موضوع چیست؟
این مرور کاکرین بررسی کرده است که استفاده از تکنیکهای ذهن-بدن (mind-body) برای آرامسازی مانند تکنیکهای تنفس، تصویرسازی، یوگا یا موسیقی میتوانند به کاهش درد و بهبود تجربیات زنان از زایمان کمک کنند یا خیر. ما همه مطالعات مرتبط را برای پاسخ به این پرسش جمعآوری و تجزیهوتحلیل کردیم (تاریخ جستوجو: می 2017).
چرا این موضوع مهم است؟
درد زایمان میتواند شدید باشد و تنش بدن، اضطراب و ترس آن را بدتر میکند. بسیاری از زنان ترجیح میدهند بدون استفاده از داروها یا روشهای تهاجمی مثل اپیدورال، زایمان داشته باشند. این زنان اغلب به درمانهای تکمیلی برای کمک به کاهش شدت درد زایمان و بهبود تجارب زایمان خود روی میآوردند.
بسیاری از درمانهای تکمیلی مورد استفاده زنان در زایمان، عبارتند از طب سوزنی، تکنیکهای ذهن-بدن، ماساژ، رفلکسولوژی، داروهای گیاهی یا هومیوپاتی (homoeopathy)، هیپنوتیزم، موسیقی و آروماتراپی (aromatherapy). تکنیکهای ذهن-بدن برای آرامسازی میتوانند بهطور گستردهای برای زنان از طریق آموزش این تکنیکها حین کلاسهای پیش از زایمان مورد استفاده قرار گیرند. روشهای آرامسازی شامل تصویرسازی راهنمایی شده، آرامسازی تدریجی و تکنیکهای تنفس است. از یوگا و موسیقی نیز در این مرور استفاده میکنیم. دیگر مرور کاکرین روشهایی را مانند هیپنوتیزم در زایمان، روشهای دستی (مانند ماساژ و رفلکسولوژی)، آروماتراپی و طب سوزنی/طب فشاری پوشش میدهند. بسیاری از این روشهای آرامسازی، استراتژیهای مقابله هستند که برای کاهش تجربه درد مورد استفاده قرار میگیرند. این تکنیکها از شیوههایی برای کاهش استرس و کاهش درک درد استفاده میکنند. بررسی این موضوع مهم است که این درمانها کار میکنند و آنقدر ایمن هستند تا زنان بتوانند تصمیمات آگاهانهای در مورد مراقبت خود بگیرند یا خیر.
ما چه شواهدی را یافتیم؟
ما 15 مطالعه را با حضور 1731 زن پیدا کردیم که دادههایی را برای تجزیهوتحلیل فراهم آوردند. مطالعات در سراسر جهان از جمله کشورهای اروپایی و اسکاندیناوی و ایران، تایوان، تایلند، ترکیه و آمریکا انجام شد.
ما دریافتیم که تکنیکهای آرامسازی، یوگا و موسیقی ممکن است به زنان کمک کنند تا درد زایمان را مدیریت کنند، اگر چه کیفیت شواهد بین پائین و بسیار پائین متغیر بوده و دادههای بیشتری مورد نیاز است. همچنین در این کارآزماییها تغییراتی در چگونگی استفاده از این تکنیکها وجود داشت. هیچ شواهد روشنی وجود نداشت مبنی بر این که این درمانها تاثیر مستقیمی بر زایمان واژینال با ابزار کمکی یا زایمان سزارین داشتهاند. دادههای کافی وجود نداشتند تا بگویند این روشها وضعیت کودک را در هنگام تولد تحت تاثیر قرار میدهند یا خیر.
این یافتهها چه معنایی دارند؟
استفاده از برخی از روشهای آرامسازی، یوگا یا موسیقی ممکن است برای کاهش شدت درد مفید باشد و به زنان کمک کند احساس کنترل بیشتری داشته و از زایمان خود رضایت داشته باشند. با این حال، تنوع گسترده در انواع تکنیکهای مورد استفاده در این مطالعات، بیان این موضوع را مشکل میکند که چه روشی بهطور اختصاصی میتواند به زنان کمک کند. بنابراین مطالعات پژوهشی بیشتری مورد نیاز است.
آرامسازی، یوگا و موسیقی ممکن است نقشی در کاهش درد و افزایش رضایت از تسکین درد داشته باشد، هر چند کیفیت شواهد بین بسیار پائین تا پائین متغیر است. شواهد کافی برای نشان دادن نقش ذهن آگاهی و ضد-درد شنیداری وجود نداشت. اکثر کارآزماییها در مورد ایمنی این مداخلات گزارشی ارائه ندادهاند. کارآزماییهای تصادفیسازی و کنترل شده بیشتر در مورد روشهای آرامسازی برای مدیریت درد در زایمان مورد نیاز است. کارآزماییها باید به اندازه کافی قوی باشند و پیامدهای بالینی مرتبط را مانند آنهایی که در این مرور توضیح داده شدند، در نظر بگیرند.
