صرع مقاوم به دارو چیست؟
صرع یکی از شایع‌ترین اختلالات نورولوژیکی مزمن است؛ این وضعیت 1% از جمعیت دنیا را تحت تاثیر قرار می‌دهد. تا 30% از افراد مبتلا به صرع با وجود دریافت درمان کافی با داروهای ضد-صرع، همچنان دچار تشنج (انفجار ناگهانی فعالیت الکتریکی در مغز که نحوه عملکرد آن را برای مدت کوتاهی تغییر می‌دهد) می‌شوند. این افراد تحت عنوان موارد مبتلا به صرع مقاوم به دارو توصیف می‌شوند.
ما به دنبال چه یافته‌ای بودیم؟
داروهای ضد-صرع را می‌توان به صورت منفرد (به عنوان تک-درمانی (monotherapy)) یا ترکیبی (پلی-تراپی (polytherapy)) استفاده کرد. استری‌پنتول (stiripentol) یک داروی ضد-صرع است که در فرانسه تولید شده و در سال 2007 توسط آژانس دارویی اروپا (EMA) به عنوان درمان کمکی والپروات (valproate) و کلوبازام (clobazam) برای درمان سندرم Dravet (نوعی صرع نادر و مقاوم به دارو که در سال نخست تولد در نوزادان سالم آغاز می‌شود) تائید شد. این مرور به ارزیابی شواهد حاصل از تجویز استری‌پنتول به عنوان درمان مکمل برای صرع کانونی مقاوم در برابر دارو در افراد تحت درمان با داروهای ضد-صرع می‌پردازد.
ما به چه نتایجی رسیدیم؟
بر اساس معیارهای این مرور، فقط یک مطالعه را وارد کردیم. در مطالعه مذکور، به 67 کودک علاوه بر درمان معمول یک داروی ساختگی (دارونما) به مدت یک ماه داده شد و سپس به مدت چهار ماه استری‌پنتول (بدون دارونما) اضافه شد. 32 کودکی که به استری‌پنتول پاسخ دادند (که در مقایسه با ماه نخست، نصف تعداد تشنج یا کمتر از آن را با مصرف استری‌پنتول داشتند) در بخش بعدی مطالعه جای گرفتند. هفده نفر از این کودکان به مصرف استری‌پنتول کمکی ادامه دادند، در حالی که 15 نفر دیگر دارونما دریافت کردند. این مرحله از مطالعه به صورت تصادفی‌سازی شده و دوسو-کور (درمان به صورت تصادفی تخصیص داده شد، و نه کودکان و نه پزشکان نمی‌دانستند چه کسی چه درمانی را دریافت می‌کند) انجام شد.
پس از دو ماه، نویسندگان مطالعه هیچ تفاوت بارزی را میان دو گروه درمانی از نظر کاهش تشنج (تعداد کودکان با نصف تعداد تشنج یا کمتر) یا رسیدن به وضعیت بدون تشنج (تعداد کودکانی که هیچ تشنجی نداشتند) پیدا نکردند. با این حال، احتمال بروز عوارض جانبی مضر در کودکانی که استری‌پنتول مصرف کردند نسبت به کودکان درمان‌شده با دارونما بیشتر بود. نتایج این مطالعه ممکن است برای جمعیت عمومی‌تر قابل تعمیم نباشد، زیرا فقط شامل کودکانی بود که به استری‌پنتول پاسخ دادند.
محدودیت‌های شواهد چه هستند؟
اعتماد چندانی به شواهد نداریم زیرا مطالعه شامل تعداد کمی از کودکان بود، چندین کودک پیش از پایان مطالعه، آن را ترک کردند، و درمانی که در بخش اول مطالعه به همه کودکان داده شد ممکن است بر تعداد تشنج‌ها در قسمت تصادفی‌سازی شده، و دوسو-کور آن تاثیر گذاشته باشد.
در حال حاضر، هیچ شواهد در دسترسی از مصرف استری‌پنتول به عنوان درمان کمکی برای مدیریت بالینی صرع کانونی مقاوم در برابر دارو پشتیبانی نمی‌کند. انجام کارآزمایی‌های بزرگ، تصادفی‌سازی شده، و با روش انجام خوب، در این زمینه مورد نیاز است.
شواهد تا مارچ 2022 به‌روز است.
از زمان انتشار آخرین نسخه این مرور، هیچ مطالعه جدیدی را پیدا نکردیم. از این رو، هیچ تغییری را در نتایج ارائه شده در نسخه‌های قبلی ایجاد نکرده‌ایم. ما نمی‌توانیم هیچ نتیجه‌گیری‌ای در جهت پشتیبانی از مصرف استری‌پنتول به عنوان درمان کمکی برای صرع کانونی مقاوم در برابر دارو داشته باشیم. انجام کارآزمایی‌های بزرگ، تصادفی‌سازی شده، و با روش انجام خوب بیشتری در این زمینه مورد نیاز است.
