حرف آخر
شواهد موجود نشان می‌دهد که یک دوره طب سوزنی متشکل از حداقل شش جلسه درمان می‌تواند یک گزینه ارزشمند برای افراد با سردرد مکرر تنشی (tension-type headache باشد.
پیشینه
سردرد تنشی یک نوع شایع از سردرد است. اپیزودهای خفیف ممکن است به اندازه کافی توسط داروهای مسکّن درمان شود. با این حال، در بعضی از افراد سردرد تنشی به کرّات رخ می‌دهد و مختل کننده کیفیت زندگی آنان است. طب سوزنی درمانی است که در آن سوزن‌های نازک در نقاط خاص داخل پوست قرار داده می‌شوند. این درمان از چین منشا گرفته و در حال حاضر در بسیاری از کشورها در درمان سردرد تنشی استفاده می‌شود. ما کارآزمایی‌های تصادفی‌سازی و کنترل شده‌ای را مربوط به ارزیابی اینکه طب سوزنی از سردرد نوع تنشی پیشگیری می‌کند یا خیر، یافتیم. به طور عمده روی تعداد افرادی تمرکز کردیم که به درمان پاسخ داده بودند، این پاسخ به معنی نصف شدن تعداد روزهایی بود که دچار سردرد می‌شدند.
نتایج کلیدی
ما 12 کارآزمایی انجام شده با 2349 فرد بزرگسال را مرور کردیم که تا ژانویه 2016 منتشر شده بودند. یک کارآزمایی جدید در این نسخه به‌روز شده از مرور وارد شد.
طب سوزنی در دو کارآزمایی بزرگ به مراقبت معمول یا درمان سردرد تنها در شروع سردرد (معمولا با داروهای مسکّن) اضافه شده بود که نتیجه آن در 48 نفر در 100 شرکت‌کننده حداقل نصف شدن فراوانی سردردها بود، در مقایسه با 17 نفر از 100 شرکت‌کننده که فقط مراقبت معمول دریافت کرده بودند.
طب سوزنی با طب سوزنی ساختگی، که در آن سوزن در نقاط نادرست کار گذاشته و یا به پوست نفوذ نکرده بود، در شش کارآزمایی مقایسه شد. فراوانی سردرد در 52 نفر از 100 شرکت‌کننده دریافت کننده طب سوزنی واقعی در مقایسه با 43 نفر از 100 شرکت‌کننده دریافت کننده طب سوزنی «ساختگی» نصف شده بود. نتایج تحت تاثیر یک کارآزمایی بزرگ با کیفیت خوب (با حدود 400 شرکت‌کننده) بود، که نشان می‌داد تاثیر طب سوزنی واقعی حتی پس از شش ماه هم وجود داشت. هیچ تفاوتی در تعداد عوارض جانبی طب سوزنی ساختگی و واقعی یا در تعداد افراد ترک کننده کارآزمایی به دلیل عوارض جانبی وجود نداشت.
طب سوزنی با درمان‌های دیگر نظیر فیزیوتراپی، ماساژ یا آرام‌سازی در چهار کارآزمایی مقایسه شده بود، اما این کارآزمایی‌ها هیچ اطلاعات مفیدی نداشتند.
کیفیت شواهد
به طور کلی کیفیت شواهد در سطح متوسط بود.
نتایج موجود نشان می‌دهد که طب سوزنی برای درمان سردردهای مکرر و اپیزودیک یا مزمن تنشی موثر است، اما کارآزمایی‌های بیشتری - به خصوص برای مقایسه طب سوزنی با گزینه‌های درمان دیگر - مورد نیاز است.
طب سوزنی اغلب برای پیشگیری از بروز سردردهای تنشی (tension-type headache) استفاده می‌شود اما اثربخشی آن هنوز نامشخص و بحث‌برانگیز است. این یک نسخه به‌روز از مرور اصلی کاکرین است که در کتابخانه کاکرین (The Cochrane Library)، شماره 1، سال 2009 منتشر شد.
بررسی اینکه طب سوزنی: الف) موثرتر از عدم درمان پروفیلاکتیک/مراقبت روتین به تنهایی است؛ ب) موثرتر از طب سوزنی «ساختگی» (دارونما (placebo)) است؛ و ج) به اندازه سایر مداخلات در کاهش تعداد دفعات سردرد در بزرگسالان با سردردهای اپیزودیک یا مزمن تنشی موثر است یا خیر.
CENTRAL؛ MEDLINE؛ EMBASE و AMED را تا 19 ژانویه 2016 جست‌وجو کردیم. پلت‌فرم بین‌المللی پایگاه ثبت کارآزمایی‌های بالینی سازمان جهانی بهداشت (WHO) را تا 10 فوریه 2016 برای یافتن کارآزمایی‌های در حال انجام و منتشر نشده جست‌وجو کردیم.
کارآزمایی‌های تصادفی‌سازی شده‌ای را در این مرور گنجاندیم که با دوره پیگیری پس از تصادفی‌سازی شدن، حداقل هشت هفته را در بر می‌گرفتند و تاثیرات بالینی مداخله درمانی طب سوزنی را با کنترل (درمان سردرد حاد به تنهایی یا مراقبت روتین)، مداخلات طب سوزنی ساختگی یا مداخلات پروفیلاکتیک دیگر در بزرگسالان مبتلا به سردردهای اپیزودیک یا تنشی مزمن مقایسه کرده بودند.
