سوال مطالعه مروری
آیا مصرف آنتی‌بیوتیک‌ها از ایجاد عفونت‌های شدیدتر در کودکان تا پنج سال مبتلا به عفونت‌های حاد شایع دستگاه تنفسی فوقانی (acute respiratory infections; ARIs) پیشگیری می‌کنند؟
پیشینه
ARIهای شایع دستگاه تنفسی فوقانی عبارتند از گروه‌های بزرگ و متنوعی از عفونت‌ها. آنها در هر قسمتی از دستگاه تنفسی فوقانی رخ می‌دهند، تا هفت روز طول می‌کشند و دلایل مختلفی دارند. آنها ممکن است منجر به بروز عوارضی مانند عفونت گوش، گلو و سینوس شوند. بروز آنها در کودکان پیش‌دبستانی شایع‌تر بوده، و بیشترین دلیل والدین را برای مراجعه به کمک‌های پزشکی تشکیل می‌دهند. علاوه بر این، آنها علت 75% از کل آنتی‌بیوتیک‌های تجویز شده در کشورهای با سطح درآمد بالا هستند. یکی از دلایل احتمالی برای تجویز آنتی‌بیوتیک‌ها، تمایل به پیشگیری از بروز عوارض باکتریایی است.
روش‌های انجام مطالعه
این مرور بر استفاده از آنتی‌بیوتیک‌ها به منظور پیشگیری از بروز عوارض باکتریایی بالینی در کودکان تا پنج سال مبتلا به ARIهای شایع و تمایز نیافته تمرکز دارد. این یک نسخه به‌روز شده از مروری است که پیش از این در سال 2014 منتشر شد. شواهد آن تا آگوست 2015 به‌روز است. در این نسخه به‌روز شده، 616 مطالعه جدید را بازیابی کردیم، اما هیچ کدام معیارهای ورود را به این مرور نداشتند.
ویژگی‌های مطالعه
چهار کارآزمایی (1314 کودک) را در این مرور وارد کردیم. سه کارآزمایی (414 کودک، در طول هفت روز) استفاده از یک آنتی‌بیوتیک (آموکسی‌سیلین/کلاوولانیک اسید (amoxicillin/clavulanic acid)) را برای پیشگیری از ابتلا به اوتیت میانی (otitis media) بررسی کردند. یک کارآزمایی (889 کودک، در طول دو هفته) استفاده از یک آنتی‌بیوتیک دیگر (آمپی‌سیلین (ampicillin)) را برای پیشگیری از پنومونی بررسی کرد. فقط یک کارآزمایی به بررسی آسیب‌های ناشی از درمان پرداخت. با این حال، نمی‌توانیم داده‌ها را آنالیز کنیم، زیرا آنها در قالب درصد، و نه به صورت مطلق، بیان شدند. هیچ مطالعه‌ای دیگر عوارض شدید (ماستوئیدیت (mastoiditis)، تشکیل آبسه در لوزه‌ها (quinsy)، آبسه، مننژیت)، بستری شدن در بیمارستان یا مرگ‌ومیر را ارزیابی نکرد.
نتایج کلیدی
شواهد فعلی از استفاده از آنتی‌بیوتیک‌ها برای پیشگیری از بروز اوتیت میانی و پنومونی در کودکان تا پنج سال مبتلا به ARIهای فوقانی شایع پشتیبانی نمی‌کند.
کیفیت شواهد
در کارآزمایی‌های درمان اوتیت میانی، کیفیت شواهد در حد متوسط بود زیرا روش‌های اجتناب از ایجاد سوگیری (bias) به وضوح بیان نشدند. علاوه بر این، در یک کارآزمایی، یک شرکت داروسازی شربت دارونمای (placebo) مورد استفاده در کارآزمایی را تهیه کرد.
در مطالعه درمان پنومونی، کیفیت شواهد را در حد متوسط طبقه‌بندی کردیم، زیرا خانواده‌ها از قبل می‌دانستند که فرزندانشان آنتی‌بیوتیک دریافت می‌کنند یا خیر. علاوه بر این، روش‌های اجتناب از ایجاد سوگیری توسط نویسندگان کارآزمایی به وضوح بیان نشدند.
برای ارائه شواهد قطعی‌تر در مورد اثربخشی آنتی‌بیوتیک‌ها در این جمعیت، انجام پژوهش‌های بیشتر و با کیفیت بالا مورد نیاز است.