این یک نسخه به‌روزشده از مرور کاکرین است که برای نخستین‌بار در سال 2014 منتشر و آخرین بار در سال 2020 به‌روز شد.
تشنج‌ها در نزدیک به 30% از افراد مبتلا به صرع، توسط درمان‌های فعلی کنترل نمی‌شوند. استری‌پنتول یک داروی ضد-صرع (antiepileptic drug; AED) است که در فرانسه تولید شده و در سال 2007 تائیدیه خود را از آژانس دارویی اروپا (EMA) برای درمان سندرم Dravet، به عنوان یک درمان کمکی با والپروات (valproate) و کلوبازام (clobazam)، دریافت کرد.
بررسی اثربخشی و تحمل‌پذیری استری‌پنتول، هنگام استفاده به‌عنوان درمان کمکی، برای افراد مبتلا به صرع کانونی مقاوم به دارو که تحت درمان با AEDها قرار دارند.
برای آخرین به‌روزرسانی، پایگاه ثبت مطالعات کاکرین (CRS Web) و MEDLINE را جست‌وجو کردیم (28 مارچ 2022). برای شناسایی کارآزمایی‌های منتشر شده، منتشر نشده و در حال انجام، با تولید کننده استری‌پنتول و متخصصان صرع تماس گرفتیم.
کارآزمایی‌های تصادفی‌سازی و کنترل شده در رابطه با افزودن استری‌پنتول به درمان در افراد مبتلا به صرع کانونی مقاوم به دارو.
نویسندگان مرور به‌طور مستقل از هم کارآزمایی‌ها را برای ورود انتخاب و داده‌ها را استخراج کردند. پیامدها را از جمله کاهش 50% یا بیشتر در دفعات تشنج، رسیدن به وضعیت بدون تشنج، عوارض جانبی، ترک درمان و تغییرات در کیفیت زندگی بررسی کردیم.
بر اساس معیارهای انتخاب، هیچ مطالعه جدیدی را در این به‌روزرسانی وارد نکردیم. فقط یک مطالعه را از مرور قبلی (32 کودک مبتلا به صرع کانونی) وارد کردیم. این مطالعه از طراحی responder-enriched استفاده کرد و با مقایسه استری‌پنتول کمکی با دارونما (placebo)، هیچ شواهد بارزی را از کاهش 50% یا بیشتر در فراوانی تشنج (خطر نسبی (RR): 1.51؛ 95% فاصله اطمینان (CI): 0.81 تا 2.82؛ شواهد با قطعیت پائین) و شواهد بارزی را از رسیدن به وضعیت عدم-تشنج (RR: 1.18؛ 95% CI؛ 0.31 تا 4.43؛ شواهد با قطعیت پائین) پیدا نکرد.
استری‌پنتول منجر به خطر بروز بیشتر عوارض جانبی به عنوان یک کل شد (RR: 2.65؛ 95% CI؛ 1.08 تا 6.47؛ شواهد با قطعیت پائین). هنگامی که عوارض جانبی خاص را در نظر گرفتیم، CIها بسیار گسترده بوده و نشان از احتمال افزایش قابل‌توجه و کاهش اندک در خطرات عوارض جانبی نورولوژیکی (RR: 2.65؛ 95% CI؛ 0.88 تا 8.01؛ شواهد با قطعیت پائین) داشتند. محققان هیچ کاهش بارزی را در خطر خروج بیماران از مطالعه نشان ندادند (RR: 0.66؛ 95% CI؛ 0.30 تا 1.47؛ شواهد با قطعیت پائین)، که این موضوع در هر دو گروه بالا بود (53.3% در گروه دارونما و 35.3% در گروه استری‌پنتول؛ شواهد با قطعیت پائین).
اعتبار خارجی (external validity) این مطالعه محدود بود زیرا فقط پاسخ‌دهندگان به استری‌پنتول (یعنی شرکتکنندگانی که کاهش 50% یا بیشتر را در فراوانی تشنج در طول فاز باز پیش از تصادفی‌سازی در مقایسه با میزان پایه خود داشتند) وارد فاز تصادفی‌سازی، کمکی، کنترل شده با دارونما و دوسو-کور شدند. علاوه بر این، اثرات انتقال (carry-over) و خروج از مطالعه، احتمالا بر پیامدهای مرتبط با فراوانی تشنج تاثیر گذاشت. اطلاعات بسیار محدود حاصل از تنها مطالعه وارد شده، نشان می‌دهند که عوارض جانبی در نظر گرفته شده به صورت کل، به نظر می‌رسد با استری‌پنتول کمکی بسیار بیشتر از دارونمای افزودنی رخ دهند.
این متن توسط مرکز کاکرین ایران به فارسی ترجمه شده است.