بسیاری از زنان دوست دارند از روشهای دارویی یا تهاجمی برای مدیریت درد در زایمان اجتناب کنند و این ممکن است به محبوبیت روشهای تکمیلی مدیریت درد کمک کند. این مرور در حال حاضر شواهد موجود را در مورد استفاده از روشهای آرامسازی (relaxation) برای مدیریت درد در زایمان بررسی میکند. این یک نسخه بهروز از مروری است که اولین بار در سال 2011 منتشر شد.
بررسی تاثیرات تکنیکهای آرامسازی ذهن-بدن (mind-body) برای مدیریت درد در زایمان بر بهزیستی (well-being) مادران و نوزادان حین و پس از زایمان.
برای این نسخه بهروز، پایگاه ثبت کارآزماییهای گروه بارداری و زایمان در کاکرین (9 می 2017)؛ پایگاه ثبت مرکزی کارآزماییهای کنترل شده کاکرین (CENTRAL) (کتابخانه کاکرین، 2017، شماره 5)، MEDLINE (از 1966 تا 24 می 2017)؛ Cumulative Index to Nursing and Allied Health Trails (CINAHL) (از 1980 تا 24 می 2017)؛ پایگاه ثبت کارآزماییهای بالینی استرالیا و نیوزیلند(18 می 2017)؛ ClinicalTrials.gov؛ (18 می 2017)؛ISRCTN Register؛ (18 می 2017)؛ پلتفرم بینالمللی پایگاه ثبت کارآزماییهای بالینی (ICTRP) سازمان جهانی بهداشت (18 می 2017) و فهرست منابع کارآزماییهای بازیابی شده را جستوجو کردیم.
کارآزماییهای تصادفیسازی و کنترل شده (از جمله کارآزماییهای شبه-تصادفیسازی و خوشهای) که به مقایسه روشهای آرامسازی با مراقبت معمول، عدم درمان، دیگر فرمهای غیر-فارماکولوژیک زایمان یا دارونما (placebo) پرداخته بودند.
دو نویسنده مرور بهطور مستقل از هم کارآزماییها را برای ورود و خطر سوگیری (bias) بررسی کرده، دادهها را استخراج و دقت آنها را ارزیابی کردند. ما تلاش کردیم تا برای کسب اطلاعات بیشتر با نویسندگان مطالعه تماس بگیریم. کیفیت شواهد را با متدولوژی درجهبندی توصیه، ارزیابی، توسعه و ارزشیابی (GRADE) ارزیابی کردیم.
این نسخه بهروز شده مرور شامل 19 مطالعه (2519 زن) است که 15 مورد از آنها (1731 زن) به شکلگیری دادهها کمک میکنند. مداخلات مورد بررسی شامل آرامسازی، یوگا، موسیقی و تمرکز حواس بودند. تقریبا نیمی از مطالعات دارای خطر پائین سوگیری برای تولید تصادفی توالی و سوگیری ریزش نمونه (attrition bias) بودند. اکثر مطالعات دارای خطر بالایی از سوگیری برای عملکرد و تشخیص و خطر نامشخص سوگیری، برای پنهانسازی تخصیص، گزارشدهی و دیگر سوگیریها بودند. ما شواهد به دست آمده از این مطالعات را با کیفیت پائین تا بسیار پائین ارزیابی کردیم و بنابراین تاثیرات زیر باید با احتیاط تفسیر شوند.
آرامسازی
ما دریافتیم که آرامسازی در مقایسه با مراقبت معمول، شدت درد (اندازهگیری شده روی یک مقیاس 0 تا 10، اعداد کمتر درد کمتر را نشان میدهند) را در طول فاز پنهان زایمان کمتر میکند (تفاوت میانگین (MD): 1.25-؛ 95% فاصله اطمینان (CI): 1.97- تا 0.53-؛ یک کارآزمایی؛ 40 زن). چهار کارآزمایی شدت درد را در فاز فعال گزارش کردند؛ ناهمگونی بالایی بین کارآزماییها وجود داشت و شواهد با کیفیت بسیار پائین پیشنهاد میکنند که تاثیرات بین گروهها برای این پیامد متفاوت نیستند (MD: 1.08-؛ 95% CI؛ 2.57- تا 0.41؛ چهار کارآزمایی؛ 271 زن؛ تجزیهوتحلیل اثرات-تصادفی). شواهدی با کیفیت بسیار پائین نشان میدهند که زنان دریافت کننده آرامسازی رضایت بیشتری از تسکین درد در طول زایمان داشتهاند (خطر نسبی (RR): 8.00؛ 95% CI؛ 1.10 تا 58.19؛ یک کارآزمایی؛ 40 زن) و شواهد روشنی را برای رضایت از تجربه زایمان نشان ندادند (ارزیابی شده با مقیاسهاس متفاوت) (تفاوت میانگین استاندارد (SMD): 0.03-؛ 95% CI؛ 0.37- تا 0.31؛ سه کارآزمایی؛ 1176 زن). برای پیامدهای ایمنی، شواهدی با کیفیت بسیار پائین از عدم کاهش واضح در نرخ زایمان واژینال با ابزار کمکی (میانگین RR؛ 0.61؛ 95% CI؛ 0.20 تا 1.84؛ چهار کارآزمایی؛ 1122 زن) یا نرخ زایمان سزارین (میانگین RR؛ 0.73؛ 95% CI؛ 0.26 تا 2.01؛ چهار کارآزمایی؛ 1122 زن) حکایت دارند. احساس کنترل در زایمان و شیردهی در این مقایسه گزارش نشده بود.