شواهد کافی برای استفاده از آنتی‌بیوتیک به عنوان وسیله‌ای برای کاهش خطر ابتلا به اوتیت یا پنومونی در کودکان تا پنج سال مبتلا به ARIهای تمایز نیافته وجود ندارد. انجام پژوهش‌های بیشتر و با کیفیت بالا برای ارائه شواهد قطعی‌تر در مورد اثربخشی آنتی‌بیوتیک‌ها در این جمعیت مورد نیاز است.
عفونت‌های حاد تنفسی (acute respiratory infections; ARIs) تمایز نیافته یک گروه بزرگ و ناهمگون از عفونت‌ها هستند که به وضوح به یک بخش خاص از دستگاه تنفسی فوقانی محدود نشده، و تا هفت روز ادامه می‌یابند. آنها در کودکان پیش‌دبستانی در کشورهایی با سطح درآمد پائین شایع‌تر بوده و علت 75% از کل مقدار آنتی‌بیوتیک‌های تجویز شده را در کشورهایی با سطح درآمد بالا تشکیل می‌دهند. یکی از دلایل احتمالی برای تجویز آنتی‌بیوتیک‌ها، تمایل به پیشگیری از بروز عوارض باکتریایی است.
ارزیابی اثربخشی و بی‌خطری (safety) مصرف آنتی‌بیوتیک‌ها در پیشگیری از عوارض باکتریایی در کودکان سنین دو تا 59 ماه مبتلا به ARIهای تمایز نیافته.
پایگاه مرکزی ثبت کارآزمایی‌های کنترل شده کاکرین (CENTRAL سال 2015، شماره 7)، را جست‌وجو کردیم که شامل پایگاه ثبت تخصصی گروه عفونت‌های حاد تنفسی در کاکرین، MEDLINE (از 1950 تا هفته 1 آگوست 2015)، و EMBASE (از 1974 تا آگوست 2015) بود.
کارآزمایی‌های تصادفی‌سازی و کنترل شده (randomised controlled trials; RCTs) یا شبه-RCTهایی که تجویز آنتی‌بیوتیک را با دارونما (placebo) یا عدم درمان در کودکان دو تا 59 ماهه مبتلا به ARI تمایز نیافته تا هفت روز مقایسه کردند.
دو نویسنده مرور به‌طور مستقل از هم کیفیت کارآزمایی را ارزیابی و داده‌ها را با استفاده از پروسیجرهای روش‌شناسی (methodology) استاندارد کاکرین استخراج و آنالیز کردند.
چهار کارآزمایی را شامل 1314 کودک شناسایی کردیم. سه کارآزمایی استفاده از آموکسی‌سیلین/کلاوولانیک اسید (amoxicillin/clavulanic acid) را برای پیشگیری از ابتلا به اوتیت (otitis) و یک کارآزمایی آمپی‌سیلین (ampicillin) را برای پیشگیری از بروز پنومونی (pneumonia) بررسی کردند.
استفاده از آموکسی‌سیلین/کلاوولانیک اسید در مقایسه با دارونما برای پیشگیری از ابتلا به اوتیت، خطر نسبی (RR) معادل 0.70 را نشان داد (95% فاصله اطمینان (CI): 0.45 تا 1.11؛ سه کارآزمایی، 414 کودک انتخاب شده، شواهد با کیفیت متوسط). روش‌های تولید تصادفی توالی (random sequence generation) و پنهانسازی تخصیص (allocation concealment) در دو کارآزمایی به وضوح بیان نشدند. وجود سوگیری عملکرد (performance bias)، تشخیص (detection bias) و گزارش‌دهی (reporting bias) را نمی‌توان در سه کارآزمایی منتفی دانست.
آمپی‌سیلین در مقایسه با مراقبت‌های حمایتی (ادامه شیردهی، پاکسازی بینی و مصرف پاراستامول برای کنترل تب) برای پیشگیری از بروز پنومونی، RR معادل 1.05 را نشان داد (95% CI؛ 0.74 تا 1.49، یک کارآزمایی، 889 کودک انتخاب شده، شواهد با کیفیت متوسط). در این کارآزمایی کورسازی انجام نشد. روش‌های تولید تصادفی توالی و پنهانسازی تخصیص به وضوح بیان نشدند، بنابراین امکان وجود سوگیری گزارش‌دهی (reporting bias) را نمی‌توان منتفی دانست.
پیامدهای آسیب را نمی‌توان آنالیز کرد زیرا آنها فقط به صورت درصد (%) بیان شدند.
هیچ مطالعه‌ای را برای ارزیابی ماستوئیدیت (mastoiditis)، تشکیل آبسه در لوزه‌ها (quinsy)، آبسه، مننژیت، بستری شدن در بیمارستان یا مرگ‌ومیر پیدا نکردیم.
این متن توسط مرکز کاکرین ایران به فارسی ترجمه شده است.