حرف آخر
شواهد خوبی برای حمایت یا مخالفت با این پیشنهاد وجود ندارد که گاباپنتین در دوزهای روزانه 1200 تا 2400 میلی‌گرم باعث کاهش درد در فیبرومیالژی می‌شود.
پیشینه
فیبرومیالژی یک اختلال پیچیده است که به واسطه درد فراگیر، خستگی (fatigue)، کمبود خواب، خلق‌وخوی پائین، و دیگر نشانه‌های بدنی شناخته می‌شود. داروهای مسکّن رایج مانند پاراستامول و ایبوپروفن معمولا موثر نیستند. داروهای ضد صرع معمولا برای درمان فیبرومیالژی استفاده می‌شوند، اما در مورد میزان خوب بودن آن‌ها تردید وجود دارد.
گاباپنتین دارویی است که برای درمان درد ناشی از اعصابی که به درستی کار نمی‌کنند، تجویز می‌شود. گاباپنتین نحوه ارسال پیام اعصاب را به مغز تغییر می‌دهد. می‌توان آن را به صورت قرص یا مایع، همراه یا بدون غذا، مصرف کرد. دوزها معمولا 1200 میلی‌گرم تا 2400 میلی‌گرم در روز هستند. در شروع درمان، برای به حداقل رساندن عوارض جانبی از دوزهای پائین استفاده می‌شود، اما معمولا پس از چند هفته دوز دارو افزایش می‌یابد.
ویژگی‌های مطالعه
در می 2016، به جست‌وجوی کارآزمایی‌های بالینی پرداختیم که در آن‌ها از گاباپنتین برای درمان درد ناشی از فیبرومیالژی در بزرگسالان استفاده شد. هیچ مطالعه‌ای را نیافتیم که شرایط لازم را برای ورود به این مرور داشته باشد. این مطالعه 1200 تا 2400 میلی‌گرم در روز گاباپنتین را در مقایسه با دارونما طی 12 هفته در 150 نفر آزمایش کرد.
نتایج کلیدی
این مطالعه تعداد افرادی را گزارش نکرد که درد آن‌ها در پایان هفته 12 به نصف کاهش یافت. در آن زمان 5 نفر از هر 10 نفری که گاباپنتین مصرف کردند، و 3 نفر از هر 10 نفری که دارونما استفاده کردند، دردشان حداقل یک سوم کاهش یافت. گزارشی از احساس بهتر با هر درجه‌ای توسط 9 نفر از هر 10 نفری که گاباپنتین مصرف می‌کردند و 5 نفر از هر 10 نفری که دارونما گرفتند، ارائه شد.
از هر 10 نفری که گاباپنتین مصرف می‌کردند، حدود 2 نفر به دلیل عوارض جانبی مصرف دارو را متوقف کردند، در حالی که 1 نفر از هر 10 نفر دریافت‌کننده دارونما از مطالعه خارج شدند. این مطالعه تعداد افراد دچار عوارض جانبی جدی را گزارش نکرد، اما گزارش داد که هیچ موردی از مرگ‌ومیر رخ نداد.
کیفیت شواهد
سطح کیفیت شواهد را بسیار پائین ارزیابی کردیم زیرا فقط یک مطالعه کوچک با محدودیت‌های مهم مطالعه وجود داشت. عوامل متعددی باعث کاهش اعتماد ما به نتیجه شد. وجود شواهدی با کیفیت بسیار پائین به این معناست که درباره نتایج بسیار نامطمئن هستیم.
فقط شواهدی را با کیفیت بسیار پائین در دست داریم و به دلیل حجم اندک داده‌های به دست آمده از یک کارآزمایی، در مورد تخمین مزیت و ضرر مداخله بسیار نامطمئن هستیم. برای حمایت یا رد این توصیه که گاباپنتین می‌تواند درد فیبرومیالژی را کاهش دهد، شواهد کافی وجود نداشت.
این مرور جایگزین بخشی از مروری است که پیش‌تر به ارزیابی تاثیر گاباپنتین (gabapentin) بر درد نوروپاتیک (neuropathic pain) و فیبرومیالژی (fibromyalgia) پرداخت، و در حال حاضر به دو مرور جدا از هم برای هر دو وضعیت تقسیم شده است. این مرور فقط تسکین درد را در فیبرومیالژی مورد بررسی قرار خواهد داد.