دو نویسنده مرور واجد شرایط بودن، استخراج اطلاعات درباره شرکت‌کنندگان، مداخلات، شیوه‌ها و نتایج را بررسی کرده، و خطر سوگیری (bias) مطالعه و کیفیت مداخلات طب سوزنی را ارزیابی کردند. معیار پیامد اصلی اثربخشی، پاسخ به درمان (حداقل 50% کاهش فراوانی سردرد) بعد از تکمیل درمان (سه تا چهار ماه بعد از تصادفی‌سازی) بود. برای بررسی بی‌خطری/مقبولیت درمان، تعداد شرکت‌کنندگانی را که به دلیل عوارض جانبی از حضور در مرور انصراف دادند و تعداد شرکت‌کنندگانی را که بروز عوارض جانبی گزارش کرده بودند، استخراج کردیم. سطح کیفیت شواهد با استفاده از GRADE (درجهبندی توصیه، ارزیابی، توسعه و ارزشیابی) ارزیابی شد.
دوازده کارآزمایی (11 مورد بررسی شده در نسخه قبلی و یک مورد جدید تشخیص داده شده) با 2349 شرکت‌کننده (میانه (median) معادل 56 نفر؛ بین 10 تا 1265 نفر) معیارهای ورود را داشتند.
طب سوزنی فقط در دو کارآزمایی بزرگ با مراقبت روتین یا درمان سردرد حاد مقایسه شده بود (1265 و 207 شرکت‌کننده)، اما در این دو مطالعه فراوانی سردردها در خط پایه و شیوه مدیریت در گروه کنترل کاملا متفاوت بود. هیچ یک از دو کارآزمایی کور نشده بودند اما از جهات دیگر کیفیت‌شان بالا بود (خطر پائین سوگیری (bias)). در حالی که تخمین اندازه تاثیرگذاری در دو کارآزمایی، به طور قابل توجهی متفاوت بود، نسبت شرکت‌کنندگانی که حداقل 50% کاهش فراوانی سردرد داشتند، در گروهی که طب سوزنی دریافت کرده بودند، نسبت به گروه کنترل بسیار بالاتر بود (شواهد با کیفیت متوسط؛ 1 کارآزمایی: 302 نفر از 629 نفر (48%) در برابر 121 نفر از 636 نفر (19%)؛ خطر نسبی (RR): 2.5؛ 95% فاصله اطمینان (CI): 2.1 تا 3.0؛ 2 کارآزمایی: 60 نفر از 132 نفر (45%) در برابر 3 نفر از 75 نفر (4%)؛ RR: 11؛ 95% CI؛ 3.7 تا 35). تاثیرات طولانی‌مدت (بیش از چهار ماه) بررسی نشده بودند.
طب سوزنی با طب سوزنی ساختگی در هفت کارآزمایی با کیفیت متوسط تا بالا (خطر پائین سوگیری) مقایسه شده بودند، پنج مطالعه بزرگ داده‌ها را از یک یا چند متاآنالیز گرد آورده بودند. میان شرکت‌کنندگانی که طب سوزنی دریافت کرده بودند، 205 نفر از 391 نفر (51%) پس از درمان حداقل 50% کاهش در فراوانی سردرد داشتند، در مقایسه با 133 نفر از 312 نفری (43%) که در گروه طب سوزنی ساختگی بودند (RR: 1.3؛ 95% CI؛ 1.09 تا 1.5؛ چهار کارآزمایی؛ شواهد با کیفیت متوسط). نتایج شش ماه پس از تصادفی‌سازی مشابه همین بود. تعداد موارد قطع درمان بسیار پائین بود: 1 نفر از 420 شرکت‌کننده که درمان طب سوزنی دریافت کرده بود و 0 نفر از 343 نفر دریافت کننده طب سوزنی ساختگی، به دلیل عوارض جانبی از مرور خارج شده بود (شش کارآزمایی؛ شواهد با کیفیت پائین). در سه کارآزمایی تعداد شرکت‌کنندگانی که دچار عوارض جانبی شده بودند، گزارش شد: 29 نفر از 174 نفر (17%) با طب سوزنی در برابر 12 نفر از 103 نفر دریافت کننده طب سوزنی ساختگی (12%؛ نسبت شانس (OR): 1.3؛ 95% CI؛ 0.60 تا 2.7؛ شواهد با کیفیت پائین).
طب سوزنی با فیزیوتراپی، ماساژ و ورزش در چهار کارآزمایی با سطح کیفیت پائین تا متوسط (سوگیری پُر-خطر) مقایسه شده بود و یافته‌های این کارآزمایی‌ها به طور کافی گزارش نشده بود. هیچ کارآزمایی، برتری قابل توجهی برای طب سوزنی گزارش نکرده بود و در برخی از پیامدها نتایج کمی به نفع درمان‌های فیزیکی بود. هیچ یک از این کارآزمایی‌ها گزارشی از تعداد شرکت‌کنندگانی که با توجه به عوارض جانبی درمان را قطع کرده بودند یا تعدادی از شرکت‌کنندگانی که عوارض جانبی را گزارش کرده بودند، نداشتند.
به طور کلی، کیفیت شواهد با استفاده از سیستم GRADE متوسط یا پائین ارزیابی شد، که این کاهش عمدتا به دلیل فقدان کورسازی و اندازه تاثیرگذاری متفاوت بود.
این متن توسط مرکز کاکرین ایران به فارسی ترجمه شده است.