سوال مطالعه مروری
آیا آواتار درمانی (Avatar Therapy) یک درمان مکمل مؤثر برای مبتلایان به اسکیزوفرنی و اختلال اسکیزوافکتیو است؟
پیشینه
توهم شنوایی، عبارت است از درک صداها در حالتی که محرک خارجی وجود ندارد. حدود 70% از افراد مبتلا به اسکیزوفرنی دچار این وضعیت میشوند. داروها ممکن است به کاهش یا از بین رفتن این موارد کمک کنند. با این حال، برخی از افراد مایل به مصرف دارو نیستند و، در نسبتی از افراد، تاثیر معنیدار کمی دارند. آواتار درمانی یک تکنولوژی آزمایشی است که از چهره، صدا و سایر دادههای حسی آواتار تجسم شده، برای ایجاد یک محیط تعاملی رایانهای استفاده میکند. ما اثرات آواتار درمانی را در بهبود توهمات شنوایی برای مبتلایان به اسکیزوفرنی بررسی کردیم.
جستوجوها
متخصص اطلاعات گروه اسکیزوفرنی در کاکرین از طریق بانک اطلاعاتی گروه اسکیزوفرنی در کاکرین، به دنبال کارآزماییهای تصادفیسازی شده (مطالعات بالینی که افراد بهطور تصادفی در یکی از دو یا چند گروه درمانی قرار میگیرند) از افراد مبتلا به اسکیزوفرنی بود که با آواتار درمانی یا درمان معمول، درمان شدند. ما چهارده گزارش را از چهار مطالعه پیدا کردیم.
شواهد تا اپریل 2020 بهروز است.
کارآزماییها
چهار مطالعه واجد معیارهای ورود ما بودند، سه مورد از آنها دادههای قابل استفادهای را ارائه دادند و یکی نیز در هنوز حال انجام بود. قابلیت اطمینان شواهد برای سه مطالعه وارد شده، بسیار پائین تا پائین بود. تمامی دادهها به درمان 6 هفتهای و پیگیری یک هفتهای محدود شدند، و در بعضی موارد، دادهها قابل استفاده نبودند (با نویسندگان تماس گرفتیم). تمام دادههای گزارش شده فقط از کارآزماییهایی با دوره کوتاهمدت بهدست آمدند و بدیهی است که ما نیاز به مطالعات بیشتری با دورههای میانمدت و بلندمدت داریم تا بتوانیم میزان اثربخشی آواتار درمانی را تخمین بزنیم.
نتیجهگیریها
سه مطالعه کوتاهمدت با 195 شرکتکننده وارد این مرور شدند. آواتار درمانی با درمان معمول و مشاوره حمایتی مقایسه شد. شواهد حاصل از این کارآزماییها کیفیت بالایی نداشت. اگرچه شواهدی از تاثیرات مثبت وجود دارد، به دلیل معنای نامشخص مراقبت خط مقدم (front-line care)، و خطر قابلتوجه سوگیری (bias) برای هر یک از نتایج، نمیتوانیم از این تأثیرات مطمئن باشیم. به همان اندازه خطر آواتار درمانی باعث ایجاد مشکل در افراد میشود. انجام کارآزماییهای بیشتری مورد نیاز است، و محققینی که آنها را انجام میدهند باید با همه افراد درگیر همکاری و کار کنند تا پیامدهایی را انتخاب کنند که به معنای چیزی در زندگی روزمره باشند، و مطالعاتی را طراحی کنند تا اطلاعات روشنی را در طول ماهها تا سالها برای هر کسی که به آنها علاقهمند باشد، فراهم کنند.
تجزیهوتحلیل ما از دادههای موجود، در صورت وجود اثر، تاثیرات مداومی را برای آواتار درمانی در افراد مبتلا به اسکیزوفرنی که دچار توهم شنوایی هستند، نشان میدهد. در جایی که اثراتی وجود داشت یا پیشنهادهایی از تاثیر به چشم میخورد، به دلیل خطر سوگیری و معنای نامعلوم بالینی آنها، نامطمئن هستیم. تئوری پشت آواتار درمانی، کاملا قانع کننده است، اما این کار نیاز به آزمایش در کارآزماییهای تصادفیسازی شده بزرگ، طولانیمدت، با طراحی خوب و گزارشدهی خوب تحت نظارت- اما نه نظارت مستقیم - پیشگامان آواتار درمانی دارد.
بسیاری از مبتلایان به اسکیزوفرنی، با انجام درمان دارویی به پیشرفتهای مطلوبی در وضعیت روانی خود، به ویژه نشانه شنیدن صدا (توهم)، دست نمییابند.
بررسی اثرات آواتار درمانی (Avatar Therapy) برای افراد مبتلا به اسکیزوفرنی یا اختلالات مرتبط.
در دسامبر 2016، نوامبر 2018 و اپریل 2019، پایگاه ثبت کارآزماییهای مبتنی بر مطالعه گروه اسکیزوفرنی در کاکرین (شامل پایگاههای ثبت کارآزماییهای بالینی) جستوجو شد، نویسندگان مرور برای یافتن مطالعات بیشتر به بررسی منابع همه گزارشهای مرتبط شناسایی شده پرداختند و با نویسندگان کارآزماییها برای اطلاعات بیشتر تماس گرفتند.
همه کارآزماییهای بالینی تصادفیسازی شده، که بر آواتار درمانی برای افراد مبتلا به اسکیزوفرنی یا اختلالات مرتبط تمرکز داشتند.
