پیام‌های کلیدی
- مشخص شد که جراحی سوراخ کلید (keyhole) نسبت به جراحی باز با درد کمتر و دوره کوتاه‌تر بستری در بیمارستان برای اهداکنندگان همراه بود.
- کلیه‌های به دست آمده با استفاده از روش جراحی باز یا با کمک دست، در مقایسه با روش جراحی سوراخ کلید استاندارد یا روباتیک، برای مدت زمان کوتاه‌تری از اکسیژن محروم شدند.
چرا از جراحی سوراخ کلید به جای جراحی مرسوم برای افراد اهدا کننده کلیه استفاده می‌کنیم؟
خارج کردن کلیه‌های سالم برای پیوند می‌تواند با جراحی باز (یک برش بزرگ) یا جراحی سوراخ کلید (چند برش کوچکتر) انجام شود. امروزه از بسیاری از انواع جراحی سوراخ کلید استفاده می‌شود، از جمله جراحی سوراخ کلید با کمک دست و جراحی سوراخ کلید به کمک ربات. با این حال، در تمام انواع جراحی، عوارض بالقوه، از جمله درد، مدت زمان جراحی، میزان هدررفت خون و زمان سپری شده در بیمارستان رخ می‌دهند.
ما به دنبال چه یافته‌ای بودیم؟
ما خواستیم بدانیم که جراحی سوراخ کلید در مقایسه با جراحی مرسوم، پیامدها را در افرادی که کلیه اهدا می‌کنند، بهبود می‌بخشد یا خیر.
ما چه کاری را انجام دادیم؟
ما همه کارآزمایی‌ها را جست‌وجو کردیم که مزایا و مضرات تخصیص تصادفی افراد اهدا کننده کلیه را به جراحی سوراخ کلید یا جراحی مرسوم، ارزیابی کردند. نتایج کارآزمایی‌ها را مقایسه و خلاصه کرده و بر اساس عواملی مانند روش‌های انجام و حجم نمونه کارآزمایی، اطمینان خود را نسبت به این اطلاعات ارزیابی کردیم.
ما به چه نتایجی رسیدیم؟
دوازده مطالعه 1230 اهداکننده سالم کلیه را با استفاده از این انواع مختلف جراحی مقایسه کردند. مشخص شد که جراحی استاندارد سوراخ کلید نسبت به جراحی باز با درد کمتر و دوره کوتاه‌تر بستری برای اهداکنندگان در بیمارستان همراه بود. کلیه‌هایی که با استفاده از روش جراحی باز یا با کمک دست بهبود به دست آمدند، در مقایسه با روش جراحی سوراخ کلید استاندارد یا روباتیک، برای مدت زمان کوتاه‌تری از اکسیژن محروم ماندند. بروز عوارضی که نیاز به درمان بیشتر، جراحی، یا هر دو دارند، در تمام انواع جراحی کم بود.
محدودیت‌های شواهد چه هستند؟
هنوز مطالعات کافی برای مقایسه جراحی جدیدتر سوراخ کلید با کمک ربات با دیگر انواع جراحی وجود ندارد.
این شواهد تا چه زمانی به‌روز است؟
شواهد تا 31 مارچ 2024 به‌روز است.
LDN در مقایسه با ODN با درد کمتری همراه بوده و درد با HALDN و RDN مشابه بود. HALDN در همه پیامدها به جز زمان ایسکمی گرم که ممکن است با کاهش همراه باشد، با LDN مشابه است. یک مطالعه گزارش داد کلیه‌های به دست آمده در طول RDN زمان‌های ایسکمی گرم‌تری داشتند. عوارض و وقوع حوادث حول و حوش زمان انجام جراحی که نیاز به مداخله بیشتر داشتند، میان همه روش‌ها یکسان بودند.
لیست انتظار برای پیوند کلیه همچنان در حال افزایش است. اهدای زنده کلیه به‌طور قابل توجهی زمان انتظار را کاهش داده و پیامدهای طولانی‌مدت را برای گیرندگان بهبود می‌بخشد. عمده‌ترین عوامل بازدارنده برای اهداکنندگان بالقوه کلیه، درد و عوارض ناشی از جراحی است. این یک نسخه به‌روز شده از مروری است که در سال 2011 منتشر شد.
ارزیابی مزایا و مضرات انجام نفرکتومی باز برای اهداکننده (open donor nephrectomy; ODN)، نفرکتومی لاپاروسکوپی برای اهداکننده (laparoscopic donor nephrectomy; LDN)، LDN با کمک دست (hand-assisted LDN; HALDN) و نفرکتومی رباتیک برای اهداکننده (robotic donor nephrectomy; RDN) به عنوان تکنیک‌های جراحی مناسب برای اهداکنندگان زنده کلیه.
با متخصص اطلاعات تماس گرفته و به جست‌وجو در پایگاه ثبت مطالعات گروه کلیه و پیوند در کاکرین تا 31 مارچ 2024 با استفاده از اصطلاحات جست‌وجوی مرتبط با این مرور پرداختیم. مطالعات موجود در این پایگاه ثبت از طریق جست‌وجوهای انجام شده در CENTRAL؛ MEDLINE و EMBASE؛ خلاصه مقالات کنفرانس‌ها؛ پورتال جست‌وجوی پلتفرم بین‌المللی پایگاه ثبت کارآزمایی‌های بالینی (ICTRP) و ClinicalTrials.gov شناسایی شدند.
کارآزمایی‌های تصادفی‌سازی و کنترل‌شده‌ای (randomised controlled trials; RCTs) وارد شدند که LDN را با ODN؛ HALDN یا RDN مقایسه کردند.