فیبرومیالژی با درد گسترده‌ای همراه است که بیش از سه ماه طول می‌کشد، و اغلب با نشانه‌هایی مانند خواب ضعیف، خستگی، افسردگی، و کاهش کیفیت زندگی همراه است. فیبرومیالژی در زنان شایع‌تر است.
گاباپنتین یک داروی ضد صرع است که مجوز گسترده‌ای برای تجویز در درمان درد نوروپاتیک دارد. این دارو برای درمان فیبرومیالژی مجوز ندارد، اما معمولا استفاده می‌شود زیرا فیبرومیالژی می‌تواند به همان داروهایی که برای درد نوروپاتیک تجویز می‌شوند، پاسخ دهد.
ارزیابی اثربخشی داروی ضد درد گاباپنتین در درد فیبرومیالژی در بزرگسالان و عوارض جانبی مرتبط با استفاده از آن در کارآزمایی‌های بالینی.
پایگاه مرکزی ثبت کارآزمایی‌های کنترل شده کاکرین (CENTRAL) را از طریق پایگاه ثبت مطالعات آنلاین کاکرین (Cochrane Register of Studies Online)؛ MEDLINE را از طریق Ovid و Embase را از طریق Ovid، از زمان آغاز به کار آن‌ها تا 24 می 2016، جست‌وجو کردیم. هم‌چنین فهرست منابع مطالعات و مرورهای بازیابی شده، و نیز پایگاه‌های آنلاین ثبت کارآزمایی بالینی را مورد جست‌وجو قرار دادیم.
کارآزمایی‌های تصادفی‌سازی شده، دوسو کور که هشت هفته یا بیشتر طول کشیده و به مقایسه گاباپنتین با دارونما (placebo) یا یک مقایسه‌کننده فعال برای درمان درد فیبرومیالژی در بزرگسالان پرداختند.
دو نویسنده مستقل مطالعه اطلاعات را استخراج کرده و خطر سوگیری (bias) را بررسی کردند. به دنبال استفاده از داده‌های دو حالتی (dichotomous) برای محاسبه خطر نسبی (RR) و تعداد افراد مورد نیاز برای درمان برای یک رویداد بیشتر، با استفاده از روش‌های استاندارد، بودیم. شواهد را با استفاده از روش درجهبندی توصیه، ارزیابی، توسعه و ارزشیابی (Grading of Recommendations Assessment, Development and Evaluation; GRADE) بررسی کرده و جدول «خلاصه‌ای از یافته‌ها» را تشکیل دادیم.
دو مطالعه گاباپنتین را برای درمان درد فیبرومیالژی تست کردند. یکی در نسخه‌های قبلی مرور شناسایی شد و در اینجا گنجانده می‌شود. مطالعه دیگر را به صورت چکیده کنفرانس با جزئیات ناکافی برای تعیین واجد شرایط بودن شناسایی کردیم؛ این مطالعه در انتظار ارزیابی است. مطالعه وارد شده با مشارکت 150 شرکت‌کننده، یک مطالعه 12 هفته‌ای، چند مرکزی، تصادفی‌سازی شده، دوسو کور، کنترل‌شده با دارونما، و گروه موازی با استفاده از آخرین مشاهدات انجام‌شده رو به جلو برای موارد خروج از مطالعه بود. حداکثر دوز مصرفی دارو، 2400 میلی‌گرم در روز بود. سطح خطر کلی سوگیری پائین بود، به جز برای سوگیری ریزش نمونه (attrition bias).
در پایان کارآزمایی، پیامد کاهش 50% درد نسبت به سطح پایه گزارش نشد. پیامد کاهش 30% درد یا بیشتر در مقایسه با سطح پایه در 38/75 (49%) با گاباپنتین در مقایسه با 23/75 شرکت‌کننده (31%) با دارونما (کیفیت بسیار پائین) به دست آمد. تصور کلی بیمار از تغییر هر دسته از «بهتر» در 68/75 (91%) بیمار با گاباپنتین و 35/75 (47%) بیمار با دارونما (کیفیت بسیار پائین) به دست آمد.
نوزده شرکت‌کننده مطالعه را به دلیل ابتلا به عوارض جانبی متوقف کردند: 12 نفر در گروه گاباپنتین (16%) و 7 نفر در گروه دارونما (9%) (کیفیت بسیار پائین). تعداد عوارض جانبی جدی گزارش نشدند، و هیچ موردی از مرگ‌ومیر گزارش نشد (کیفیت بسیار پائین).
این متن توسط مرکز کاکرین ایران به فارسی ترجمه شده است.