ما دادهها را بهطور مستقل از هم استخراج کردیم. برای پیامدهای دو حالتی (binary)، خطر نسبی (risk ratio; RR) و 95% فاصله اطمینان (CI) را، بر اساس قصد درمان (intention-to-treat)، محاسبه کردیم. برای دادههای پیوسته، تفاوت میانگین (MD) بین گروهها و 95% CI را تخمین زدیم. ما از مدل اثر ثابت برای تجزیهوتحلیلها استفاده کردیم. خطر سوگیری (bias) را برای مطالعات وارد شده ارزیابی و جدول «خلاصهای از یافتهها» را با استفاده از GRADE ایجاد کردیم. پیامدهای اصلی مورد علاقه ما، تغییر کلینیکی مهم در؛ وضعیت روانی، بینش، وضعیت کلی، کیفیت زندگی و عملکرد و همچنین عوارض جانبی و ترک زودهنگام مطالعه، بودند.
ما 14 منبع بالقوه مرتبط را برای سه مطالعه (195 شرکتکننده) یافتیم که به مقایسه آواتار درمانی با دو مداخله دیگر، یعنی درمان معمول یا مشاوره حمایتی، پرداختند. هم آواتار درمانی و هم مشاوره حمایتی به صورت کمکی (add-on) به مراقبت معمول از شرکتکنندگان اضافه شد. همه مطالعات دارای خطر سوگیری بالا در یک یا چند حوزه متدولوژی بودند و، برای سایر خطرات سوگیری، نویسندگان یکی از مطالعات در توسعه سیستمهای آواتار در کارآزمایی شرکت داشتند و در کارآزمایی دیگر، نویسندگان در انتظار ثبت اختراع سیستم آواتار بودند.
1. مقایسه آواتار درمانی با درمان معمول
زمانی که آواتار درمانی و درمان معمول با هم مقایسه شدند، میانگین نمرات نقطه پایانی مقیاس سندرم مثبت و منفی - مثبت (Positive and Negative Syndrome Scale – Positive; PANSS-P) تفاوتی بین گروههای درمانی نداشت (MD: -1.93؛ 95% CI؛ 5.10- تا 1.24-؛ 1 مطالعه، 19 شرکتکننده؛ شواهد با قطعیت بسیار پائین). اندازهگیری بینش (insight) (باورهای تجدیدنظر شده در مورد پرسشنامه صداها؛ Beliefs about Voices Questionnaire; BAVQ-R) تاثیری را به نفع آواتار درمانی نشان داد (MD: -5.97؛ 95% CI؛ 10.98- تا 0.96-؛ 1 مطالعه، 19 شرکتکننده؛ شواهد با قطعیت بسیار پائین). هیچ بیماری در هیچ یک از گروهها در کوتاهمدت مجددا بستری نشد (تفاوت خطر (RD): 0.00؛ 95% CI؛ 0.20- تا 0.20؛ 1 مطالعه، 19 شرکتکننده؛ شواهد با قطعیت پائین). تفاوت واضحی در تعداد بیمارانی که مطالعه را زودهنگام ترک کردند، وجود نداشت - اگرچه در گروه آواتار درمانی بیشتر بود (6 از 14 در برابر0 از 12؛ RR: 11.27؛ 95% CI؛ 0.70 تا 181.41؛ 1 مطالعه، 26 شرکتکننده؛ شواهد با قطعیت پائین). از نظر اضطراب، تفاوت معنیداری بین گروههای درمانی مشاهده نشد (RR: 5.54؛ 95% CI؛ 0.34 تا 89.80؛ 1 مطالعه، 19 شرکتکننده؛ شواهد با قطعیت پائین). در مورد کیفیت زندگی، ميانگين نمرات پرسشنامه لذت و رضايت کیفیت زندگی-فرم کوتاه (Quality of Life Enjoyment and Satisfaction Questionnaire-Short Form; QLESQ-SF) به نفع آواتار درمانی بود (MD: 9.99؛ 95% CI؛ 3.89 تا 16.09؛ 1 مطالعه، 19 شرکتکننده؛ شواهد با قطعیت بسیار پائین). هیچ مطالعهای دادههای مربوط به عملکرد را گزارش نکرد.
2. آواتار درمانی در مقایسه با مشاوره حمایتی
هنگامی که آواتار درمانی با مشاوره حمایتی (همگی کوتاهمدت) مقایسه شد، نمرات وضعیت عمومی روانی (مقیاس امتیازدهی نشانههای سایکوتیک (Psychotic Symptom Rating Scale; PSYRATS)) در گروه آواتار درمانی بهتر بودند (MD: -4.74؛ 95% CI؛ 8.01- تا 1.47-؛ 1 مطالعه، 124 شرکتکننده، شواهد با قطعیت پائین). در مورد بینش (BAVQ-R)، تاثیر کوچکی به نفع آواتار درمانی (MD: -8.39؛ 95% CI؛ 14.31- تا 2.47-؛ 1 مطالعه، 124 شرکتکننده؛ شواهد با قطعیت پائین) وجود داشت. حدود 20% از بیماران هر گروه، مطالعه را زودهنگام ترک کردند (خطر نسبی (RR): 1.06؛ 95% CI؛ 0.59 تا 1.89؛ 1 مطالعه، 150 شرکتکننده؛ شواهد با قطعیت متوسط). تجزیهوتحلیل نمرات کیفیت زندگی (Manchester Short Assessment of Quality of Life) تفاوت مشخصی را بین گروهها نشان نداد (MD: 2.69؛ 95% CI؛ 1.48- تا 6.86؛ 1 مطالعه، 120 شرکتکننده؛ شواهد با قطعیت پائین). هیچ دادهای در مورد میزان بستری دوباره در بیمارستان، حوادث جانبی یا عملکرد، در دسترس نبود.
این متن توسط مرکز کاکرین ایران به فارسی ترجمه شده است.