دو نویسنده مرور به‌طور مستقل از هم عناوین و خلاصه مقالات را برای ورود غربالگری کردند، مطالعات را از نظر کیفیت بررسی کرده، و داده‌ها را استخراج کردند. در صورت لزوم، برای به دست آوردن اطلاعات بیشتر با نویسندگان مطالعه تماس گرفتیم. برآوردهای جمع‌بندی‌شده مربوط به تاثیر مداخله با استفاده از مدل اثرات تصادفی (random-effects model) به‌دست آمدند، و نتایج برای پیامدهای دو حالتی (dichotomous outcome) در قالب خطرات نسبی (RR) و 95% فواصل اطمینان (CI) آنها، و برای پیامدهای پیوسته (continuous outcome) در قالب تفاوت میانگین (MD) یا تفاوت میانگین استانداردشده (SMD) و 95% CI آنها بیان شدند. سطح اطمینان به شواهد با استفاده از رویکرد درجهبندی توصیه، ارزیابی، توسعه و ارزشیابی (Grading of Recommendations Assessment, Development and Evaluation; GRADE) بررسی شد.
سیزده مطالعه، 1280 اهداکننده زنده کلیه را برای دریافت ODN؛ LDN؛ HALDN، یا RDN تصادفی‌سازی کردند. همه مطالعات دارای خطر پائین یا نامشخص سوگیری انتخاب (selection bias) بودند. پنج مطالعه دارای خطر بالای سوگیری برای کورسازی (blinding) بودند.
هفت مطالعه 815 اهداکننده زنده کلیه را به صورت تصادفی به LDN یا ODN اختصاص دادند. LDN با کاهش استفاده از داروی ضددرد (شواهد با قطعیت بالا) و دوره بستری کوتاه‌تر در بیمارستان، یک روش طولانی‌تر و زمان طولانی‌تر ایسکمی گرم (شواهد با قطعیت متوسط) همراه بود. هیچ تفاوت کلی در میزان هدررفت خون، عوارض حول و حوش زمان انجام جراحی، یا نیاز به جراحی وجود نداشت (شواهد با قطعیت پائین یا بسیار پائین).
سه مطالعه 270 اهداکننده زنده کلیه را به صورت تصادفی به LDN یا HALDN اختصاص دادند. هیچ تفاوتی میان HALDN و LDN برای نیاز به عامل ضددرد، بستری شدن در بیمارستان (شواهد با قطعیت بالا)، مدت جراحی (شواهد با قطعیت متوسط)، میزان هدررفت خون، عوارض حول و حوش زمان انجام جراحی، یا جراحی‌های مجدد (شواهد با قطعیت پائین) وجود نداشت. شواهد مربوط به زمان ایسکمی گرم به دلیل ناهمگونی (heterogeneity) بالا بسیار نامشخص بود.
یک مطالعه 50 اهداکننده زنده کلیه را به صورت تصادفی به ODN خلف صفاقی (retroperitoneal) یا HALDN اختصاص داد و درد کمتر و نیاز به ضددرد کمتر را با ODN گزارش کرد. HALDN موجب کاهش هدررفت خون و طول مدت جراحی شد. هیچ تفاوتی در عوارض حول و حوش زمان انجام جراحی، جراحی مجدد، بستری شدن در بیمارستان، یا زمان ایسکمی گرم اولیه مشاهده نشد.
یک مطالعه 45 اهداکننده زنده کلیه را به‌صورت تصادفی به LDN یا RDN اختصاص داد و زمان ایسکمی گرم طولانی‌تری را با RDN گزارش کرد، اما هیچ تفاوتی در نیاز به عامل ضددرد، طول مدت جراحی، میزان هدررفت خون، عوارض حول و حوش زمان انجام جراحی، جراحی‌های مجدد یا بستری در بیمارستان وجود نداشت.
یک مطالعه 100 اهداکننده زنده کلیه را به دو نوع LDN تصادفی‌سازی کرد و هیچ تفاوتی را در بستری شدن در بیمارستان، طول مدت زمان جراحی، نرخ تبدیل (conversion rate)، زمان ایسکمی گرم اولیه یا عوارض مشاهده نکرد (متاآنالیز نشدند).
نرخ تبدیل به ODN برابر با 6/587 (1.02%) در LDN؛ 1/160 (0.63%) در HALDN و 0/15 در RDN بود.
پیامدهای پیوند به ندرت یا به‌طور انتخابی در سراسر مطالعات گزارش شدند. هیچ تفاوتی میان LDN و ODN برای از دست دادن زودهنگام پیوند، تاخیر در عملکرد پیوند، رد حاد، عوارض حالب، عملکرد کلیه یا از دست دادن پیوند در یک سال دیده نشد.
در آنالیز متارگرسیون ( meta-regression) میان LDN و ODN، شواهدی با قطعیت متوسط در مورد مدت زمان پروسیجر به‌طور قابل توجهی به نفع LDN در طول زمان تغییر کرد (کاهش سالانه = 7.12 دقیقه؛ 95% CI؛ 2.56 تا 11.67؛ P = 0.0022). تفاوت‌ها در مورد عوارض حول و حوش زمان انجام جراحی نیز به‌طور قابل توجهی به نفع LDN در طول زمان تغییر کردند (تغییر سالانه در LnRR برابر با 0.107؛ 95% CI؛ 0.022 تا 0.192؛ P = 0.014، شواهد با قطعیت بسیار پائین). در هر مطالعه از ترکیب‌های مختلف تکنیک‌ها استفاده شد که منجر به ناهمگونی میان نتایج شد.
این متن توسط مرکز کاکرین ایران به فارسی ترجمه شده است.