیتی در بلندمدت معنادار است یا خیر. به واسطه تعداد کم و کیفیت روش‌شناسی پائین تا متوسط در مطالعات وارد شده، این شواهد محدود بود. منتظر نتایج سه کارآزمایی در حال انجام هستیم، چرا که احتمال دارد تاثیر مهمی بر اعتماد ما به این شواهد داشته باشند.
این دومین نسخه به‌روز شده از مطالعه مروری اصلی کاکرین است که در کتابخانه کاکرین 2009، شماره 3 منتشر شد.
اغلب زنان مبتلا به سرطان مراحل اولیه دهانه رحم (مراحل I تا IIA) از طریق جراحی یا پرتودرمانی، یا هر دو، بهبود می‌یابند. علت اصلی انجام این مطالعه مروری آن بود که مشخص شود انجام شیمی‌درمانی بر پایه سیس‌پلاتین (cisplatin) پس از جراحی، پرتودرمانی یا هر دو، در زنان مبتلا به مراحل اولیه سرطان و دارای عوامل خطر برای عود بیماری، با مزایا یا خطرهای بیشتری برای بقای بیمار همراه بودند یا خیر.
ارزیابی اثربخشی و بی‌خطری (safety) شیمی‌درمانی کمکی (adjuvant) بر پایه پلاتینوم پس از هیسترکتومی رادیکال، پرتودرمانی، یا هر دو، در درمان مراحل اولیه سرطان دهانه رحم.
برای مطالعه مروری اصلی 2009، در پایگاه ثبت کارآزمایی‌های گروه سرطان زنان در کاکرین، پایگاه مرکزی ثبت کارآزمایی‌های کنترل شده کاکرین (CENTRAL) در کتابخانه کاکرین؛ شماره 1؛ 2009؛ MEDLINE؛ Embase؛ LILACS؛ BIOLOGICAL ABSTRACTS و CancerLit، پایگاه ثبت تحقیقات ملی و پایگاه ثبت کارآزمایی‌های بالینی، بدون هیچ محدودیت زبانی، جست‌وجو کردیم. مجموعه مقالات نشست‌های علمی و دیگر مقالات مرتبط را به صورت دستی جست‌وجو کردیم. جست‌وجو را در بانک‌های اطلاعاتی تا نوامبر 2011 برای به‌روزرسانی اول و تا سپتامبر 2016 برای به‌روزرسانی دوم ادامه دادیم.
کارآزمایی‌های تصادفی‌سازی و کنترل شده (randomised controlled trials; RCTs) مربوط به مقایسه شیمی‌درمانی کمکی بر پایه سیس‌پلاتین (پس از جراحی رادیکال، پرتودرمانی یا هر دو) با عدم-دریافت شیمی‌درمانی کمکی، در زنان مبتلا به مراحل اولیه سرطان دهانه رحم (مرحله IA2-IIA) و دارای حداقل یک عامل خطر برای عود سرطان.
دو نویسنده مطالعه مروری به صورت مستقل از هم داده‌ها را استخراج کردند. برای مرگ‌ومیر و پیشرفت بیماری به عنوان پیامدها، متاآنالیز با استفاده از یک مدل اثرات-تصادفی انجام شد.
برای دومین نسخه به‌روز شده، فقط یک کارآزمایی کوچک را یافتیم که نتایج توکسیسیتی درجه 4 را بدون ارائه داده‌های بقای عاری از بیماری (disease-free) یا بقای کلی (overall survival; OS) با میانه (median) پیگیری 16 ماه گزارش کرد.
از نخستین نسخه به‌روز شده، سه کارآزمایی را شناسایی کردیم که هم‌چنان تا سال 2016 در حال انجام بودند.
چهار کارآزمایی شامل 401 زن مبتلا به مراحل اولیه سرطان دهانه رحم وارد متاآنالیز شدند که نتایج قابل ارزیابی داشتند. میانه دوره پیگیری در این کارآزمایی‌ها، از 29 تا 42 ماه متفاوت بود. تمامی زنان ابتدا تحت جراحی قرار گرفتند. سه کارآزمایی، شیمی‌درمانی را همراه با پرتودرمانی در برابر پرتودرمانی تنها؛ و یک کارآزمایی، شیمی‌درمانی و پس از آن پرتودرمانی را با پرتودرمانی تنها مقایسه کردند. انجام آنالیزهای زیر-گروه بر اساس مرحله یا اندازه تومور امکان‌پذیر نبود.
شیمی‌درمانی همراه با پرتودرمانی در مقایسه با پرتودرمانی کمکی، خطر مرگ‌ومیر (دو کارآزمایی؛ 297 زن؛ نسبت خطر (HR): 0.56؛ 95% فاصله اطمینان (CI)؛ 0.36 تا 0.87) و پیشرفت بیماری (دو کارآزمایی؛ 297 زن؛ HR: 0.47؛ 95% CI؛ 0.30 تا 0.74) را به‌طور چشمگیری کاهش داد، و هیچ ناهمگونی میان کارآزمایی‌ها وجود نداشت (I² = 0% برای هر دو متاآنالیز). توکسیسیتی حاد درجه 4 به صورت معناداری در گروه شیمی‌درمانی به علاوه پرتودرمانی نسبت به گروه پرتودرمانی تنها، بیشتر رخ داد (سه کارآزمایی؛ 321 زن؛ خطر نسبی (RR): 6.26؛ 95% CI؛ 2.50 تا 15.67). به علت تعداد کم و دوره محدود پیگیری در مطالعات وارد شده، سطح کیفیت این شواهد را برای همه پیامدها با استفاده از رویکرد درجهبندی توصیه، ارزیابی، توسعه و ارزشیابی (GRADE)، در حد متوسط ارزیابی کردیم. علاوه بر این، جداسازی داده‌ها برای مراحل اولیه بیماری حجیم امکان‌پذیر نبود.
در یک کارآزمایی کوچکی که دریافت شیمی‌درمانی کمکی و پس از آن پرتودرمانی را با پرتودرمانی کمکی تنها مقایسه کرد، هیچ تفاوتی در عود بیماری میان این گروه‌ها (یک کارآزمایی؛ 71 زن؛ HR: 1.34؛ 95% CI؛ 0.24 تا 7.66) و بقای کلی بیماران گزارش نشد. این شواهد را با کیفیت پائین در نظر گرفتیم.
هیچ یک از کارآزمایی‌ها شیمی‌درمانی کمکی بر پایه پلاتینوم را با عدم-انجام شیمی‌درمانی کمکی پس از جراحی برای مدیریت بالینی مراحل اولیه سرطان دهانه رحم همراه با حضور عوامل خطر برای عود، مقایسه نکرد.
این متن توسط مرکز کاکرین ایران به فارسی ترجمه شده است.