یوگا
در مقایسه میان یوگا و مداخلات کنترل، شواهدی با کیفیت پائین وجود داشت که نشان میداد یوگا شدت درد (اندازهگیری شده روی یک مقیاس 0 تا 10، اعداد کمتر درد کمتر را نشان میدهند) را کاهش میدهند (MD: -6.12؛ 95% CI؛ 11.77- تا 0.47-؛ یک کارآزمایی؛ 66 زن) و رضایت بیشتری از تسکین درد (MD: 7.88؛ 95% CI؛ 1.51 تا 14.25؛ یک کارآزمایی؛ 66 زن) و رضایت بیشتری از تجریه زایمان (MD: 6.34؛ 95% CI؛ 0.26 تا 12.42؛ یک کارآزمایی؛ 66 زن (ارزیابی شده با Maternal Comfort Scale که نمره بالاتر، راحتی بیشتر را نشان میدهد) را فراهم میآورد. حس کنترل در زایمان، شیردهی، زایمان واژینال با ابزار کمکی و زایمان سزارین در این مقایسه گزارش نشد.
موسیقی
در مقایسه میان موسیقی با مداخلات کنترل، شواهدی از کاهش شدت درد در فاز پنهانی برای زنان دریافت کننده موسیقی (مقایسه شده بر اساس یک مقیاس 0 تا 10 با نمرات کمتر که نشان دهنده درد کمتر است) (MD: -0.73؛ 95% CI؛ 1.01- تا 0.45-؛ تجزیهوتحلیل اثرات-تصادفی؛ دو کارآزمایی؛ 192 زن) و شواهدی با کیفیت بسیار پائین حاکی از عدم تفاوت واضح در فاز فعال (MD: -0.51؛ 95% CI؛ 1.10- تا 0.07؛ سه کارآزمایی؛ 217 زن) وجود داشت. شواهدی با کیفیت بسیار پائین پیشنهاد میکنند که مزیت آشکاری از نظر کاهش نرخ زایمان واژینال با ابزار کمکی (RR: 0.41؛ 95% CI؛ 0.08 تا 2.05؛ یک کارآزمایی؛ 156 زن) یا نرخ زایمان سزارین (RR: 0.78؛ 95% CI؛ 0.36 تا 1.70؛ دو کارآزمایی؛ 216 زن) وجود ندارد. رضایت با تسکین درد، احساس کنترل در زایمان، رضایت با تجربه فرزندآوری و شیردهی در این مقایسه گزارش نشده بود.
ضد-درد شنیداری
یک کارآزمایی ضد-درد شنیداری را در برابر کنترل مقایسه و فقط یک پیامد را گزارش کرد و نشان داد که هیچ شواهدی از مزایای رضایت در تسکین درد با این مداخله وجود ندارد.
ذهن آگاهی
یک کارآزمایی ذهن آگاهی (mindfulness) را در برابر مراقبت معمول مقایسه کرد و دریافت که حس کنترل برای گروه ذهن آگاهی (با استفاده از پرسشنامه خود-کارآمدی زایمان (Childbirth Self‐Efficacy Inventory)) افزایش یافت (MD: 31.30؛ 95% CI؛ 1.61 تا 60.99؛ 26 زن). شواهد قوی وجود ندارد که نشان دهد از لحاظ تاثیرات، تفاوتی بین گروهها در رضایت از زایمان، یا نرخ زایمان سزارین، نیاز به زایمان واژینال با ابزار کمکی یا نیاز به تسکین درد با دارو وجود داشت. دیگر پیامدها در این کارآزمایی گزارش نشدند.
این متن توسط مرکز کاکرین ایران به فارسی ترجمه شده است.